Vísir - 03.02.1981, Qupperneq 27

" VI','.' ■ . • '
Þriðjudagur 3. febrúar 1981
ttáSÍM
17
i
i
I Á Litla sviði Þjóðleikhússins:
Bodies eftir James Saunders
Likaminn — annað ekki
I Þýðing: Örnólfur Xrnarson
I Lýsing: Páll Ragnarsson
| Leikmynd og búningar: Jón Svanur Pétursson
| Leikstjóri: Benedikt Árnason.
I
I
| Likaminn — annað ekki, segir
■ frá tvennum hjónum, Onnu og
* Margeir, (komin af miðjum
| aldri) og Helenu og Davið
|(nálgast miðjan aldur). I eina
tið voru þau öll miklir vinir en
| fyrir niu árum slitnaði upp úr
. þeim vinskap vegna framhjá-
I halda i kross má segja og siðan
I hafa þau ekki sést. Hver hjón
_ fyrir sig hafa fundið leið til að
I búa við trúnaðarbrotið og hvort
| annað. Þegar leikritið byrjar
J eru endurfundir eftir þessi niu
I ár yfirvofandi og þegar þvi lýk-
■ ur liggur fortiðin i valnum. Auk
* þessa fjögurra kemur við sögu
| ungur nemandi Margeirs, sem
■ reyndi að fremja sjálfsmorð og
J liggur nú i lifsgjafarvél á
I sjukrahúsi.
Liklega er þetta ágætis efni i
I leikrit, en er þó, að þvi er virðist
I ekki hugðarefnið, sem höfundur
vill koma til skila, þ.e. gildi ein-
I kvænis og afleiðingar fram-
| hjáhalda. Söguþráðurinn er
1 hlaupinnfleiri snuröum töluvert
| háspekilegri en þeirri
Ispurningu, hvernig leysa megi
þá rembihnúta sem reyra hjón
| saman. Lifið er flóknara en svo.
■ Hvers vegna þjáist mannskepn-
■ an? Er þjáning nauðsynleg for-
| senda skapandi lista? Er
■ óhamingja nauðsynleg til þess
I við getum þekkt hamingjuna,
| verði hún á vegi okkar? Hvort
. hefur meira gildi, lif skáldsins
I þyrnum stráð, eða ljóðin sem
I það skilur eftir sig? Engar nýj-
ar spurningar svo sem og heldur
I engin ný svör. Davið og Helena
■ hafa fundið allsherjarlausn,
[ „meðferðina”. Verður lifsþján-
| ingunni aflétt með patentlausn
Ifrá Ameriku sem hægt er að fá
með afborgunum?
I
Það má vera, að hefði höfund-
■ ur lagt minni áherslu á að við-
* halda illkvittninni forvitni
■
L--.
áhorfandans — hvernig skyldi
þetta endurfundapartý fara? og
meiri áherslu á sitt raunveru-
lega viðfangsefni hefði það ver-
ið eftirminnilegra að sýningunni
séðri. Hvort skipti meira máli,
sú staðreynd að nemandi Mar-
geirs reyndi að drepa sig, eða
hitt hvenær verður hann tekinn
endanlega úr sambandi? Sú
spurning viðheldur vissri
spennu en sá grunur læðist að
mér, að fyrri staðreyndin hafi
verið mergurinn málsins. Þetta
jafnvægisleysi milli inntaks
leikverksins og tækninnar sem
mótuð er til að smiða rammann
utan um það, varð til þess að
Likaminn — annað ekki, varð
mér ekki nema miðlungsleikrit,
eftir á að hyggja.
Þó er það meira á meðan sýn-
ingu stendur. Hún er meira en
miðlungssýning. Það var mér
gleðiefni að sjá nær hnökra-
lausanleik innan um sviðsmuni
sem i hógværð sinni gáfu rétta
mynd.
Svona til að bera nú ekki tóm-
ar klisjur á borð, er e.t.v. ekki
úr vegi að útskýra hvað ég á við
með „hnökralausum leik”. Það
vildi ég fá að gera með þvi að
lýsa þvi, sem mér finnst ekki
vera hnökralaus leikur i sliku
leikriti sem Likaminn — annað
ekki, er. Þaöer, t.d. ef leikari er
svo upptekinn við að leika, að i
stað þess að leika mann, leikur
hann leikara að leika mann. Þá
notar hann t.d. handahreyfing-
ar, sem enginn raunverulegur
maður notar, eða þá röddin er
svo annkannalega hátt stillt, að
þurfi hún að færa sig örlitið of-
ar, klemmist hún og hljómar
óeðlilega. Eða þá að leikari með
langar setningar, langt eintal,
flytur þær eins og utanbókar-
lærdóm, i stað þess að haga sér
eins og raunveruleg manneskja
gerir þegar hún ætlar að segja
langt og mikið mál. Hún fikrar
sig þá áfram eftir þvi sem
hugsanirkoma i kollinn á henni,
klórar sér bak við eyrað, nuddar
á sér hökuna, tvitekur orð,
hugsar sig um og byrjar upp á
nýtt o.s.frv. o.s.frv. Þ.e., hún er
ekki búin að læra það, sem hún
ætlar að segja utanað, löngu áð-
ur.
Má ég leyfa mér að taka Gisla
Alfreðsson sem dæmi? 1 fyrri
hluta leikritsins Likaminn —
annað ekki, fór hann með langt
mál einn og sér eins og aðrir.
Honum lá mikið á, flutti mál
sem hann hafði lært utanað og
flýtti sér að koma þvi út úr sér.
Flýtti sér svo mjög, að hann
þurftiaðanda á vitlausum stöö-
um, svo svelgdist honum á og
mismælti sig og byrjaði upp á
nýtt með röddina á óþægilegum
stað i hæðinni. En þegar leiö á
leikritið, sprakk hann út ( ef ég
má leyfa mér að taka svo til
orða!) i rullunni, hægði á sér,
náði þviað tala eins og orðglaði,
málvisi maðurinn sem hann var
að leika, nógu hægt til að geta
lagt áhersluþungann á orðin,
sem máli skiptu en þó nægilega
hratt til að það virtist rétt, þeg-
ar hann var ásakaður um að
vera froðusnakkur. Sem sagt —
hann skapaði raunverulegan
mann. Raunar held ég að Gisli
Alfreðsson hafi unnið sigur sem
leikari i hlutverki Margeirs
skólameistara.
Steinunn Jóhannesdóttir,
Kristbjörg Kjeld og Sigmundur
Orn Arngrimsson „svikú eng-
an”. Þeim tókst sem sagt lika
að vera eðlileg. Raunar þóttu
mér konurnar báðar vera of
unglegar og kannski er það
eina, sem ég get séð athugunar-
vert við leikstjórn Benedikts
Arnasonar vandræðanlegar
handahreyfingar Steinunnar i
fyrri hlutanum . Það kom skrýti-
lega óeðlilega fyrir sjónir að sjá
þessa konu næstum uppáklædda
standandi upp á annan endann
allsendis aðgerðarlausa i stof-
unni heima hjá sér og eins og
Steinunni fyndist það lika, þvi
hún reyndi að lagfæra þetta með
þvi að leggja hendurnar i kross,
stilla þeim upp á mjöðmunum
eða eitthvað álika. Leikstjórum
væri e.t.v. hollt að velta þvi fyr-
ir sér hvers vegna karlar þurfa
ekki annað en stinga höndun
um i vasann tilað lita eðlilega
út! En þetta smáatriði með
hendurnar á Steinunni mun
óhætt að skrifa á reikning Bene-
dikts og dregur ekki úr aðdáun
minni á leikkonunni. Það var
gaman að fylgjast með þvi
hversu fast bæði Steinunn og
Kristbjörg sátu i hlutverkum
sinum og léku þau út i ystu æsar
með finlegum látbrögðum lika
þegar aðrir höfðu orðið. Sig-
mundur Örn þótt mér einkum
sannfærandi i siðari hlutanum
þegar hann var i raun og veru
eins og köttur með rjóma rétt
eins og maðurinn sagði — strok-
inn og sibrosandi i barnslegri
sannfæringu sinni um rétta
lausn á gátunni. Eiginlega vant-
aði ekkert nema gula sokkana
til að undirstrika ameriskan
naivisman, þið afsakið!
Um þýðinguna er það að
segja, að hún heyrðist vera á
réttu talmáli handa þessu fólki,
þótt óneitanlega brygöi fyrir
orði og orði, sem skaut skökku
við.
Þjóðleikhúsið má vel við
þessa sýningu una, hún er stofn-
uninni samborin og fullnægir
a.m.k. þeim kröfum sem gera
má til leiks og uppfærslu þótt
leikritið sjálft liggi milli hluta.
Þær kröfur þykja mér svo sjálf-
sagðar þ.e. að þjóðleikararnir
hafi stil og tækni af svo rikum
mæli, að það ætti aldrei að sæta
furðu, þótt þeir beri það með sér
i leik sinum. Leikstjóri ætti lika
að vera þannig valinn, aö hann
viti hvar hæfni og kunnátta
hvers njóti sin best. 1 Þjóðleik-
húsinu ætti það þvi ekki að vera
neitttil að hrópa húrra fyrir, þó
svo eðlilegum kröfum sé
fullnægt. Húrra!
Ms
I
I
I
I
I
I
I
I
I
I
I
I
I
I
I
I
I
I
I
I
I
I
I
I
I
I
I
I
I
I
I
I
I
I
I
I
I
I
I
I
I
I
I
I
I
I
I
VerOur borgin áfram unflír ráðstjórn?
Rikisútvarpiö hefur dyggilega
flutt nær daglega fréttir af svo-
nefndum skoðanakönnunum,
sem rauðvinspressan hefur
staðið fyrir að undanförnu.
Þessar kannanir eru allar gerð-
ar i einu lagi, að þvi er virðist —
þ.e. hringt er i 600 manns, að
sögn, eftir simaskrá og þeir
spurðir álits á fjölmörgum hlut-
um. Síðan eru svörin við hverri
spurningu fyrir sig tiunduð með
miklum tilfæringum sem sjálf-
stæð skoðanakönnun og auglýst
senj slik af fréttamönnum
einkaútvarpsins við Skúlagötu.
Sumir virðast halda að þessar
skoðanakannanir séu merkileg-
ar, og byggja það á þvi glópa-
láni rauðvinspressunnar að
hafa eitt sinn spáö nokkurn veg-
inn fyrir um kosningaúrslit —
þótt skoðanakönnun sé auðvitað
alls ekki spá og þurfi ekkert að
segja til um úrslit kosninga sem
fara fram á öðrum degien þeim
sem könnunin nær til. Engu að
siður viröasteinhverjir halda að
þetta séu einhver visindi. Það er
misskilningur. Þessar skoðana-
kannanir eru að sjálfsögðu engu
meiri visindi en'annað það, sem
rauðvinspressan stundar, svo
sem að gutla með ýmsar vinteg-
undir hér og þar um heiminn og
þykjast hafa vit á þvi hvað sé
gott vin og hvaö vont.
Síðasta uppákoman I skoð-
anakönnunarmálum rauðvlns-
pressunnar var að iáta rúmlega
tvö hundruð manns, sem svör-
uðu i sima I Reykjavik, segja til
um fylgi borgarstjórnarmeiri-
hiutans. Þar af voru hátt i
hundrað óákveðnir eða neituðu
að svara, svo ósköp var nú
þunnur hópurinn, sem var lát-
inn segja til um fylgi flokkanna i
Reykjavik.
Með þessum makalausa hætti
færDagblaðiö þá niðurstöðu, að
fast að þvi helmingur kjósenda i
höfuðborginni fylgi þeim
vinstrimeirihluta, sem stundað
hefur stjórnleysi hér slðustu ár-
in. Þetta er án efa fjarri sanni,
eins og ljóst má verða þegar
rætt er við fólk I borginni. Sá
meirihluti, sem borgarbúar
kusu yfir okkur illu heilli, hefur
brugðist vonum jafnvel ötulustu
stuðningsmanna sinna og reynst
jafn hörnrulegar og sjálfstæðis-
menn höfðu varað við.
Allt bendir nú til þess, að
næstu kosningar verði einmitt
bæjar- og sveitarstjórnarkosn-
ingar. t þeim kosningum er
mikið I húfi. Hvernig þær fara
ræðst fyrst og fremst af þvi,
hvernig sjálfstæðismenn halda
á spilunum I innanflokksmálum
sinum. Alþýöubandalagsmenn,
sem unnu stærstan sigur i sið-
ustu borgarstjórnarkosningum,
sitja nú uppi rúnir trausti allra
nema gervisona, sem telja út-
lenda vandræöamenn mikil-
vægari en islenskt alþýðufólk.
Kjósendur munu þvi ekki velja
slika forystu yfir sig á ný nema
tilneyddir vegna sundrungar
sjálfstæðismanna.
Það styttist nú óðum I lands-
fund Sjálfstæðisflokksins. Þess
er að vænta, að þar verði gengiö
hreint til verks við aö lcysa for-
ystuvandamál flokksins. Sjálf-
stæöisir.enn hafa ýmsum vösk-
um mönnum á að skipa, sem
hæglega gætu tekið að sér for-
ystuhlutverk, eins og oft áður
liefur verið bent á. Þaö tækifæri
verður að gripa, þvi mikið er i
húfi.
Þótt samstarf meirihluta-
flokkanna i borgarstjórn hafi oft
gengið illa, og þar logað i deil-
um á milli forystumanna, þá er
lítil von til þess að hægt verði
að riðla þeim meirihluta ef
þessir þrir flokkar fá áfram
meira en hélming borgarfull-
trúa i næstu kosningum. Það
dugar þvi ekkert annaö en
meirihlutasigur Sjálfstæðis-
flokksins til að koma Alþýðu-
bandalaginu frá völdum i höfuð-
borginni.
Þaö yrði meiriháttar slys ef
sundrung sjálfstæðismanna yrði
til þess nú, að borgin héldist á-
fram i klóm Aiþýöubandalags-
manna að loknum næstu borg-
arstjórnarkosningum. Það fer
ekki á milli mála, að Alþýðu-
bandalagið á allt sitt undir þvi,
aðsú sundrung og forystuleysi,
haldi áfram.
Hversu lengi ætla menn að
halda áfram að skemmta
skrattanum?
Svarthöfði.