Lesbók Morgunblaðsins - 26.05.2001, Blaðsíða 5

LESBÓK MORGUNBLAÐSINS ˜ MENNING/LISTIR 26. MAÍ 2001 5
Það fyrsta sem ég rak mig á er hve ólíkan
skilning höfundar leggja í ritgerðarefnið.
Sumir hafa kosið að líta um öxl, aðrir ein-
blína á andrána og enn aðrir reyna að spá
fyrir um framtíðina. Sumir gera allt í senn.
Stöku ritgerð miðast svo til eingöngu við sér-
svið eða áhugasvið þess sem skrifar, í öðrum
má finna æskuminningar eða dagbókarbrot
en í einstaka tilviki hefur maður á tilfinning-
unni að höfundur hafi kosið að skila inn rit-
gerð sem hafi upphaflega verið skrifuð í allt
öðru samhengi. Það kemur þó ekki að sök;
ritgerðarverkefnið sjálft er svo teygjanlegt.
Á meðan einhverjir reyna að svara skipulega
spurningunni: „Hvað einkennir tíðarandann
nú í upphafi 21. aldar?“, kjósa aðrir að gera
ritgerðir sínar að eins konar spegli þessa tíð-
aranda. Báðar leiðir eru fullkomlega gildar
og út í hött að ætla sér að andmæla nokkru
sem þarna kemur fram. Það væri álíka gáfu-
legt og að gera efnislega athugasemd við rit-
gerð nemanda um efnið: „Skemmtilegasti
dagur sem ég hef lifað.“ Raunin er sú að það
er enn ekki komin fram nein rétt skilgrein-
ing á tíðarandanum í aldarbyrjun. Hún mun
vonandi verða til einn góðan veðurdag. Þá
kemur í ljós hverjir af höfundunum átján
reyndust sannspáir. Í bili er aðeins hægt að
leggja mat á þessar átján blaðagreinar út frá
málfari og stíl.
3
Ég las tíðarandagrein Eiríks Guðmunds-
sonar síðastliðinn laugardagsmorgun yfir
morgunmatnum, hafragraut með mjólk og
sykri. Þetta er bráðskemmtileg grein og tek-
ur flestum fyrri greinum í flokknum fram
hvað snertir tilþrif í stíl og framsetningu. Ei-
ríkur fær að minnsta kosti plús í kladdann.
Þrátt fyrir það bliknaði ritgerðin hans
næstum því í samanburði við hryllingssöguna
um Dísu ljósálf sem ég var óvart farinn að
lesa um aftan á blárri mjólkurfernu. Þetta er
kaflinn þegar skógarhöggsmaðurinn tekur
Dísu á milli fingra sér, ber hana upp að nef-
inu og segir: „Jæja, þú ert þá ljósálfur!“
Seinna um kvöldið tekur hann stór og mikil
skæri og klippir báða vængina af Dísu litlu.
Mjólk er góð, segir máltækið, og ég lét ekki
trufla mig þótt á myndinni á fernunni væri
verið að klippa annan vænginn af litla álf-
inum með ryðfríum Fiskars-skærum.
Þegar ég hafði lokið við grein Eiríks fletti
ég hratt yfir leifarnar af Lesbókinni, gætti að
gengi grísku drökmunnar og tók í framhjá-
hlaupi eftir smáfrétt þar sem fram kom að
nemendur við Landbúnaðarháskólann á
Hvanneyri hefðu fengið styrk úr Þjóðarhátíð-
argjöf Norðmanna. Ég sá hópinn fyrir mér á
sólríkum sumardegi í Ósló og ímyndaði mér
að hópurinn myndi leigja sér hjól af ungu
hjónunum sem reka hjólaleigu niður við Akk-
erbryggju. Í höfðinu hljómaði lokalagið úr
kvikmyndinni Með allt á hreinu. En fljótt
skipaðist veður í lofti. Fáeinum opnum síðar
birti sýslumaður Snæfellinga tilkynningu um
uppboð á vegum embættisins þriðjudaginn
22. maí. Í hópi gerðarbeiðenda voru Íbúðar-
lánasjóður, Snæfellsbær, Byggðastofnun og
Rafmagnsveitur ríkisins. Undir hamrinum
hvíldu íbúðir, skip og jarðir. Áður en ég vissi
af var ég farinn að velta fyrir mér með hvaða
hætti nýútskrifaðir búfræðingar og gjald-
þrota einstaklingar á Snæfellsnesi skynjuðu
tíðarandann í aldarbyrjun.
Og það voru fréttir af fleiri uppboðum í
Morgunblaðinu síðastliðinn laugardag. Á
bíósíðunni var svohljóðandi frétt undir fyr-
irsögninni: „Michael Jackson boðinn upp“.
Stytta af Michael Jackson og gæluapanum
hans, Bubbles, seldist á 5,5, milljarða króna á
uppboði á nútímalist sem haldið var hjá
Southeby’s í New York. Þetta er nýtt verð-
met fyrir listaverk eftir listamanninn Jeff
Koons en eldra metið var um 1,6 milljarðar.
Koons gerði verkið árið 1988 úr postulíni.
Það sýnir súperstjörnuna sitjandi, halla sér
aftur með handlegginn utan um apann sinn
og er það hluti af Hversdagsleikaröð Koons.
Koons, sem m.a. var giftur klámmynda-
stjörnunni Cicciolinu, er umdeildur listamað-
ur. Á fyrri sýningum sínum hefur hann sýnt
leikföng og blöðrur, auk þess sem hann hefur
látið klippa út risastóran hvolp í runna fyrir
utan Rockefellermiðstöðina í New York.
Með fréttinni birtist litmynd af postulíns-
styttunni góðu; Michael og Bubbles eru í
hvítum og gulllituðum klæðum og einhver
ónotalegur svipur með þeim.
Á sömu síðu var ekki síður litrík auglýsing
þar sem fram kom að það væri lakklíms-
dagur í föndurbúð á Langholtsvegi frá klukk-
an þrettán til sextán. Ég beit á agnið og var
mættur á staðinn laust fyrir klukkan tvö.
Sýnikennsla á eiginleikum Mod-Podge lakk-
límsins var í fullum gangi og ekki ofsagt að
starfsmenn búðarinnar hafi sett servíettur á
ótrúlegustu hluti. Þegar heim kom lét ég
verða mitt fyrsta verk að klippa myndina af
Michael og Bubbles út úr blaðinu og klastra
henni á gamla bláa tebollann minn.
4
Þessar sundurlausu hugleiðingar hafa að
minnsta kosti eina einfalda niðurstöðu: Tíð-
arandinn er eins vaxin og hamingjan eða hélt
Aristóteles því ekki fram að ekki væri hægt
að skera úr um það hvort einhver væri ham-
ingjusamur fyrr en hann væri dauður? Af
þessu leiðir að sérhver heimild um tíðarand-
ann í aldarbyrjun er jafnrétthá hvaða heimild
annarri. Lesbók Morgunblaðsins hefur látið
okkur í té átján tilbrigði undanfarnar vikur
en við hlið þeirra má stilla upp fjölmörgum
sundurlausum táknum úr samtímanum, þar á
meðal auglýsingu frá sýslumannsembættinu
á Snæfellsnesi, mynd af Fiskars-skærum og
Dísu ljósálfi, að ógleymdum litla ógreinilega
deplinum í vörumerki Quaker Oats.
Með öðrum orðum: Tíðarandinn í aldar-
byrjun er getraun. Vinningshafinn fær Par-
ísarferð að launum og fimmtán þúsund krón-
ur í farareyri. Ég hef í hyggju að taka þátt í
leiknum og senda inn bláa tebollann minn
með myndinni af styttu Jeffs Koons af
Michael og Bubbles. Það verður dregið úr
réttum lausnum um næstu eða þarnæstu
aldamót.
Þangað til heldur OMIC-klukkuna á
Klapparstíg 19 áfram að vantar korter í tólf.
Ég geng framhjá henni tvisvar á dag, um
það leyti sem hún virðist vera rétt.
TÍÐARANDINN
SEM GETRAUN
„Tíðarandinn er eins vaxin og hamingjan eða hélt Aristóteles því ekki fram að ekki væri hægt að skera úr um það hvort einhver væri hamingju-
samur fyrr en hann væri dauður?“
Jón Karl Helgason er fv. prófdómari.
Morgunblaðið/Kristinn Ingvarsson