Tíminn - 06.12.1969, Blaðsíða 11

LAUGARDAGUlt 6. desfember 1969.
IÐNAÐURINN OG EFTA
Framhald af bls. 3
þess, að vemda'ðar iðngreinar . .
eigi . . . tiltölulega hægt um
vilk að aðlaga mannaflann
breyttum aðstæðum."
Bemt er á, að fjárbinding á
mannár er áætluð 417 þúsuod
fcrónur í tollvernduðum iðn-
greinum, en 835 þúsund í lítt
eða eldd tollvernduðum grein-
um 1968, og dregin af því, að
fjárbindingin í tollvernduðum
iðmgreinum sé lítil miðað vi'ð
fjölda starfandi fólks í grein-
Tvmim, „að efcM geti orðið veru-
legt umrót í íslenzbu efnáhags-
Hfi, jafnvel þótt illa tækizt til
við EFTA-inngöngu“.
í 41. lið er síðan bent á, að
„markmið íslenzkra iðnfyrir-
tæfcja virðast nofcbuð óljós“.
Fjármál iSnaðarins
í sjötta kafla skýrslunnar er
fjallað um efmahag og fjáröfl-
un íslenzkra iðnfyrirtækja, og
kemur þar fram mikil gagnrýni
á ástand þeirra mála undanfar-
ið, sá kafli hljóðar svo i úr-
drættinum:
„42. Allvel virðist séð fyrir
stuttum lánum til iðnaðarins
sem stendur.
43. Lánsform stuttra lána er
mokkuð einhæft (víxlar) og að
öllum líkindum úrelt.
I 44. Aðstaða er nú miklu
' betri en var til skamms tíma
til öflunar lengri lána í iðnaði,
en mofcbuð skortir í sveigjan-
leik og valkosti
45. Lög þau, sem til eru um
bankamál, eru af sumum talin
valda stöðnun í bankakerfinu
með tilliti til sveigjanleifca.
46. Sterkar likur benda til
þess, að skattalögin valdi að
nokkru smæð fyrirtækja og fyr
irbyggi þátttöfcu abnennings í
þeim.
47. Skortur er mikill á stofm
unum, er veiti iðnfyrirtækjum
aðstoS við eigin fjáröflun. Eig-
ið fé er mjög litið í íslenzkum
iðnfyrirtækjum.
48. Vaxtahöft á Islandi ýta
undir óarðbæra fjárfestimgu,
og vextir án áhættuálags stuðla
að ábyrgðarleysi í rekstri fyr-
irtækja. íslenzka bankakerfi'ð
tekur á sig mikla áhættu án
endurgjalds, sem ástæða væri
til að flytja yfir á frjálsan
verðbréfamarkað.
49. Frjálsleg peningapólitík
(óhóflegt pemingamagm) getur
valdið auknu öryggisléysi í
öllum rekstri atvinnufyrir-
tækja.
50. Lögbundið fjármagn við
ákveðmar greinar atvinnulifs-
ins viðheldur kyrstöðu í at-
vinnulífinu.
51. Afskipti löggjafavaldsins
af fjámagnskerfimu dregur úr
sveigjanleik þess til að aðlagast
þörfum atvimnulífsins' hverju
sinni.
52. Stutt lán virðast „ofnot-
uð“ í flestum þeim fyrirtækj-
um, sem athuguð voru, en þær
tölur, sem stuðzt er við, eru fyr
ir árið 1968.
53. Augljóst er, að „fölsku-
hálsinm" í fjármögnun iðnfyr-
irtækja er ekki stutt lán, held-
ur fjármagn til langs tíma.
54. Vanmetnar afskriftir
skerða eigið fé fyrirtækja. Af-
skriftarlögin íslenzku eru ó-
sveigjanlegri en almennt gerist
erlendis- Þetta vanmat leiðir
til hærri skatta en ella og rýrn-
unar eigim fjár.
55. Islenzkum atvinmuvegum
er mjög mismunað í skattalög-
unum, bæði hvað afskriftir og
aðstöðugjald snertir, og er hlut
ur iðnaðar þar lakastur.
56. Tekjuskatbur á fyrirtækj-
um eru hér lægri en í mörgum
nágranmalömdum.
57. Skattalöggjöfin hamlar
á móti sameiningu hlutafélaga
(samruna) og dregur að auki
óhóflega úr hlutabréfaviðsfcpit-
um“.
Útflutningsbætur
bannaðar
Sjöundi kaflimn fjallar um
verzlum milli landa og áhrif
tolla, em áttundi fcaflimn um
markmið og hagstjórmartæki í
opnu þjóðfélagi.
I míunda kaflanum er fjali-
að um útflutningsábyrgðir og
tryggingar, og segir það í 69.
lið að „samkvæmt stofnsamn-
ingi EFTA eru útflutningsupp-
bætur bannaðar, en ekki út-
flutningsábyrgðir, svo framar-
lega sem iðgjöld eru látin
standa undir kostnaði. Verður
að teljast mau'ðsynlegt að koma
upp ábyrgðarkerfi hér fyrir út-
flutning á iðnaðarvörum, m. a.
til að mæta samkeppni frá
öðrum EFTA-löndum í þessum
efnum, eims og t. d. Danmörfcu
og Noregi".
í 10. kafla skýrslunnar er
rætt um horfur í einstökum iðn
greinum með tilliti til hugsan-
legrar EFTA-aðildar. Þar seg-
ir m. a. í samandregnum niður
stöðum:
„72. . . Að öllu samanlögðu
tel ég, að EFTA-aðild muni
hafa lítil áhrif á afkomu í
brauð- og kökugerð.
„73. Kexgerð virðist afar illa
undir harðari samkeppni búin,
enda þótt greina megi nokkra
Ijósa punkta..
Sælgætisgerð
74. í sælgætisgerð eru vamda
málin að sumu leyti allt önn-
ur en í brauð- og kökugerð og
kexgerð. Vélakostur virðist
eldri en í brauð- og kökugerð,
en sjálfvirkni meiri í kexgerð.
Ágóði eftir skatt var nokfcuð
stöðugur 1964—1968, nema
1968. Framleiðslumagn, fram-
leiðni og vergt vinnsluvirði á
mannár jókst 1964—1967. Hins
vegar hefur svo til algert inn-
flutningsbann ríkt á sælgæti
(sem jafngildir óendanlega
hárri tollvernd), þannig að ó-
mögulegt er að vita, hvers virði
þessar tölur eru. Fyrirtæki virð
ast óeðlilega mörg miðað við
aðrar Norðurlandaþjóðir. Mun
nokkur grundvöllur vera fyrir
samvinnu í greininni og kynni
þegar að hafa átt sér stað, ef
skattalögin stæðu honum ekki
fyrir þrifum. Er torvelt að meta
hvar iðngrein stendur, sem not
ið hefur innflutningsverndar,
og tel ég mjög misráðið að
fresta því að selja sælgæti á
frílista, eins og fyrirhugað er,
og verið hefur eindregin ósk
framleiðenda. Virðist mér skyn
samlegra að hleypa samkeppnis
vörum inn í landið á háum tolli
til að sjá, á hvaða sviðum beri
að sérhæfa sig. Fyrr er vart
hægt að vélvæðast. Hins vegar
mætti nota frest á innflutnings
frelsi til að leysa þau gæða-
vandamál, sem fyrir hendi eru.
Að því er ég bezt fæ séð,
felast aðlögui.arvandamál sæl-
gætisgerðar að fríverzlun eink
um í því að koma til leiðar
samruna fyrirtækja samfara
endurnýjun á vélakosti. En til
að auðvelda samrunna, þarf að
breyta skattalögunum.
75. Öl- og gosdrykkjagerð nýt
ur þvílíkrar fjarlægðarverndar,
TÍMINN u
að útilokað er að EFTA-aðild
hefði bein áhrif á framleiðsl
una. Um óbein áhrif gæti orðið
að ræða vegna innflutnings á
samkeppnisvörum, eins og
drykkjarsöfum. Hins vegar hafa
ströng verðlagsákvæði verið
á framleiðslunni og skattaálagn
ing einkennilegur hrærigraut-
ur, sem ekki væri vanþörf á
að endurskoða, einkum með til-
liti til áhrira sérskatta á fram-
leiðslutilhögun.
76. í ullarþvotti, spuna og
vefnaði fylgja kostir stærra
markaði ekki síður en gallar.
Skógerð og fatagerð
77. í skógerð getur vart orð-
ið öllu meiri samdráttur en
orðinn var 1968.
78. Fatagerð 'hefur sýnt því-
líka aðlögunarhæfni, að ástæða
er til að ætla, að hún standist
samkeppni á flestum sviðum.
Höfuðvandamál þessarar iðn-
greinar cr ekki tollar, heldur
menntun og þjálfun starfsfólks,
sem mestmcgnis er konur.
Húsgagnagerð
79. Húsgagnagerð hefur
einnig staðizt erlenda sam-
keppni, jafnvel á tímabilinu
1964—1966, en húsgögn eru þó
á „glóbalkvóta“.
Vegna fjölda fyrirtækja dreif
ist fjármagnið að líkindum
„illa“, enda þótt hér sé um iðn
grein að ræða, sem ætti að geta
borið bæði smá og „allstór“
fyrirtæki. Hagræði vegna hugs
anlegrar EFTA-aðildar er fyrst
og fremst minni fjármagns-
kostnaðar vegna 'hráefnakaupa.
Útflutningsmöguleikar virðast
einna mestir í Bandaríkjunum
og Englandi.
80. Þrátt fyrir sveiflur í
byggin'gastarfsemi og aukið inn-
flutningsfrelsi, var afkoma í
innréttingasmíði nokkuð stöð-
ug 1964—1968. Virðist ekki
þurfa að bera kvíðboga fyrir
framtíð greinarinnar. Væri æski
legt að kanna nánar, hvort ekki
mætti virkja þá reynslu og
þekkingu, sem safnazt hefur
upp í greininni, til útflutnings.
81. Skinna- og leðuriðnaður
er útflutningsatvinnuvegur.
Enda þótt Amerí'kumarkaður sé
langvænlegastur um þessar
mundir, ætti hagræði af toll
frjálsum markaði EFTA-land-
anna að geta orðið greininni til
mikils hagræðis seinna meir.
Sama gildir um fyrirhugað
minkaeldi.
82. Málningar- og lakkgerð
virðist fyllilega samkeppnisfær.
Útflutningsmöguleikar hafa
ekki verði kannaðir til hlítar.
83. Hreinlætisvöruframleið-
endur eru einnig að því er virð
ist, samkeppnisfærir. Einn
stærsti erlendi keppinauturinn
er, sennilega, utan EFTA (sbr.
reglur um „svæðisuppruna"
vöru). Harðnandi samkeppni
gæti tekið á sig mynd enn harð
ara auglýsingastríðs.
Sj ón varpsauglýsingar
84. Er minnzt á þá hugmynd,
að viðhafa mætti dulbúna verð
mismunun á auglýsingum í ís-
lenzka sjónvarpinu, í því formi
að myndir gerðar innanlands
yrðu sýndar gegn lægra gjaldi
en þær, sem gerðar éru erlend
is, ef æskilegt þykir.
85. í málmiðnaði hefur safn
azt mikið forðabúr þekkingar
og reynslu, sem vonandi er
unnt að virkja. Málmsmíði er
mestmegnis bjónustuiðngrein
og nýtur staðverndar að veru
legu leyti.
86. Tollvernd í smíði raf-
magnstækja er ekki sérlega há.
Er framleiðsla það lítil orðin
eftir í landinu, að vart getur
orðið um meiri samdrátt að
ræða (ef gengið er „rétt“
skráð).
87 Tæplega geta orðið nokkr
ar 'breytingar í plastiðnaði af
eða á. Einangrunarplast nýtur
staðarverndar og umbúðagerð
nýtur tiltölulega lágrar toll-
verndar (sem og iðnaðurinn í
heild).
Veiðarfæri
88. Veiðarfæraiðnaður og
pappírsvörugerð er ekki rædd
sérstaklega, þar sem hugsanleg
EFTA-aðild skiptir vart máli
fyrir þá framleiðslu, sem nú er
stunduð í þessum greinum. Hins
vegar gæti komið til greina
að veita „ljósmóðurhjálp“ við
að koma á laggirnar nýrri fram
leiðslu, þegar fram 'líða stund
ir, t. d. þorskaneta- og síldar
nótagerð. Að því er virðist, er
ekki bannað í stofnsamningi
EFTA, að hafa ,hvitvoðungs-
toll“ um skeið.
89. í stofnsamningi EFTA
er einkasöluréttur viðurkennd
ur, með vissum skilyrðum. Er
talið, að staða Áburðarverk-
smiðjunnar muni ekki breytast
við hugsanlega EFTA-aðild.
90. Sementsverksmi'ðj an á í
mifclum örðugleifcum að stríða
um þessar mundir. Samkv. stofn
samningi EFTA er heimilt að
gera sérstakar ráðstafanir í at-
vinnujöfnunarskyni milli lands
svæða. Ef ver'ksmiðjan þarfnast
stuðnings, virðist mega gera
það með ýmsum hætti, án þess
að brotið yrði í bága við stofn
samninginn.
Niðursuða
91. Ástæða er til að gefa góð
an gaum að framtið íslenzks
niðursuðuiðnaðar úr sjávaraf-
urðum og þeim möguleifcum,
sem skapast á erlendum mark-
aði við E'FTA-aðild. Markaður
inn er fyrir hendi, t. d. í Sví-
þjóð, svo framariega sem gæð
in standa fyrir síinu. Búast má
við harðnandi keppni um hrá-
efni. Eeynslan sýnir, að erlendir
fcaupendur koma með gyllitil-
boð, þegar taka á upp vinnslu
úr innlendu hráefni í landinu
sjálfu. Er fyllsta ástæða til að
athuga, hvemig tryggja megi
inmlendum framleiðendum hrá-
efni og stuðla að verðjöfnun,
þar eð sveiflur geta orðið mikl-
ar á erlendum markaði.
Hvaða greinar?
92. Af þeim greinum, sem
einkum má búast við, að setji
vörur sínar á erlendan markað
við EFTA-inngöngu, má nefna
niðursuðuiðnað, innréttinga-
smíði, prjónaiðnað og skinna-
og leðuriðnað. Af nýjum grein-
um, sem hugsanlega mætti
koma á fót má einkum nefna
efnaiðju og rafeindaiðnað.
93. Niðurstöður rannsóknar
minnar hniga að þvi, að iðn-
þróun mundi eflast með aðild
að EFTA með þeirri samnings
gerð, sem nú er kostur á.“
Ýmsir töluliðir hér að ofan
hafa verið styttir og millifyrir
sagnir eru Tímans.
EFTA Á ALÞINGl
Framhald af bls. 1.
miðist við, sé sá tollur, sem í
gildi er 1. janúar 1970.
Hvað tollamálin snertir, má
telja niðurstöður samningaviðræðn
anna íslendingum mjög hagstæð
ar.
Getið er samninga við einstök
ríki Fríverzlur.arsamtakanna, svo
sem um innflutning á freðfiskflök
um til Bretlands, um Norrænan
iðnþróunarsjóð og um sölu á kinda
kjöti til Norðurlandanna.
Efnisyfirlit þingskjalsins er:
Tillaga til þingsályktunar um
aðild íslands að EFTA.
Greinargerð.
Fylgiskjöl: Samþykkt ráðsins
um aðild íslands. — Bókun um
samkomulag, sem gert var í samn
ingaviðræðum um aðild íslands.
— Samþyfckt S'ameiginlega ráðs-
ins
II. Samningur um stofnun Frí-
verzlunarsamtaka Evrópu. — Sátt-
máli um stofnun samtafca milli
aðildarríkja Fríverzlunarsamtaka
Evrópu O'g lýðveldisins Fionlands.
III. Ræða viðskiptamálaráðherra
dr. Gylfa Þ. Gíslasonar í EFTA-
ráðinu þann 23. janúar 1969.
IV. Bófcun um samkomulag um
útflutning frystra flafca til Bret
lands.
V. Samningur um norrænan iðn
þróunars'jóð fyrir ísland,
VI. íslenzkur iðnaður og EFTA,
VII. EFTA-aðild og aukning iðn
aðarvöruútflutnings.
Nánar er skýrt frá þingskjalinu
á bls. 2 og 3.
IÞRÓTTIR
Framhald af bls. 9
IJMFÍ að heppilegast sé að eim-
sitöfc unigmenna- og íþróttafélög
annist áfraim sölu getratmaseðl-
anna og með eigi minni sölulaun-
um en verið hiefur.
Hins vegar þarf að gera ráð-
stafanir til að félöig utan Reykja-
vfkursvæðisins geti í rífcari mæli;
teíkið þátt í söikmni til að hseta
fjárhag sinn og styrfcja íþrótta-'
starfið í landinu í heild.
7) Efcki má líta svo á að ráð-
sltöfun’arréttur fþróttasj’óðls á
getraunaágióðanum létti að neinn
leyti þeirri skyldu af ríkisivald-
inu að stórauka fast framllag t3
fþróttasjlóðs, sem orðið hefnr svo
afsfcipitrar um fjárveitinigra í lang-
an tíima að stór vansæmd er að.
Athugasemd: j
Um skrif undirritaðs seglr
stjóm UMFÍ m. a. „PistíU þessi
er skrifaður af slíkri þröngsýni
og gegnumgangandi þekkingar-
leysi á högum ungmeimafélags-
lireyfingarinnar, að furðu sætir.
Útilokað er hér að elta ólar við
einstök atriði, enda gerist þess
væntanlega ekki þörf.“
Ef þetta eru ekki sleggjudómar,
veit undirritaður ekki hvað
sleggjudómar eru, en engu að síð-
ur mun þessari greinargerð UMFÍ
verða svarað í þættinum „A víta-
teigi“, sem birtist í blaðinu á
morgun og þá m. a. rætt um það,
hverjir hafi brotið landslög, hvaða
aðili hafi einkarétt á getranna-
starfsemi og þátt fulltrúa UMFÍ
í íþróttanefnd í því, að ÍSÍ, KSÍ
og ÍBR var veitt leyfi til að ann-
ast getraunarekstur í tilrauna-
skyni. Það eru ekki öll kurl komin
til grafar enn, þótt greinargerð
UMFf sé löng. —alf.
LÉT EKKI BUGAST
Framhald af bls. 7
aila tíð verið. Ég æitla að skrifa
bófc um fangelsið og hjálpa
þeim, sem siltja þar inni. Ég
ætla að balda áfram að berj ast
fyrir fólkið, — en það táknar
ekki, herrar mínir, að ég heyri
til neinram sérstökum hópi eða
stjörnmálaflofcki, — fyrir alla
mrani ekki.“
TÓNABÆR
Framhald af bls. 3
Fimmtudagskvöld:
kl. 8—11. Opið hús, þjóðlaga-
kvöld, blúskvöld, kynningar-
kvöld. Diskótek. Hljómsveitir,
kvikmyndasýningar.
Föstudagskvöld:
kl. 8—11. Dansleikir fyrir 14
ára og eldri. Aðgangseyrir kr.
50. Hljómsveitir, diskótek.
Laugardagskvöld:
kl. 9—1. Dansleikir f^rir 15
ára og eldri. Aðgangseyxir kr.
100. Hljómsveitir og diskótek.
Ath. Á föstudags- og laugar
dagskvöldum geta framhalds-
skólar fengið forkaupsrétt á að-
göngumiðum.