Tíminn - 31.12.1969, Blaðsíða 1

Tíminn - 31.12.1969, Blaðsíða 1
HUGLEIÐINGAR ÓLAFUR JÓIIANNESSON Við áramót Ársins 1969 verðu.r vafalaust lengst minnzt í veraldarsög- unni vegna þess, að þá kom- ust meno í fyrsta skipti til annarra hnatta. Það var mikið afrek — stórkostlegur sigur vísinda og tækni — sem mark- ar þáttaskil í mannkynssög- unni, táfcnar upphaf nýrrar aldar. En verður mannlífið betra og fegurra en fyrr? Enn búa margar þjóðir við fátækt og hungur á meðan aðrar lifa við allsnaegtir og í óhófi. Enn eru frelsi og mannréttindi fótum troðin víðs vegar í heiminum, þjóðir kúgaðar og kynþættir beittir misrétti. Enn geisa styrj aldir. Ógnirnar í Vietnam og Biafra vekja viðbjóð og kalla á fordæmingu allra góðra manna. En samvizka mannkyns ins er stundum nokkuð svefn- þung. San-nleikurinn er sá, aið þrátt fyrir aila sigra manns- andans og þrátt fyrir öll vís- indi, vélar og tækni, er mann- kindin sjálf helzt til skrefstutt á þroskabrautinni. En fram á við liggja sporin. En hvað er hér um að tala. íslendingar stjórna ekki heims byggðinni. Þeir ráða ósköp litlu um örlög mann'kynsins og framvindu veraldarsögiuinnar, Þó eru þeir með á skákborði mannlífsins. Þess vegna skiptir miklu, að þeir leggi jafnan sitt litla lóð réttu megin á vogar- skál léttlætisgyðjunnar. Heim- urinn þarf svo sannarlega stjórnarbót, en líklega erum við íslendingar ekki aflögufær- ir í þeim efnum. Ég ætla því ekki að hætta mér út í bolla- leggingar um alþjóðamál. Ég ætla að snúa mér að heimahög- um. Þar eru verkefnin næg. Misvindasamt ár Hér á landi var árið, sem er að kveðja, ærið misvindasamt eins og gengur. Það var sum- um gott og gjöfult, öðrum erf- itt og áfallasamt. Árferðið varð mörgum þungt í skauti. Um mikinn hluta landsins áttu bændur við ólýsanlega erfið- leika að stríða. Síldin brást einu sinni enn. Það hefur vald- ið mörgum tilfinnanlegu tjóni, ekki aðeins útgerðarmönnum og sjómönnum, heldur og iand verkafólki á þeim stöðum, þar sem afkomuvonir hafa verið tengdar síldarvinnu. En að síld veiðunum fráskildum mun árið mega teljast allgott fyrir sjáv- arútveginn. Og þegar á heild- ina er litið, verður árið 1969 talið hagstætt fyrir þjóðarbú- skapinn, einkanlega vegna góðra aflabragða og batnandi viðskiptakjara. Hér í blaðinu verður síðar gerð grein fyrir afkomu einstakra atvinnu- greina, og ætla ég þvi ekki að fara lengra út í þá sálma. Atvinnuleysið er stærsti skugginn En árið 1969 á sér stór- ar sfcuigigabliðar. Atvinnu- leysið er stærsti skugginn. Lengst af ársins var hér stór- fellt atvinnuleysi, ekki aðeins árstíðabundið, heldur og um hábjargræðistímann. Það er öm urleg saga. Þá hafa og lífskjör almennings verið að þrengjast. Ég held, að enginn geti leng- ur reiknað það dæmi, hvernig venjulegt dagvinnu'kaup á að endast fyrir nauðþurftum fjöl- skyldumanns. Ég held, að allir sanngjarnir menn verði að við urkenna, að við svo búið get- ur ekki staðið lengur. Áhrif minnkandi kaupgetu dreifast um allan þjóðarlíkamann. Það er því mikill misskilningur, að hér sé eingöngu um að ræða mál launþega. Hér þarf að verða breyting á. Atvinnuleysi þarf að útrýma, hvað sem það kostar. Annað er ekki sæmandi í velferðarþjóð- félagi. Lífskjörin þurfa að batna. Hér þarf að breyta um stefnu í efnahags- og atvinnu- málum. Ástandið í dag er að verulegu leyti afleiðing rangr- ar og innfluttrar stefnu, sem- hentar ekki íslenzkum aðstæð- um og þjóðarbúskap, enda þótt enginn neiti því né hafi nokkru sinni neitað því, að áföll ár- anna 1967 og ‘68 hafi átt sinn þátt þar í. Aðild að Efta Athyglisverðasti stjórpmála- viðburður hér á landi á því ári, sem senn er á enda, verð- ur senni'lega talinn ákvörðun um inngöngu í Fríverzlunar- samtök Evrópu — Efta. Um það mál hefur að vonum margt verið rætt og ritað. Ég ætla ekki hér að fara að rifja þær umræður upp né ræða almennt um Efta. Eg held, að eins og er, geti enginn sagt um það með neinni vissu, hver áhrif Efta-aðild hefur fyrir íslenzk- an þjóðarbúskap. Við Fram- sóknarmenn töldum, að málið þyrfti betur að kanna, áður en ákvörðun væri tekin, og inn- lendan iðnað þyrfti að búa bet ur undir væntanlega sam- keppni. Á það sjónarmið var ekki failizt af meirihlutanum. Sporið hefur verið stigið. Þar verður ekki aftur snúið. Það verða menn að gera sér ljóst. Málið varðar fyrst og fremst iðnaðinn. Innlends iðnaðar bíð ur eldskírn. Vonandi stenzt hann þá prófraun. En hvort svo verður eða ekki, er mjög undir firaimbvæmdiinni komiið og því, hvernig íslenzk stjórn- arvöld halda á málum. Það þarf að nota aðlögunartímann til að gera viðeigandi ráðstaf- anir til eflingar innlendum iðnaði. Um það þurfa menn að reyna að snúa bökum saman. Það er miklu mikilsverðara en að pexa um það sem liðið er og éfcki verður breytt. Ráðstafanir til styrktar iðnaði í ræðu minni við 1. umræðu um Efta-málið nefndi ég nokkr ar ráðstafanir til styrktar inn- lendum iðnaði, sem. gera þyrfti á undan eða samhliða Efta-að- ild. Ég vil leyfa mér að rifja þær hér upp, því að úr því sem komið er, er þar um kjarna málsins að ræða. Iðn- væðing er nauðsyn. Ég sagði m.a. þetta: „Ég vil þá fyrst neína það, að afnema þyrfti nú þega-r inn flutningstolla á hráefnum og vélum til iðnaðarins og endur- greiða tolla af slíkum vélum, sem fluttar eru inn eftir geng- isbreytinguna 1968. í öðru lagi þyrfti að breyta lögum um tekju- og eignar- sfcatt til samræmis við það, sem tíðkast í Efta-löndum, og þá m.a. þannig: a) að auðvelda samruna fyrirtækja, b) að heimila afskriftir í samræmi við endurkaupsverð og sem sannastan endingartíma, og c) að athuga, hvort hægt væri að afnema aðstöðugjald. Mér er það ljóst, að það er stórbreyt- ing, en ýmsa stóra hluti þarf vissulega að athuga, ef nokkur von á aið vera til þess að iðnaðurinn standi sig. í þriðja lagi held ég, að það þyrfti að setja hér lög um fræðslu og þjálfun starfsmanna iðnaðarins. Og ég held, að sú löggjöf þyrfti að miðast við, að sú starfsemi yrði fjórþætt. í fyrsta lagi þyrfti það að vera námskeið í stjórnúnartækni fyr ir framkvæmc’astjóra og aðra stjórnendur. i öðru lagi þyfti að vera skóli fyrir rekstrar- tækniráðunauta. í þriðja lagi þyrfti að vera skóli fyrir verk- stjóra og í fjórða lagi byrfti að setja upp námskeið fyrir iðn- verkafólfc. Ég vil í fjórða lagi nefna það, að héir þyrfti að fcoma á fót á vegum rikisins og at- vinnuveganma siainivinnustofn- un til þess að aðstoða útfluto- ingssamtökin við markaðs- könnun og markaðsleit á Efta- svaeðinu og utan þess. Ég vil í fimmta Iagi nefna það, að það þyrfti að breyta lögum um söluskatt á þá lund, að rafmagnsgjöld, hitaveitu- gjöld, olía, kjötvörur og aðrar brýnustu nauðsynjar verði ekki gjaldstofn fýrir söhiskaifct í sjötta lagi tel ég, að það þyrfti að setja hér löggjöf um útflutningsábyrgðartryggingar samkvæmt norskri og danskri fyrirmynd. Loks held ég, að það þyrfti að útvega viðskiptabönlainum nú þegar sérstakt fjármagn til þess að lána iðnfyrirtæfcjum til þess að koma rekstrarað- stöðu sinni í viðunandi hori. Þessi rekstrarlán til iðnfyrir- tækja geta verið með mismun andi hætti, en ég mundi vilja nefna það sérstaklega, að fyrir tækin yrðu að fá heimild til sölu á allt að 90 daga víxlum, er nemi allt að þriggja mán- aða framleiðslu þeirra og auk 1 þess fái iðnfyrirtækin yfirdrátt arheimild á hlaupareikningum, sem svari til þriggja mánaða kaupgreiðslna viðkomandi fyr- i irtækis.“ j ) Ræða, sem fór í taugar stjórnar- liðsíns ; Þetta sagði ég í þeirri ræðu,' sem hefur farið heldur ónota- ( lega í taugarnar á stjórnarlið- inu. Ekki hafa þó andstæðing- 1 anir reynt að ræða um hana málefnalega. Ekki hafa þeir reynt að hre'.ja í henni eitt 1 einasta orið. Onei, þeir hafat efcki haft annað að bera á borð, heiðursmennirnir, en út- úrsnúninga og upphrópanir. t Við þeim á ég eitt svar, að ‘ biðja fólk að lesa ræðuna. Hún er birt orðrétt í Tímanum 11.; desember s.l. Við_ hana þari ég engu að bæta. í henni þarf ég engu að breyta. Henni þuria engar skýringar að fylgja. Ég bið menn aðeins að bera hana saman við skammavaðal stjórn airblaðanna. AfstaSa Fram- sóknarflokksins Það hefur verið reynt að af- flytja afstöðu Framsóknar- VID ARAMOTIN í

x

Tíminn

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Tíminn
https://timarit.is/publication/50

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.