Tíminn - 11.12.1969, Blaðsíða 7

FIT.IMTUDAGUR 11. desember 1969.
TIMINN
7
Útgefandi: FRAMSÓKNARFLOKKURINN
Framfcvæmdastjóri: Kristján Benedifctsson. Ritstjórar: Þórarinn
Þórarinsson (áb). Andrés Kristjánsson, Jón Helgason og Indriði
G. Þorsteinsson. Fulltrúi ristjórnar: Tómas Karlsson. Auglýs-
Inigastjóri: Steingrimur Gíslason Ritstjómarskrifstofur i (Sddu-
húsinu, símar 18300—18306 Sfcrifstofur Bankastræti 7 —
Afgreiðslusími: 12323. Auglýsingasími: 19523 Aðrar skrifstofUT
sími 18300. Ásfcriftargjald kr. 165.00 á mánuði. mnanlands —
í Iausasölu kr. 10.00 eint. — Prentsmiðjan Edda h. f.

ERLENT YFIRLIT
Nást samningar milli stjórna
Sovétríkjanna og V-Þýzkalands
„Kerfið“ er sprungið
Mmnihluti fjárveitinganefndar flutti aSeins tvær út-
gjaldatillögur við 2. umræðu fjárlaga til að leggja á-
herzlu á mikilvægi þess málefnis sem barizt væri fyr-
ir. Fyrri tillagan var um 350 milljón króna fjárveitingu
til atvinnumála.
Það er margt sem bendir til þess að mikið atvinnu-
leysi verði hér á landi í vetur og jafnvel enn geigvæn-
legra en það var í fyrravetur.
Minnihlutinn lagði því áherzlu á, að gert yrði nú
myndarlegt átak í atvinnumálunum. Það mundi ekki að-
eins bægja vofu atvinnuleysis frá dyrum fjölda heimila
í landinu. Það yrði einnig allri starfssemi í landinu til
styrktar, yki kaupgetu almennings, skapaði þar með
aukna veltu og afleiðing þess yrðu stórauknar tekjur
ríkissjóðs. Slíkt átak í atvinnumálum á vegum ríkis-
sjóðs nú, þegar svo augljós kreppueinkenni er í efnahags-
málastarfseminni kæmu því inn í ríkissjóðinn að veru-
legum hluta aftur með beinum og óbeinum hætti.
Minnihlutinn lagði til að þessum 350 milljónupi yrði
þannig varið, að 120 milljónir færu til togarasmíða, 20
milljónir til unglingavinnu gegn jafnháu framlagi frá
öðrum aðilum og 210 milljónir færu til annarra atvinnu-
mála víðs vegar um landið. Fénu yrði ráðstafað af'fjár-
veitinganefnd, einkum til nýrra atvinnutækja, í sam-
ráði við atvinnumálanefndir og sveitarstjómir á viðkom-
andi stöðum.
Síðari tillagan var um að 75 milljónum yrði varið til
sérstakra uppbóta á greiðslur úr lífejiristryggingum al-
mannatrygginga og sjúkra- og slysadagpeninga sam-
kvæmt nánari ákvörðun tryggingaráðs.
Ennfremur flutti minnihluti fjárveitinganefndar til-
lögu um að tekið yrði 100 milljón króna lán, sem varið
yrði til aukinna íbúðarlána á árinu 1970, en eins og
kunnugt er á lömun byggingariðnaðarins einna stærstan
þátt í atvinnuleysinu víða um land.
Þessar tillögur felldi meirihluti Alþingis í gær.
Hlutur verklegra framkvæmda hefur farið sílækk-
andi með hverjum fjárlögum þessarar ríkisstjómar.
Framlög til verklegra framkvæmda em nú komin nið-
ur í 8% af ríkisútgjöldunum. Æ meira af þjónustufram-
kvæmdum ríkisins, sem áður vom greiddar af samtíma-
tekjum, em nú unnar fyrir lánsfé og æ stærri hluti af
tekjum ríkissjóðs fer nú til greiðslu vaxta og gengis-
fapa af lánum, sem búið er að vinna fyrir. Byrðunum
er velt yfir á framtíðina, yngri kynslóðimar og þá,
sem á sínum tíma fá það verkefni að taka við þrotabúi
viðreisnarstefnunnar. Með sama áframhaldi verður hlut-
ur verklegra framkvæmda í fjárlagaútgjöldum komin
^niður í núll á 6—7 áram. Það, sem alvarlegast er þó,
er yfirlýsing fjármálaráðherrans í sjónvarpsumræðum
fyrir skömmu, að ekkert væri eðlilegra í þróun fjárlag-
anna en að hlutur verklegra framkvæmda færi minnk-
andi. Það stefnir í óefni. Hvar sem litið er blasa nauð-
synjaverkefnin við augum, sem ekki má dragast að ráð-
izt verði í, ef þjóðinni á vel að famast á næstu áram
og áratugum. En í viðreisnarfjárlögum er ekki rúm fyr-
ir neina nýja framkvæmd nema taka lán. Það hlýtur
öllum að vera ljóst, að „kerfið“ er sprungið. Það verð-
ur að taka allt ríkiskerfið og allt fjármálakerfi þjóðar-
innar til róttækrar endurskoðunar og breytinga, sem
standast kröfur framtíðarinnar. Samhliða og samtímis
þeirri endurskoðun ætti að breyta öllu skólakerfinu frá
rótum. Því lengur sem þoíta dregst því verra fyrir þá,
sem axla eiga byrðarnar í framtíðinni. Það era aðeins
blindir menn, sem ekki sjá, að „kerfið“ er sprangið! TK
Ný viðhorf eftir ráðherrafundina í Briissel og Moskvu
GROMYKO
I SÍÐUSTU VIKU voru
haldnir tveir fumdlr, sem veitt
var veraleg athygli, þar sem
þeir þóttu báðir líklegir til að
ve.ra nokkur vísbending uim
stjórnmálaþróunina í Evrópu
næstu mániuðina eða misserin.
Anmar þessara fu.nda var hinn
árlegi haustfundur utamríkis-
ráðherra Atlantshafsbandalags-
ins, sem haidimn var í Briissel,
en hinn var fundur æðstu
mianma VarajárbamidaLagsins,
sem var haldinn í Moskvu.
Þeim fumdi var veitt sérstök
athygli sökum þess, að boðaið
var til hans með litlum fyrir-
vara og efnt til hams á sama
tíma og fumdur Atlantshafs-
bandalagsins var haldinm í
S Briissel. Ýmsir gizkuðu því á,
að Moskvufumdurimn væri bald-
inn til að ganga frá nýju tilboði
af hálfu Varsjárbandalagsrikj-
anna.
Fundi Atlandshafsbamdalags-
ins var beðið með nokkurri eft-
irvæntimigu sökum þess, a® þar
var búizt við svari við þeirri
tillögu Varsjárhandalggg-j^ja,
að efnt yrði til sérstakrar ráð-
stefnu Evrópuríkja um öryggis-
«nál Evrópu. Þessi tillaig'a kom
frá fundi, sem Varsjárbanda-
lagsrikin héldu í mars síðastl.
Ráðiherrafumdur Atlantshafs-
bandalaigsims, sem var haldinn
síðastl. vor, svaraði henni
ek-ki beint. í ályktun hams var
ekik minmzt beint á slfka ráð-
stefnu, en bandalagsríkjumum
falið aið athuga allar leiðir tii
bættrar sambúðar við A -evrópu
og gera tillögur í framhaldi af
því. Þetta var yfirleitt skilið
á þann veg, að ráðinu væri sér-
staklega ætlað að athuga mögu-
leika fyrir umrædda ráðstefnu,
ÞAÐ KOM fram á ráðherra-
fundi AtOlamitsihafsb'amdaLagsins
að skoðamir stjórna þátttöku-
ríkja eru, nokikuð skiptar í af-
stöðunni til hugsanlegra örygg-
isráðstefnu Evrópu. Stjórnir
FrakMands og Bandaríkjanna
eru sagðar einma tregastar, þótt
af ólíkum ástæðum sé. Stjórn
ir Bretlamds og Vestur-Þýzka-
lands vilja fara varlega, en
stjómir sumra minmi rikja hafa
mieiri áhuga fyrir ráðstefn-
umni. Það hefur-. sín áhrif
á afstöðu ríkisstjómanma,
að meðal almennings í þátttöiku
rílkjum Atlantshafsbandal'agsins
virðist sú hugmynd eiga fylgi
að fagna, að rétt sé að reyna
nýjar leiðir og aðferðir til
samkomulags, og komi þá ekki
sízt slík öryggisráðstefna til
greina. Nifðurstaðan á ráðherra-
fundi AtLandshafsbandalagsins
varð sú, að hugmyndin um slíka
ráðstefmu var í fyrsta sinn
nefnd í ályktun slíks fundar,
en það jafmframt tekið fram,
að hún þyrfti góðan undirbém-
inig, því annars gæti verið verr
af stað farið en heima setið. Þá
var lögð áherzla á, að Banda-
ríkin og Kamada ættu aðild
að slíkri ráðstefnu, ef til kæmi.
Bandalagsráðinu var falið að
íhuga þetta mál nánar og láta
næsta vorfundi ráðherranna
skýrslu í té um niðurstöður
sinar .
Varðandi hætta sambúð
miUi auisturs og . veisturs, var
lögð meginá'herzla á beinar
samræður milli einstakra ríkis-
stjóma og lýst yfir sérstökum
stuðningi við viðleitni vestur-
þýziku stjómarinmar til bættrar
sambúiðar við lönd í Austur-
Evrópu.
Þá var lögð áherzla á, að
AtLantshafsbandalagið yrði að
viðhalda varnarstyrk sínum, aið
óbreyttum aðstæðum.
SÚ spá rættist ekki, að fund
ur Vars j árbandala.gsins, sem
haldinn var í Moskvu, samsímis
ráðherrafundi Atlantshafsbanda
lagsins í Briissel, hefði verið
bvaddur saman til að bera fram
mýjar tillögur. Ályktun fundar-
ins, sem birt var að honum
loknium, er óvenjulega stutt.
Þar er aðeins minnzt larjslega
á sérstaka öryggisráðstefnu
Bvrópuríkja og sést á ,því, að
það hefur ekki verið aðalmál
fundarims að ræða um bana,
eins og margir héldu, Það, sem
vakti mesta athygli í ályktun-
inni, voru vimsamleg ummæli í
garð nýju vesfcur-þýzku stjórnar
imnar. Af því hefur verið dreg-
in sú ályktun, að þaffl hafi
verið aðalmál fundarins að
ræða yiðhorf það, sem hefur
skapazt við stj'órnarskiptin í
Bonn, og samræma afstöðu
Varisjárbandalagsríkjanna til
nýju stjómarinnar þar og við-
leitni hennar til bættrar sam-
búðar við Austur-Bvrópu.
L'ausafréittir frá Moskvu
herma, að skoðanir hafi verið
nokkuð skiptar á fundinum.
Austur-Þýzkaland, Pólland og
Tékkóslóvakía hafi viljað taka
heldur kuldalegar í tillögur
nýju Bonn-stjómarinnar um
bastta sambúð, en Rúmenía,
Bulgaría og Ungverjaland hafi
verið á annari skoðun. Sovét-
ríkin hafi því lent í þeirri af-
stöðu að miðla málum og jafn-
fraimt ráðið mestu um niður-
stöðuna.
Til þess að draga úr ugg
Austur-Þjóðverja og Pólverja,
lagði fundurinn áherzlu á, að
viðurkenna yinði óbreytt landa-
mæri í Evrópu og veita stjóm
Austur-Þýzkalands fulla viður-
kenoingu.
ÞAÐ HEFUR svo gerzt í
framhaldi fundarins í Moskvu.
affl stjórn Sovétríkjanna hefur
snúið sér til stjóm Vesfcur-
Þýzkalamds og tiLkymnt henni,
að hýn sé til búin að hefja
viðræður um einskonar griffla-
sáttmála milli landa og ýms
mál önnur. Vestur-Þj óðverjar
sendu rússmesku stjóminni til-
boð um slíkar viðræður fyrir
rúmum þremiur áium, en
Rússar sinntu því ekki neitt.
Nýja stjómin í Bonn endur-
mýjaði þetta tilboð í seinasta
mánuffli og hefur rússneska
stjómin nú svarað því jákvætt.
Fynsti viðræðufundurinn um
þetta var haldinn í Moskvu
síðastl. mánudag og mætti
Gromiko utanríkisráðherra þar
af háilfu Rússa og þykir það
benda til, að Rússar vilji sýna,
að þeim sé full alvara. Viðræð
ur munu halda áfrarni í Mosikvu
og þykir líklegt, að þær muni
taka nokkum tíma, þar sem
fleira verði rætt en það atriði
eitt, affl þessi riki hafnd vald-
beitingu í skiptum sín á milii.
Eftir ráðherrafundinn í
Briissel og Móskvu í seinustu
vibu, og þessar nýju viðræður
Rússa og Vestur-Þjóðverja, era
því líklegastar' horfur þær, að
ekki verði neitt af öi-yggisráð-
stefnu Evrópuríkja að sinni,
heddur fari fram tvíhiliða um-
ræður um vandasömustu málin
fyrst um sinn, annarsvegar
milli Rússa og Bandaríkjanna
í Helsihgfors, þar sem rætt er
um kj-arnorkuvopnin, en hinis-
vegar milli Rússa og Vestur-
Þjóðverja, þar sem rætt verður
uim sambúð Þýzkalands og Aust
ur-Evrópu. Beri þessar við-
ræður árangur eða þyki líkleg-
ar til affl gera það, getur ör-
yggisráðstefna Evrópurítja orð
ið næsta stigið, en þó ebki án
þátttöku Bandaríkjanna og
Kamada. Þ.Þ.