Lesbók Morgunblaðsins - 06.10.2001, Blaðsíða 8

8 LESBÓK MORGUNBLAÐSINS ˜ MENNING/LISTIR 6. OKTÓBER 2001
EINN viðburða norrænu barna- og ung-lingabókahátíðarinnar er myndlistar-sýningin „Myndir úr barnabókum“sem opnuð verður í Grófarhúsinu
föstudaginn 12. október næstkomandi, en
efnt er til hennar í samvinnu við Borg-
arbókasafn Reykjavíkur og Fyrirmynd, sam-
tök myndskreyta á Íslandi. Þar er sýnt úrval
frummynda úr íslenskum myndskreyttum
barnabókum sem út hafa komið á síðustu ár-
um auk þess sem bækurnar sjálfar verða þar
til sýnis og aflestrar.
Áslaug Jónsdóttir er einn þeirra átján
myndlistarmanna sem eiga verk á sýningunni
og gefur þar að líta myndlýsingar hennar úr
bókunum Sex ævintýri og verðlaunabókinni
Sagan af bláa hnettinum sem Andri Snær
Magnason skrifaði textann að. Meðal þeirra
fjölmörgu frummynda sem gestir geta skoðað
á sýningunni eru myndlýsingar Guðjóns Ket-
ilssonar úr bókunum um Blíðfinn eftir Þor-
vald Þorsteinsson, myndir Halldórs Baldurs-
sonar úr Allir með Strætó eftir Guðberg
Bergsson, teikningar Sigrúnar Eldjárn úr
Drekastöppunni og myndir eftir Tryggva
Ólafsson úr Stórt og smátt. Þá gefur að líta
myndlýsingar Freydísar Kristjánsdóttur við
þjóðsögur og þulur og myndir Ragnheiðar
Gestsdóttur við sögna af Líneik og Laufeyju.
„Með sýningunni, langar okkur að gefa
fólki innsýn í þá listgrein sem myndskreyt-
ingar eru og einnig kynna það sem er að ger-
ast innan fagsins hér á landi um þessar
mundir,“ segir Áslaug Jónsdóttir þegar
blaðamaður spyr hana um tildrög sýning-
arinnar. „Barnabókahátíðin reyndist kjörið
tækifæri til þess, en sýning af þessu tagi er
sjaldgæfur viðburður hér á landi. Á Íslandi
er lítil almenn þekking á myndskreytifaginu,
fjölbreytni þess og hefð. Með því að sýna
frummyndirnar á þennan hátt, geta sýning-
argestir velt myndskreytingunum fyrir sér
sem myndverkum, séð hversu ólíkar nálg-
anirnar eru, hversu ólíkur stíll þeirra og að-
ferð er. Með því að skoða fyrst myndina og
síðan stað hennar í bókinni, fær fólk dálítið
annað sjónhorn á myndina og vinnuferlið sem
liggur að baki.“
Myndheimur fremur en „skreyting“
Þegar Áslaug er spurð nánar hvað hún eigi
við með því að lítil þekking sé á faginu, bend-
ir hún á að almennt sé mun minna lagt í
myndskreytingar bóka hér á landi en á hin-
um Norðurlöndunum til dæmis. „Mynd-
skreytingar og teikningar eru grein innan
myndlistarinnar sem lent hafa einhvers stað-
ar á milli stafs og hurðar í viðhorfum manna.
Meðal þeirra sem standa að útgáfu bóka og
umfjöllun um þær vantar til dæmis oft á tíð-
um skilning á því að um er að ræða sköp-
unarferli sem krefst jafnmikillar vinnu og rit-
un textans. Myndskreytirinn er ekki bara að
„skreyta“ textann, heldur er hann að túlka
hann og útfæra þannig myndheim sem verð-
ur, a.m.k. þegar vel tekst til, órjúfanlegur
hluti af verkinu. Hver teiknari hefur sinn stíl,
sem felst ekki einungis í ákveðinni vinnuað-
INNSÝN Í DULDA LIST-
GREIN MYNDSKREYTINGA
Morgunblaðið/Rax
„Börn eiga flest sín fyrstu kynni af myndlist og myndlestri í gegnum myndskreyttar barnabæk-
ur,“ segir Áslaug Jónsdóttir myndlýsari Sögunnar af bláa hnettinum.
EINN af stærri dagskrárliðum nor-rænu barna- og unglingabókahátíð-arinnar er tveggja daga ráðstefnaum stöðu bókarinnar í barna- og
unglingamenningu samtímans sem haldin
verður í sal Norræna hússins föstudag og
laugardag, 12. og 13. október. Kenn-
araháskóli Íslands stendur fyrir ráðstefn-
unni, en fjórir fulltrúar skólans sitja í hátíð-
arnefnd barnabókahátíðarinnar. Tilgangur
ráðstefnunnar er að efna til breiðrar um-
ræðu um hlutverk barna- og unglinga-
bókmennta innan þeirrar menningar sem
ungt fólk lifir og hrærist í í nútímanum. Á
ráðstefnunni munu norrænir fræðimenn á
sviði barna- og unglingabókmennta halda
erindi og rithöfundarnir sem eru gestir
ráðstefnunnar lesa úr verkum sínum.
Michael Dal, lektor í dönsku við Kenn-
araháskólann og einn skipuleggjenda, segir
ráðstefnuna vera dæmi um þá breidd sem
einkennir hátíðina, þar sem leitast sé við að
gera barnabókmenntum og barnamenningu
skil frá ólíkum sjónarhornum. „Efnt verður
til umræðu um barna- og unglingamenn-
ingu frá sjónarhóli þeirra sem hafa sérhæft
sig á því sviði, og helgað sig henni í sínu
starfi. Til ráðstefnunnar höfum við m.a.
fengið Kaisu Rättyä, framkvæmdastjóra
finnsku barnabókmenntastofnunarinnar, og
mun hún fjalla um efnið út frá sinni reynslu
í því starfi. Þá mun Tobin Weinreich, pró-
fessor við miðstöð barnabókmenntarann-
sókna við Danmarks Pædagogiske Universi-
tet, greina barnabókmenntir samtímans í
fræðilegu ljósi og Åse Kristine Tveit, lektor
við Høgskolen í Osló, mun halda fyrirlestur
í tengslum við þema hátíðarinnar, þ.e.
„ferðina“, og fjalla um birtingarmyndir
þess í norrænum barnabókmenntum sam-
tímans. Dagný Kristjánsdóttir, prófessor við
Háskóla Íslands, verður fulltrúi Íslendinga
á ráðstefnunni og heldur hún fyrirlestur
frá bókmenntafræðilegu sjónarhorni. Sam-
antekt um ráðstefnuna verður síðan birt á
nýjum íslenskum vef um barna- og ung-
lingabókmenntir, BarnUng, en þar er jafn-
framt að finna allar helstu upplýsingar um
hátíðina. Kennaraháskólinn hefur unnið að
gerð vefjarins um nokkurt skeið og mun
Þuríður Jóhannsdóttir, verkefnastjóri í upp-
lýsingatækni og barnabókmenntafræðingur,
kynna vefinn í sínum fyrirlestri á ráðstefn-
unni,“ segir Michael.
Lifandi ráðstefna í anda hátíðarinnar
Michael Dal segir að ráðstefnunni sé ætl-
að að höfða til þeirra sem starfa að ein-
hverju leyti í tengslum við eflingu barna-
menningar, s.s. grunn- og leikskólakennara,
bókasafnsfræðinga, rithöfunda og annarra
listamanna og síðast en ekki síst foreldra.
„Það er ekki síður mikilvægt að foreldr-
arnir sjálfir verði þátttakendur í um-
ræðunni því það er heima í foreldrahúsum
sem börnin fyrst komast í kynni við bækur
og bókamenningu.“ Michael bætir því við
að leitast verði við að skapa umræðu, bæði
á sérhæfðum nótum, en einnig á almennum,
og milli fyrirlestra og í hléum verði efnt til
uppákoma af ýmsu tagi til að lífga upp á
ráðstefnuna í anda hátíðarinnar, m.a. með
upplestrum rithöfundanna Rakel Helmsdal,
Tor Åge Bringsværd, Bent Haller, Hannele
Huovi og Ulf Stark. „Ráðstefnan er byggð
þannig upp að fólk getur komið og farið,
e.t.v. fylgst með þeim fyrirlestrum og upp-
lestrum sem það hefur áhuga á, nú eða set-
ið alla ráðstefnuna.“
Að lokum segir Michael að með því að
höfða til breiðs hóps fólks, barna og full-
orðinna, leikmanna og fagfólks, vilji að-
standendur hátíðarinnar leggja áherslu á
að barnabókmenntir séu ekki aðeins fyrir
börn. „Aðgreiningin milli fullorðinna og
barna er að mörgu leyti tilbúningur. Ann-
ars vegar hvað varðar bókmenntirnar sjálf-
ar, sem höfða oft ekki síður til fullorðinna
en barna, og getum við nefnt ævintýri H.C.
Andersens sem frægt dæmi um bókmenntir
sem hafa verið ranglega flokkaðar sem að-
eins fyrir börn. Hins vegar má ekki gleyma
mikilvægi þess að foreldrar taki þátt í því
sem börnin lesa eða sjá í sjónvarpinu, og
gefi sér tíma til að ræða um innihald sagn-
anna og samhengi. Þá er hlutverk foreldra
ekki síður mikilvægt við að miðla börn-
unum áhugaverðum bókmenntum.“
Ráðstefnan um norrænar barna- og ung-
lingabókmenntir stendur sem fyrr segir í
tvo daga. Hún stendur frá kl. 14 til 17
föstudaginn 12. október, en áhugasamir
gestir geta sótt málstofu sex norrænna rit-
höfunda um ferðir og goðsögur sem þema í
norrænum barna- og unglingabókmenntum,
sem haldin er milli kl. 12 og 13.30, sem
nokkurs konar inngangur að ráðstefnunni.
Laugardaginn 13. október stendur ráð-
stefnan frá kl. 10 til 15. Michael minnir að
lokum á að aðgangur að ráðstefnunni sé
ókeypis og öllum opinn.
Efnt til ráðstefnu um barna- og unglingamenningu
„VILJUM AÐ FORELDRAR
TAKI ÞÁTT Í UMRÆÐUNNI“
KÖTTUR úti í mýri heitir norræn
barna- og unglingabókahátíð sem
haldin verður í Norræna húsinu og
stendur frá miðvikudegi 10. október
til sunnudags 14. október.
Hátíðin er skipulögð af fjölmörgum
aðilum og segir Riitta Heinämaa, for-
maður hátíðarnefndarinnar, að meg-
inmarkiðið sé að miðla norrænum
bókmenntum og frásagnarheimi til
barna og unglinga. Eru þar marg-
víslegir möguleikar virkjaðir til að
setja fram sögurnar og leyfa börnum
og fullorðnum að upplifa ævintýri
þeirra.
Leitað hefur verið til fjölmargra
fræðimanna, fagfólks og lista-
manna, innlendra og erlendra um
framlag til hinnar fjölbreyttu dag-
skrár hátíðarinnar. Meðal þess sem
boðið verður upp á eru upplestrar,
tónleikar fyrir börn, myndlistarsýn-
ingar, fyrirlestrar um bókmenntir og
barnamenningu, sögutjald, æv-
intýraveitingar og ferðir í heim nor-
rænna frásagna.
Fjölmargir af þekktustu barna-
bókarithöfundum Norðurlanda munu
koma fram á hátíðinni ásamt íslensk-
um rithöfundum, á daglegum upp-
lestrum, rithöfundakynningum og
þingi um ferðir og goðsögur sem þema
í norrænum barna- og unglingabók-
menntum. Þá verður efnt til veglegrar
ráðstefnu um stöðu bókarinnar í
barna- og unglingamenningu samtím-
ans.
Þrjár sýningar verða settar upp í
tilefni af hátíðinni og standa þær allar
áfram eftir að sjálfri hátíðinni lýkur. Í
anddyri Norræna hússins hefur verið
sett upp sýning á frummyndum
myndskreytinga úr þekktum sænsk-
um barnabókum og síðar í vikunni
verður opnuð í Grófarhúsinu sýning á
myndskreytingum á íslenskum barna-
bókum. Þá verður sett upp í sýning-
arsölum Norræna hússins Æv-
intýrasýningin Köttur úti í mýri sem
er bókmenntalegur leikvöllur þar sem
börn og fullorðnir ferðast saman inn í
heim frásagnar.
Um dagskrá hátíðarinnar má fræð-
ast nánar á vefsíðu um barna- og ung-
lingamenningu á vegum Kennarahá-
skólans á slóðinni
http://barnung.khi.is/snip og eru að-
gangur ókeypis á alla viðburði hátíð-
arinnar.
Köttur úti í
mýri ... í
Norræna
húsinu