Tíminn - 06.12.1969, Blaðsíða 3

LAUGARDAGUR 6. desember 1969.
TÍMINN
3
íslenzkur iðnaður og EFTA
Guðmundur Magnússon í skýrslu um íslenzkan iðnað og EFTA
„ÓGJÖRNINGUR AÐ LEGGJA ÚT
f MIKLA SÖFNUN FRUMGAGNA“
„Niðurstöðurnar ekki áreiðanlegri en þær upplýsingar sem unnið er úr“
prjónaiðnaði eftir ullarbandi
o.s.frv.
112. Sú stefna, setn við fylgj-
um í 1 andbúnaðarmálum, veld-
ur iðnaðinrjm í sutnum tiifell-
um óhagræði. Vegna þess inn-
flutningsbanns, sem ríikir á
1 an d'búnaðarafurðum, — en
EFTA-samstarfið nær eMd til
þeirra — geta iðnrelkendur
ekki valið á milli innlends og
erlends hráefnis í slítoum til-
felum, þótt um gæða- eða
verðmismun gœti verið að
ræða. Væri eðlitegt að endur-
skoða a-«i.k. viss svið landbún-
■aðarstefnu okkar með til'liti til
þess, hvort hún valdd iðnaðin-
um óhagræði.
14. Ástæðutaust er. að van-
raekja Amieríkumarkað, þótt
gengið yrði í EFTA. Þar er
stór markaður og kaupgeta
miki'l. T. d. virðist einkum um
Ameríkamarkað að ræða fyrir
útflutning á skinnavöru og hús
gagn af ramleiðslu.
15. Aukin samkeppni gerir
auknar kröfur til stjómhæfni.
Leiðtogar iðnaðarins verða að
vera opnir fyrir öllum fram-
förum á sviði stjórnunar, skipu
lagninigar, tæknibreytinga og
sölustarfsiemi."
Framleiðni minnkaði 1967
í fimmta kafla skýrslunnar
er fjallað um þróun iðnaðarins
1960—’68, og eru þar ýmsar at
hyglisveröar upplýsimgar, m. a.
þessar:
„17. Ef litið er á rekstraryfir
lit iðnaðar 1964—’68, sem
Efnahagsstofnunim hefur tekið
saman og byggt er á úrtaki,
kernur m ,a. í ljós, að ágóði
eftir skatt minnkaði í iðnaði
(öðrum en fiskiðnaði) 1964—
’67, en jökst síðan aftur 1968.
Þá minnkun, er varð 1964—’67,
má rekja til afkiomu einstakra
iðngreina. Minnku'nina 1964—
’65 má rekja til ágóðarýmunar
í tollvernduðum iðngreinum,
1966 og 1967 má rekja ágóða-
minnkunina til afkomu í
málm-, skipasmíða- o>g bifvéla-
iðnaði.
18. Ágóði ef'tir skatt lækkaði
í tollvernduðum iðnaði 1964—
’65 en hækkaði nokkuð 1966
en verulega 1967 og 1968.
Greimilegt er, þagar á heildina
er litið, að hin mikla aukning
áigóðams 1967 og 1968 varð
vegna þess að fyrirtækin hafa
minnkað framileiðslumiagnið,
en hæikkað verðið.
19. f lítt eða ekki tollvernd-
uðum iðngreinum fellur á-góð-
inn 1964—1968.
20. Meðaltal hlutfaUsl'egrar
hækkunar ma'gn'VÍsiitölu frá
fyrra ári í iðnaði (öðrum en
fiskiðmaði) er samkvæmt út-
reiknimgi 3.6% á tímahilinu
1960—’67
21. Varðandi vinnuaflsnotk-
un í iðnaði, hefur hún verið
stöðuigri í iðnaði öðrum en fisk
iðnaði. Manmárum fjöl-gar í iðn
aði 1960—1966, en fækkar
1967.
22. Að sjálfsögðu er ekki
nóg aið rýna í atvinnumagns-
tölur og framleiðslumagnstöl-
ur sitt í hvoru lagiC Það verð-
ur einnig að taka tillit til fram-
leiðni. Áætlað er, að framleiðni
þ e. hlutfall framleiðslumagns-
vísitölu og atvinnumagnsvísi-
tölu, hafi aukizt um 7,8% í iðn-
aði (öðrum en fiskiðnaði) 1960
—1963, en um 2,3% 1964—
1966, og lækkað um 0,8%
1967. “
Vmsar afchyglisverðar upplýs-
ingar aðrar um iðnaðinn eru í
þessum kafla, en síiðar í honum
er bent á, að „meðalbirgðir
fyrirtækja af hráefnum og hálf
unmum vörum annars vegar og
fullunnum vörum hins vegar,
ættu að gefa til kynna, hversu
laingur tilkynningarfrestur
þyrfti að vera við EFTA-inn-
göngu, ef til kæmi. Einnig
ættu upplýsingar um meðal-
birgðir, fremur en þær birgðir
sem eru í skattframtölum og
mi-ðast við árslok, að vera til
hagræðis, ef sá kosfcur yxði
valinn, að endurgreiða tolla aft-
ur í tímann. Upplýsingarnar
voru ekki nægilega traustar til
að draga neinar ályktainir um
þetta efni“.
Starfsfólk í vernduðum
iðngreinum
I lok þessa kafla er svo fjall-
að um m. a. starfsmannahaldið,
og segir þar m. a.:
„35. Áætlað er að í vemdu®-
um iðnaði (að skinna- og leður-
iðnaði o-g innréttingasmíði frá-
taldri) starfi 3500—3600
manns, eða um 4,8% alls starf-
andi fólks í landinu.
36. Fjölmennustu vernduðu
iðngreinamar eru fatagerð og
húsgagnagerð, en við þær vinna
um 40% starfandi fólks í vemd
uiðum iðngreinum. Ullarþvott-
ur, spuni og vefnaður er þritðja
fjölmennasta greinin, en þar
em um 11% starfandi fólks í
vernduðum greinum.
37. Hluti starfsmanna, sem
unnið hefur a. m. k. 5 ár hjá
sama fyrirtæki, gefur m. a. til
kynna stöðugleika atvinnu í við-
komandi grein. Þessi hluti er
áætlaður o. þ. b. 50% í toll-
vernduðum greinum. Segir
þetta líka nokkuð um örðug-
leika á að skipta um atvinnn,
ef í óefni horfði í greininni.
38. Mjög er eftirtektarverð,
að áætlaður hluti kvenna af
vinnandi fólki í vernduðum
greinum er um 65—70%. Þessi
hái „kvenstuðuM“ bendir til
Framh. á bls. 11.
-4
60 þús.
Tónabœ
OÓ-Reykjavík, föstudag.
60 þúsimd gestir hafa komið
í Tónabæ á því tæpa ári sem
húsið hefur verið rekið. Mest
var aðsóknin í septembennán
uði s. 1. en þá komu um 11
þúsund gestir í Tónabæ. Að
fenginni þeirri reynslu sem nú
er komin á starfsemina hafa
verið lögð di ög að rekstri Tóna
bæjar næsta ár, og verður starf
seminni hagað að mestu eins og
verið hefur til þessa, en nokk
ur nýmæli tekin upp.
Þetta kom fram á fundi sem
forráðamenn Tónabæjar héldu
með blaðamönnum í dag. Sagði
Steinþór Ingvarsson, fram-
kvæmdastjóri hússins, að dag-
skrá og skipulag Tónabæjar sé
sniðið eftir óskum ungs fölks
og séu forráðamenn húsins
ávallt reiðubúnir að hlusta á
óskir æskunnar um nýjungar og
breytingar á rekstrinum.
Meðal þeirra nýjunga sem
nú eru á döfinni í Tónabæ,
má nefna að þeir sem sækja
þar dansleiki á fösfcudags- og
laugardagskvöldum fá ókeypis
happdrættismiða og eru tveir
vinninganna ferðalög til Lond
on og dvöl þar. Hafin er undir
bú'ninigur j ól atr éssikemmt ana
fyrir börn og munu krakkarn
ir fá tækif. til að sjá o<g heyra
komu í
ú úrínu
Ævintýri og eftir áramót verð
ur grímudansleikur. f byrjun
næsta árs verður félagasamtök
um O'g klúbbum æskufólks gef
inn kostur á að kynna starfsemi
sína með sérstökum dagskrám
eða sýningum á ýmsum verkefn
um, sem tiltekin samtök vinna
að.
í kjal'lara hússins er búið að
innrétta sal þar sem hljóm-
sveitir fá aðstöðu til æfinga. í
ráði er að koma upp fleiri leik
tækjum en nú eru í húsinu,
og verða þau þá sett í anddyri.
Vikuleg dagskrá Tónabæjar
verður þannig: vetur:
Sunnudagar:
kl. 3—6 Dansleikir fyrir 13—
14 ára. Aðgangseyrir 50 krónur.
Hljómsveitir leika.
Sunnudagskvöld:
kl. 8 — 11. Opiið hús fyrir 14
ára og eldri. Aðgangseyrir 10
kr. Diskótek, leiktæki.
Mánudagskvöld:
Til leigu og afnota fyrir félaga
samtök og skóla.
Þriðj lagsk 'öld:
fcl. 8—11. Opið hús fyrir 14
ára og eldri. Aðgangseyrir 10
kr. Diskótek, leiktæki.
Miðvikudagskvöld:
Til leigu og afnota fyrir félaga
samtök og skóla.
Framhald á bls 11
Vistheimili Bláa bandsins í Víðinesi:
Hefur hjálpað drykkju
sjúklingum s.l. tíu ár
SB—Reykjavík, föstudag.
Vistheimili Bláa bandsins í Víði
nesi á tíu ára starfsafmæli um
þessar mundir. Þótt heimilið sé
kennt við Bláa bandið, er það
sjálfseignarstofnun, og starfsemin
þar er í því fólgin, að hjálpa
drykkjusjúkum mönnum til að ná
fótfestu í lífinu á nýjan leik. Á
Vistheimilinu í Víðinesi dveljast
nú 25 menn og er það fullskipað.
Vistmenn stunda ýmiss konar störf
á þeim sex mánuðum, sem hver
þeirra dvelur þar, sér til andlegr-
ar og líkamlegrar uppbyggingar.
Þótt Víðinessheimilið hafi nú
starfað í tíu ár, er almenningi lítt
kunnugt um það og starfsemi þess,
sem er margþætt. Bláa bandið
keypti árifð 1958 jörðina Víðiues
á Kjalarnesi, en hún er um 80 ha.
að sitærð. Umhverfið er mjög faill-
egt, og sést vítt og breitt yfir. ÖIl
hús á Jörðinni höfðu brunnið,
nema 40 kúa fjós. í því fjósi hófst
starfsemi Víðinessheimilisins.
Fyrsti vistmaðurinn var innritaður
3. desember árið 1959.
Byggður var vinnuskáli, ein þar
eru aðallega steyptar hellur og
steinar, til notkunar bæði þar á
staðnum og anmarssta@ar. Verk-
stjóri í stcinagerðinni er Logi
Sveinsson, múrarameistari. Þá
heyja vistmenn tún jarðarinnar og
selja afraksturinn hrossaeigend-
um í Reykjavík. Einnig er þarna
stunduð garðyrkja og hrognkelsa-
veiði. Af þessu öllu hefur heimil-
ið nokkrar tekjur, en aðrir tekju-
stofnar eru daggjöld vistmanna,
50 þús. árlegur rekstrarstyrkur
frá gæzluivistarsjóði og 125 þús.
króna árlegt framlag frá Reykja-
víkurborg.
Á vetrum er eingöngu stunduð
innivinna í Víðimesi, þá setja vist-
menn upp línur fyrir L.Í.O. og
skapar það talsverða vinnu. Auk
þess sér Víðinessheimilið um nýt-
ingu tveggja jarða í eigu Reykja-
víkurborgar, Þerneyjar og Gunnu-
ness. Vinnutíminn er 6 stundir á
dag, frá 9—12 og 1—4. Vistmenn
fá gfeiddar 50 kr á dag, sem þókn-
un, til kaupa á tóbaki og nauðsynj-
um.
Aðalatriðið í starfsemi vistheim
ilisins í Ví'ðinesi, er þó að hjálpa
drykkjumönnum til að koma umdir
sig fótunum og gera þá færa um
að sjá fyrir sér. Á Víðinesheimilið
kemur enginn, nema sjálfviljugur,
menn, sem vilja losna úr vandræð-
urnuim og geta unnið fyrir sér.
Senda þarf skriflega umsókn og
er dvalartíminn minnst sex mán-
uðir. Ef menn þá æskja þess,
geta þeir verið 3 mánuði til við-
bótar, áður en þeir útskrifast. Ef
illa gengur fyrir mön-num að fóta
sig á eftir, geta þeir fengið að
koma aftur og vera enn 3 mámuði.
í Víðinesi hafa dvalizt 199 vist-
menn frá upphafi, þar af hafa 38
verið þar tvisvar og 27 oftar. Nú
er rými fyrir 25 menm, þannig aið
50 menn dveljast þar árlega. Þetta
eru eimgömgu menm, sem vilja
halda sér frá freistimgum áfengis-
ims og venja sig af því, en ekki 6-
læknandi drykkjusjúklingar. Hins
vegar er það framtíðarhuigsum, að
koma upp í Víðinesi eins konar
vísi að elliheimili fyrir drykkju-
sjú'k gamaimenni, sem teljast ó-
læknandi.
í september 1967, var Víðiness-
heimilið gert að sjálfseignarstofn-
um og hefur það starfað þannig síð-
an. Stjótn heimilisins er skipuð
fimm mönnum, og hefur hún ver-
ið óbreytt frá upphafi. Formaður
er Jónas Guðmundsson, varafor-
maður Guðmundur Jóhannsson,
félagsráðgjafi, ritari er Vilhjálm-
ur Heiðdal, meðstjórnendur Jónas
Thoroddsen, bæjarfuilltrúi á
Akranesi og Sigurður Egilsson,
verzlunarfulltrúi í Reykjavík.
Ráðsmaður í Víðinesi er Pétur
Sigurðsson og ráðskona er eigin-
kona hans, Guðríður Kristjáns-
dóttir. Verksjóri er Ragnar Guð-
mundsson og einnig starfar þarna
eiginkona hans, Áróra Oddsdóttir.
Þá er upptalið fólkið í Víðinesi,
nema ef telja skyldi huldukonuna
með. Hún er langa lengi sögð hafa
búið í steini í túninu og þykjast
jafnvel sumir sjá hana enn þann
dag í dag.
\