Tíminn - 31.12.1969, Blaðsíða 2

Tíminn - 31.12.1969, Blaðsíða 2
TÍMINN SDÐVIKUDAGUR 31. desember 1969 finKfajhg vlB atkvæBagreiðslu «m ESa-máliS. Tel ég því rétt aS víkja Sriltíð aS hen-ni. Fram sókaarflokkurinn taldi, að slá ætti á frest aS taka ákvörðun rnn Efta-aðild, fyrst og fremst vegna vanrækslu á nauðsynleg- um aðgerðum hér innanlands, en einnig vegna évissu um framtíð Efta. Þess vegna fluttu Fnamsðfcnarmenn rökstudda dagskrá um frestun málsins og þess vegna greiddu þeir at- kvæði með tíöögu Alþýðu- bandalagsins um þjóðarat- kvæðagreiðslu. Afstaða Fram- aóknarflokksins ttí máisins, eins og það lá fyrir, hirtist al- *eg ótvírœett í hinni rökstuddu dagskrá. Hann vildi ekki sanr þykkja málið á þessu stigi, og eins og það hafði verið undir- þúið. Skflyrðum þeim, sem Framsóknarflokfcurimi hafði sett í fynavetur varðandi inn- Iendan iðnað, var ekki full- nægt Hins vegar hefur Fram- sóknarflokkurinn aldrei lýst sig andvígan Efta-aðild að stefnu til (í principiau). Hann hefur aldrei í samþykktum sínum úti lokað þann möguleika, að ís- lendingar tengdust Efta, enda þótt áherzla hafi jafnan verið lögð á að fara yrði að ðllu með gát. Ef Fiamsóknarmenn hefðu greitt atkvæði á móti við Ioka- atkvæðagreiðslu, hefði mátt túlka það svo, að þeir væru und ir öllum kringumstæðum and- vígir Efta-aðild, enda gátu at- kvæði þeirra ekki ráðið úrslit- um. Það hefði ekki verið rétt mynd af afstöðu flokksins. Þeg ar þessa er gætt, svo og hins, að flokkurinn hafði með dag iskrártniögu sinni sýnt vilja sinn nægilega skýrt, var sú af- staða flokksins að greiða ekki atkvæði við lokaatkvæðagreiðsl una rökrétt og eðlileg, og t.d. alveg eins sjálfsög® eins og nið urstaða Alþýðubandalags- manna, sem greiddu atkvæði á móti, af Því að þeir eru að stefnu til andvígir aðild að Efta. Þetta skilja auðvitað all- ir, sem vilja skilja. Hinir, sem fyrirfram eru þrynjaðir gegn öllum rökum, halda auðvitað áfram að snúa útúr. Vilji menn leggja sig niður við þá ilðju, þá er fátt auðveldara. Þar verður hver að þjóna sinni lund. Vonbrigði stjórn- arblaða Stjórnarþlöðin eru einkenni lega sár og vonsvikin yfir af- stöðu Framsóknarflokksins. Varla hafa stjómarliðar búizt við því, að Framsóknarmenn myndu greáða atkvæði með mál- inu, eftir að dagskrártillaga þeirra hafði verið felld. Getur það verið, að þeir nafi orðið fyrir vonbrigðum með það að Famsóknarmienn skyldu ekki fortakslaust vera á móti? Get- ur það verið, að þeir séu von- sviknir af því, að Framsóknar- menn stóðu saman sem einn maður? Skyldi nokkurs staðar utan íslands vera til ábyrgur stjórnarmeirihluti, sem þykir betra að fá mótatkvæði gegn máli sínu en að setið sé hjá um það? Verkefni kom- andi árs Við áramót ber að líta fram, ekki síður en til baka. Það bíða okkar mörg verkefni á komandi^ ári. Eg held, að stærstu verkefnin verði tengd atvinnumálum og menningar- málum. En verkefni á sviði heilbrigðismála, húsnæðismála og-samgöngumála muni einnig knýja fast á. Atvinnumálin Horfurnar í atvinnumálum eru því miður allt annað en glæsilegar. Hér er nú alvarlegt atvinnuleysi og má búast við, að það fari vaxandi, ef viðeig- andi ráðstafanir eru ekki gerð- ar í tæka tíð. Á þeim bólar lítið enn. Stjórnarliðið felldi tillögu stjórnarandstæðinga um 250 millj. kr. lántöku til efl- ingar atvinnulífsins. Allir segj ast þó vilja vinna gegn at- vinnuleysi. Spurningin er, hverjar ráðstafanir séu skyn- samlegastar til þess að vinna bug á atvinnuleysi og tryggja atvinnuöryggi til frambúðar. Þar eru fiskveiðar og fisk- iðnaður efst á blaði að mínum dómi, þó að vitaskuld komi þar einnig margt annað til athug- unar. Það eru tiltölulega fólks- frekar atvinnugreinar. Aukn- ing í fiskiðnaði skapar þegar í stað mikla atvinnu. í mörgum kauptúnum og sjávarþorpum er úrvinnsla fiskafurða undirstaða atvinnulífsins. Séu fisfcvinnslu stöðvarnar í fullum rekstri, er atvinnulífi á þeim stöðum í flestum tilfellum sæmilega borgið. Það þarf því að gera allt, sem unnt er, til að tryggja fiskvinnslustöðvum, hvar sem er á landinu, nægilegt hráefni. ■ Það þarf að tryggja að afkasta- geta þeirra nýtist sem bezt. Það þarf að tryggja nægan og góðan fiskiskipastóL Togaraútgerð Það fer að sjálfsögðu eftir aðstæðum á hverjum stað, hvaða skip henta þar bezt. En í þessu sambandi mega togar- arnir ekki gleymast. Þeir eru iangsamlega afkastamestu tæk in til hráefnisöflunar. En tog- urum hefur á undanfömum ár- um fækkað og nauðsynleg end- nmýjun þeirra hefur alls ekki átt sér stað. Tómlætið í þeim efnum kemur okkur í koll mú. Endurnýjun og aukning togara flotans er aðkallandi manðsyn. Þar má ekki lengur láta reka á reiðanum. Við Framsóknarmenn flutt- um á þessu þingi frumvarp um togaraútgerð ríkisins og stuðn ing við útgerð sveitarféiaga. Við erum að vísu ekki sérstak- ir talsmenn ríkisreksturs, en þegar einkaaðila eða félagssam tök þeirra brestur bolmagn til þess að eignast og starfrækja nauðsynleg framleiðslutæki, er óhjákvæmilegt, að hið samein- aða þjóðfélagsafl komi til sög- unnar og leysi vandann, a.m.k. í bráðina. En núverandi togara eigendum virðist, eins og sak- ir standa, vera um megn að endurnýja togaraflotann. Þar af er skemmst að segja, að þetta frumvarp okkar hefur mætt furðulegu tómlæti á Al- þingi. Sjávarútvegsmálaráð- herra var ekki viðstaddur, er málið var tekið til 1. umræðn. Enginn tók til máls nema flutningsmiaður. Málinu var vís að til nefndar síðast í október, en þar var það saltað og eng- inn fundur haldinn í nefnd- inni þar tíl 15. desember, og hafði þá samtals sjö málum ver ið vísað til nefndarinnar, og þau legið þar óhreyfð um sex vikna skeið. Spegill af vinnu- brögðum í sjávarútvegsmálum. Þessi málsmeðferð segir sfna sögu. Þá sögu þurfa útvegs- menn og sjómenn að kynna sér. Ég hygg þó, að flestir játi því, að við megum ails ekiki við því að togaraútgerð leggist niður. Við þurfum að hagnýta hin fjarlægari fiskimið, sem önnur skip geta ekki stundað. Ef við hagnýtum þau ekki, verða þau hagiyýtt af togurum annarra þjóða. Með aukmni togaraútgerð er hægt að stuðia að atvinnuöryggi og atvinnu- jöfnun í landimu. Við þurfum togara tíl að sigla með afla og hagnýta markaði. Frá mínu sjónarmiði er það nú aðalatr- iðið fyrir þjóðin alla, að fá nýja togara svo skjótt sem nokkur tök eru á og koma þeim í rekstur. Rekstursform- ið er ekfcert höfuðatriðL Þess vegna erum við Framsóknar- menn auðvitað til viðræðu um aðrar leiðir en þá, sem við höfum bent á. lðnvæðing Þó að aukin útgerð og fuli- nýting fiskvinnslustöðva séu sennilega skjótvirkustu úr- ræðin til atvinnubóta, má ekki vanrækja uppbyggingu annars iðnaðar. Aðild að Efta knýr til aðgerða í því efni, ef ekki á að hljótast tjón af. Iðn- væðing tekur sinn tíma, en hún er framtíðarmarkið. Nú, þegar þarf að hefjast handa um skipulega iðnþróunaráætl- un, svo og um aðrar þær ráð- stafanir iðnaðinum til stuðn- ings, er nefndar hafa verið hésr að framan. Öflugur íslenzkur iðnaður er ómissandi hlekkur í atvinnulífinu. Skóla- og mennta mál Skóla- og menntamál hafa verið ofarlega á baugi á árinu, sem er að kveðja. Við höfum í þeim efnum vaknað upp við vondan draum. Við höfum átt að okkur á því, að við höfum alls ekki fylgzt nægilega með hinni hröðu framþróun á því sviði. Við höfum dregizt aftur úr nágrannaþjóðunum. Margt vantar og er ógert. Það vant- ar skólahúsnæði. Það er ekki nærri alls staðar hægt að full- nægja lögboðinni fræðslu- skyldu. Aðstaða ungmenna til náms er ákaflega misjöfn eftir búsetu. Skólakerfið hefur að sumu leyti staðnað. Námfúsir unglingar koma að lokuðum dyrum. Háskólinn hefur verið í hálfgerðri bóndabeygju. Störf uppalenda og kennara eru vanmetin. Þeir, sem passa peninga eru í meiri metorðum en hinir, sem eiga að koma ungu fólki tíl nokkurs þroska. Auðvitað verður ekM öll vizka sótt í skóla, en þeir eru samt sú undirstaða, sem á verður að byggja í nútímaþjóðfélagi. Þó að margt sé ógert og að ýmsu fundið, má alls ekM gleyma því, að margt hefur verið gagnlegt gert í skóla- málum á undanförnum árum. Það ber ekM að vanmeta. En það hefur ekM hrokkið tiL Ég dreg ekM góðan vilja mennta- málaráðherra í efa. Hann hef- ur beitt sér fyrir ýmsum gagn- legum ráðstöfunum í skóla- og menntamálum. Það skal ekM vanmetið. En ég held, að starfsorka hans og áhugi hafi í allt of rikum mæli beinzt að viðsMptamálunum. Mér fínnst, að menntamálin hafi lent í öðru sæti. Menntamála- ráðherra ætti ekfci að hafa á hendi stjóm annars ráðuneyt- is. Yfirstjóm menntamálanna er einum manni nægilegt við- fangsefni. f þeim málum þarf að hefja nýja sékn á komandi ári. Það þarf að gera stórátak í menningarmáium á næstu ár- nm, og eru þá ekM aðeins skólamál og menntamál í þrengri merkingu höfð í huga. Endurskoðun stjornarskrár- innar Einn af þingmönnum Fram- sóknarflokksins, Gísli Sigurðs- son, befur á þessu þingi flutt tillögu um endurskoðun stjórn árskrárinnar. Er þar lagt til, að endurskoðunin sé falin níu manna nefnd, er þannig sé skipuð, að þingflokkar tilnefni 4 menn, en 5 séu tilnefndir af hæstarétti og lagadeild Há- skólans. f tillögunni eru nefnd ein tuttugu efnisatriði, sem nefndinni her sérstaklega að taka til athugunar. Er hér eigi kostur að nefna þau öll. En þeirra á meðal eru t.d. þessi: Hvort fyrirkomulag æðstu stjórnar ríkisins sé svo heppi- legt, sem það gæti verið og hvaða skipun henniar myndi vera bezt við hæfi þjóðarinnar. Hvort skipting Alþingis í deildir sé úrelt orðin og ein málstofa heppilegri. Hvort nauðsyn sé nýrra ákvæða til að marka rétt ríMs- stjórnar og Alþingis um samn- inga við aðrar þjóðir. Hvort rétt sé að breyta kjör- dæmaskipuninni á þá leið, að landinu öllu verði sMpt í ein- menningskjördæmi þar sem að- almenn og varamenn séu kosn- ir saman óhlutbundnum fcosn- ingum en uppbótarmenn eng- ir. Hvort þörf sé lagasetningar um skyldur og réttindi þing- flokka. Ég tel, að hér sé hreyft hinu merkasta máli og að til- laga þessi sé tímabær. Þess vegna vek ég hér athygli á henni. Og ég vil benda mönn- um á hina ágætu framsögu- ræðu Gísla Guðmundssonar, sem birtist' í Tímanum 14. desember síðast liðinn. Endurskoðun stjórnarskrár- innar er mál, sem taka verð-ur til umræðu og athugunar á komand. ári. Þar verður breytt kjördæmaskipun efst á blaði. Kjördæmaskipun sú, sem lög- leidd var með stjórnarskrár- breytingunni 1959 hefur nú staðið í 10 ár. Af henni og' hlutfallskosningakerfinu er þvi fengin nokkur reynsla. Það virðist býsna almenn sfcoðun, að sú reynsla sc ekM góð. Þess vegna þarf að taka það til rækilegrar rannsóknar, hvorit ekki sé rétt að hverfa að einmenningskjördæmum og óhlutbundnum kosningum. Að sjálfsögðu yrði þá að miða við það að mínum dómi, að íbúa- tala í hverju kjördæmi væri sMpuð. Um þetta mál ætla ég ekM að fara fleiri orðum að si-nni, en ég vildi minna á það hér, af þvi að það er sannfæring mín, að það muni verða mjög á dagskrá á næsta ári. Stjórnmál og al- menningsálit Það verður varla sagt, að stjórnmálamennska sé í háu gengi um þessar mundir. Starf- semi stjórnmálaflokka sætir gagnrýni úr ýmsum áttum, ekM hvað sízt frá ungu fólM. Al- þingi nýtur ekM þeirrar virð- ingar í almenningsáliti sem skyldi. Hvað veldur? Það er spurning, sem menn þurfa að velta fyrir sér, því að hér er um sjálfan grundvöll lýðræðis- sMpulagsins að tefla. Stjórn- málaflokkar eru forsenda lýð- ræðis. Alþingi er hyrningar- steinn okkar stjórnsMpunar. Það er ekM mitt að dæma um það, hversu mikið eða lítið er réttmætt í þessari gagn- rýni. En hún er staðreynd, sem ekki verður virt að vettugi. Af hverju hún sprottin? Ég held að hún eigi að nokkru rætur í starfsháttum Alþingis og hjá stjórnmálamönnunum sjálfum. Starfshættlr Alþingis Starfshættir Alþingis eru að ýmsu leyti úreltir. Umræðu- formin eru stöðnuð og nefnd- arstörfin of oft til málamynda. Starfsaðstaða þingsins er ófull komin. Sú mynd af Alþingi, sem snýr að almenningi er villandi. Fréttaflutningi frá Alþingi er áfátt. Hér þarf að verða breyting á. Starfshættir Alþingis þurfa að breytast í samræmi við nú- tímavinnubrögð löggjafar- þinga. Starfsaðstaða þeirra og þingflokfcanna þarf að batna. Það þarf í sjónvarpi að sýna svipmyndir frá Alþingi, ekM aðeins af samkomum þess, held ur og frá þingflokkum og nefndarstörfum. Með slíkum fréttaflutningi verður skrif- stofa Alþingis að hafa yfir- umsjón. Fyrirsvarsmenn þings- ins verða að standa vörð um sjálfstæði Alþingis gagnvart ríkisstjórn. Þessi söguhelga stofnun má ekki fá það orð á sig, að hún sé a'ðeins af- greiðslustofnun fyrir ríkis- stjórn á hverjuir tíma. Stjórn- arandstaða þarf að fá fulltrúa í stjórn þingsins, svo sem víð- Framhald á bls. 23. i

x

Tíminn

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Tíminn
https://timarit.is/publication/50

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.