Tíminn - 24.12.1969, Síða 7

MID'VTKURAGUR 34. descmber 1969.
TÍMINN
Útgefandi: FRAMSÓKNARFLOKKURINN
Pramfcvæmdastjdri: Kristján Benedifctsson. Ritstjórar: Þórarinn
Þórarinsson (áb). Andrés Kristjánsson, Jón Helgason og Indriði
G. Þorsteinsson. PuUtrúi ristjómar: Tómas Karlsson. Auglýs.
ingiastjóri: Steingrímur Gísliason. Ritstjómarskrifstofur 1 Eddu-
húsinu, simar 18300—18306. Sfcrifstofux Bankastrasti 7 —
Afgreiðslusími: 12323. Auglýsingasími: 19523. Aðrar sfcrifstofur
sími 18300. Áskriftargjald kr. 165.00 á mánuði, tnnanlands —
í lausasölu kr. 10.00 eint. — Prentsmiðjan Edda h. f.
Að treysta á
mannsins son
Á þessu ári, er liðin hálf önnur öld frá fæðingu Gríms
Thomsens, hins þróttmikla vitsmunaskálds. Þess afmæl-
is hefur verið minnzt með heildarútgáfu ljóða hans í
heimanfylgd Sigurðar Nordals. Grímur verður víst aldrei
talinn í fremstu röð íslenzkra trúarskálda — og þó.
Hvaða skáld er ekki trúarskáld? Nordal segir:
„Grímur var alla ævi trúmaður. Hann lagaði smám
saman ýmsar trúarsetningar eftir þörfum sínum og var
ekki kreddumaður. En þess sjást engin merki, að hann
hafi nokkum tíma efazt um aðalatriði kristindómsins.
Hann leitaði athvarfs hjá guði, þegar á móti blés, og
reyndi að taka andstreyminu sem hollri reynslu, er ætl-
að væri að laga gallana. Enginn hefur fylgt Grími þang-
að, sem hann bað í einrúmi til drottins síns, en þar
mun hann fúslega hafa beygt kné sín, kastað öllum gerv-
um sínum og herklæðum."
Þetta er sönn mynd af einlægum trúmanni, sem ekM
ber trú sína á torg, varðveitir kjamann en samræmir
orð og kennisetningar vitrænu viðhorfi til þekkingar,
samtíma og heimsmyndar, en beygir kné sín í einlægni
fyrir drottni sínum og kastar þar öllum gervum.
Stjömu-Oddi er frægt nafn í sögunni, maður, sem við
hæfi er að muna á þessu stórtíðindaári geimkönnunar.
í kvæði sínu, Draumur Stjömu-Odda, segir Grímur:
Þótt endalans sé eilífðin
ibún endist varla til,
að öll ég sjái sóllkerfin
og sóla millibil.
f skoðuninni skyoja ég,
hive sikammt mín náði von,
og hversu nnVi var trúin treg
að treysta á mannsios scml
Eðlilegt er að álykta, að öld vísindalegrar geimkönn-
unar fylgi nýtt trúarmat, og sú snerting við stórmerki
alheimsins skíri hugmyndir mannsins um guðdóm og
sköpun. Vísindamenn hafa stundum á liðnum árum ris-
ið gegn guðdómlegri sköpunarkenningu, en þar hafa
nú orðið þáttaskil og stefnir til sátta. í því er fólgið
nýtt fyrirheit um blessun kristindómsins. Við getum því
haldið þessi jól heilög í þeini von, að orð þau, sem
Grímur lagði Stjömu-Odda í draum, muni rætast — að
skoðun sólkerfanna leiði manninn til skilnings og iðr-
unar, sem felst í orðunum „hversu mín var trúin treg
að treysta á mannsins son“.
Þrátt fyrir allt, sem hefur gerzt í tækni og vísind-
um, skiptir enn mestu að treysta á mannsins son. Þar
hafa kristnir menn reist hús hamingju sinnar.
Sú var í öndverðu dagskipan skaparans, að mennirn-
ir skyldu margfaldast, uppfylla jörðina og gera sér hana
undirgefna. Fyrrihluta þess boðorðs hafa mexm víst
dyggilega hlýtt, en vafasamari em efndir síðari hlutans.
Er það til að mynda í samræmi við það boðorð að eitra
jörðina, láta vísindi og tækni brenna upp og eyða lífs-
anda jaiðarinnar, súrefninu, í þágu skefjalauss lífsþæg-
indakapphlaups? Er það gert í trausti á mannsins son?
Á þessum jólum er vert að minnast þess, að hálf öld
er liðin síðan hugvekjur Haralds Níelssonar, Árin og
eilífðin, kom út, en sú bók og kennimennska Haraldar
hafði meiri áhrif á trúarlíf íslendinga en flest annað
síðan Jón Vídalín leið. Fáir íslenzkir kennimenn hafa
flutt eins sterkan og hreinan boðskap um að treysta
á mannsins son. Þar mættust þeir Grímur og Haraldur,
þótt ólíkir væm um annað. Báðir munu þeir hafa skilið
og metið þann dýriegasta manndóm, sem til er og
mannssonurinn birti öllum lýði sem æðsta fordæmi —
að eiga háleita hugsjón og þora að standa við hana í
lífi og dauða. — Gleðileg jól. — AK.
ERLENT YFIRLIT
Smáþjóðirnar settu meiri svip
á allsherjarþingið en áður
Bandaríkin biðu eftirminnilegan ósigur í táragasmálinu
TUTTtKJASTA og f jórða álls
herjarþiag Sameinuóu þjóð-
anna, sem lauk störfum 17. þ.
m., var þing smáþjóðanna. Slík
eru eftirmæli margra heims-
blaða um þann biæ, sem hafi
sett nuestan svip á störf þings
ins. Hér er átt við það, að smá
þjóðirnar gengu oftar í ber-
bögg við stórveldin, Bandia-
ríkin og Sovétríkin, en þær
hafa áður gert og samþykktu
margar ályktanir gegn vilja
þeirra. Bandarfkin hafa aldrei
beðið eins marga ósigra á þingi
Sameinuðu þjóðanna og að
þessu sinni. En sigrar í at-
kvæðagreiðslum ráða engum
úrslitum ef stórveldin eru ekki
með. Hér á þinginu ráða 126
þjóðir, er haft eftir einum
afrikanska fulltrúanum, en tvö
stórveldi ráða heiminum. Ann-
að einkenni þingsins var það,
að þessum stórveldum kom nú
betur saman en nokkru sinni
fyrr. Kalda stríðsins hefur al-
drei gætt minna á vettvangi S.
Þ., þrátt fyrir Vietnam og
Tékkóslóvakíu.
BANHARIKIN biðn eftir-
minnilegasta ósigur sinn í allri
sögu Sameinuðu þjóðanna, þeg-
ar samþykkt var í þinglokin
tillaga um að flokka táragas og
defoliants meðal eiturgasteg-
unda, sem væri bannað að nota
í hernaði samkvæmt Genfar-
samþykktinni frá 1925. Rússar
höfðu lagt fram tillögu, þar
sem m. a. var lagt til að banna
hvers konar eiturgas í hernaðL
Bandaríkjastjóm svaraði með
því að undirrita áðurnefnda
Genfarsamþykikt, sem hún hafði
ekki áður gert. En hún taldi
hvorki táragas eða defoliants,
sem bandaríski herinn notar í
Vietnam, heyra undir ákvæði
hennar. Stjórnmálanefnd alls-
herjarþingsins lýsti hinsvegar
þeirri skoðun, að báðar þessar
tegundir væru bannaðar sam-
kvæmt Genfarsamþykktinnl
Atkvæði um þetta, féúu þannig
í nefndinm, að 58 sögðu já,
3 nei og 34 sátu hjá. Banda
rfkjastjórn hóf nú öfluga gagn
sókn og sneri sér til allra þátt
tökuríkja S. Þ. og bað þau um
að hafna þessum skilningi. En
þetta bar lítinn árangur. Þeg
ar þingið sjálft fjallaði um
þessa tillögu, var hún samþykkt
með 80:3 atkvæðum, en 36
sátu hjá. Aðeins Portúgal og
Ástralía fylgdu Bandaríkjun-
um hér að málum.
í MÖRGUM öðrum máJbm
biðu stórveldin athyglisverða
ósigra. vannig höfðu Banda-
ríkin og Sovétríkin lagt fram
uppkast að sáttmála um að
banna staðsetniugu vopna neð-
ansjávar. Samkvæmt forgöngu
Svíþjóðar og Brazilíu, var því
vísað aftur til afvopnunar-
nefndarinnar í Genf, þar sem
það væri ófullnægjandi. Þing-
ið samþykkti einnig gegn vilja
Bandaríkjanna og Sovétríkjanna
að skora á þátttökuþjóðir S.
Þ. að hefja ekki notkun á auð
æfum hafsbotnsins utan land-
helgi fyrr en settar hefðu ver-
frá Líberíu var forseti 24. alls-
Frú Angie Brooks
herjarþingsins og gegndi því
starfi með skörumgsskap. For-
seti næsta þing verður Norð-
maðurktn Edvard Hambro.
ið alþjóðlegar reglur um það
efni. Þá frestaði þingið til
næsta þings að taka afstöðu til
langrar og margþættrar tillögu
frá Rússum um ráðstafanir til
eflingar alþjót-óryggL
Ef til rill hefur það verið
stærsti sigurinn, sem Banda-
ríkin unnu á þinginu, að þeim
tókst enn einu sinni að koma
í veg fyrir, að Kina fengi sæti
sitt hjá Sameinuóu þjóðunum.
Þótt Rússar greiddu atkvæði á
annan veg, létu þeir málið
raunverulega afskiptalaust og
veittu Bandaríkjunum þannig
óbeina aðstoð.
MARGAR ályktanir má
nefna, sem snerta félagsmál og
efnahagsmál, þar sem hinar
smærri þjóðir létu í ljés vilja
sinn, gegn meiri og minni and-
stöðn eða áhugaleysi stórveld
anna. En ályktanir allsberjar-
þingsins eru aðeins ráðgef-
andi viljayfirlýsingar, en ekiki
bindandi. Þess vegna hafa þær
fyrst og fremst siðferðilegt
gildi, en tryggja ekki, að þeim
sé fylgt eftir í verki. Á þetta
benti aðalfulltrúi Bandaríkj-
anna, Charles W. Jost, á blaða
mannafundi, sem hann hélt í
þinglokin. Andstæðingar Banda
ríkjanna voru fljótir til að
minna á, að með þessu væru
Bandaríkin raunverulega að
leggja blessun sína yfir það,
að stjórnir Suður-Afríku og
Rhodesíu hefðu að engu álykt-
anir þingsins um að hætta kyn-
þáttamismunun, og Portúgalar
um að veita nýlendu sinni sjálf
stæðL Þingið samþykkti ske
leggar ályktanir um bessi mál
að vanda fyrir atbeina Afríku-
og Asiuiþjóðanoa.
Þingið f jallaði ekki um Biafra
eða Vietnam, þar sem talið
er, að um innanlandsstyrjöld sé
að ræða í báðum þessum tilfell
um. Hinsvegar fjallaði það um
deilur Arabaríkjanna og ísra-
els og endurnýjaði fyrri álykt-
anir bæði öryggisráðsins og
allsherjarþingsins um, að ísra-
el léti herteknu landsvæðin af
hendi, en jafnframt yrði sam-
ið um varanlegan frið. Þá má
skilja ályktanir þingsins um það
mál á þann veg, að arabísku
flóttamennirnir eigi ekki síður
tílkall til hinnar fyrri Palestlnu
en Gyðingar, og er hér tekið
óbeint undir skoðanir arabísku
skæruliðanna. Þingið sýndi, að
andstaða fer vaxandi í heimin
um gegn landvinningastefnu
ísraelsmanna og þeim yfir-
gangi þeirra að láta ekki her-
teknu landsvæðin af bendL
ÞEGAiR LITIÐ er yfir störf
25. ailsherjarþingsins verður
ekki séð að miklu hafi verið
áorkað. Flest er. málin áfram
í sömu sporum og áður. En
vilj ayfirlýsingar þingsins geta
haft sin áhrif, þótt þau komi
ekki strax ljós. Og sú skoðun
á enn vaxandi fylgi, að eink-
um smáþjóðirnar geti ekki án
Sameinuðu þjóðanna verið, því
að þær séu bezti vettvangurinn
fyrir þær til þess að láta heyra
tíl sín og hafa þannig bein eða
óbein áhrif á þróun heimsmál-
gnnfl.
Mikið var rætt um undirbún
iag 25. allsherjarþingsins, sem
haldið verður á næsta ári, en þá
eru 25 ár liðin frá stofnun Sam
einuðu þjóðanna. Þegar hefur
verið ákveðið, að Norðmaðurinn
Edvard Hambro, sem er aðal-
fulltrúi Norðmanna hjá Samein
uðu þjóðunum, verður forseti
þess þings. f tilefni af afmæl-
inu verða gerðir ýmsir minja-
gripir og gefin út sérstök frí-
merki, sem á verður letrað:
Friður, réttlæti, framfarir.
Þetta hafði verið ákveðið
snemma á þinginu, en vegna
einhverra mistaka, var búið að
prenita frimerki með áletrun
inni: Friður, framfarir. Urðu
miklar deilur um það í þing-
lokin, hvort þau skyldu dreg-
ia tíl baka, en samþykkt að
lokum að gefa út báðar tegund
iirnar til þess að drýgja tekjurn
ar-
Af þeim málum, sem þingið
ræddi, var hafsbotnsmálið tví-
mælalaust bað má'., sem snerti
ísland mest. í þinglokin var
m. a. samþykkt tillaga, þar sem
framkvæmdastjóra Sameinuðu
þjóðanna var falið að kanna
möguleika á því -ð kalla sam-
an sérstaka alþjóðl. ráðstefnu,
þar sem fjallað yrði um nýt-
ingu hafsbotnsins og ýms skyld
mál, m. a. fiskveiðilögsögu. Það
er því orðið meira en tíma-
bært, að ísland kynni betur en
gert hefur verið að undanförnu
kröfur sínar og rétt til yfir-
ráða yfir fiskveiðum á öllu land
grunninn. ísland þarf áður en
slík ráðstefna er haldin, að
hafa kynnt ssm allra flestum
þjóðum sérstöðu sína og rétt
sinn tíl fiskveiðanna á land-
grunninu. Svo getur farið, að
ekki sé langur tími til stefnu.
Þ. Þ.