Pressan - 30.03.1989, Blaðsíða 13

Fimmtudagur 30. mars 1989
13
Stúdentar í V-Þýskalandi hafa í vetur staðið fyrir óeirðum ó borð við þær al-
ræmdu órið 1968.
HITI
MENNTAMÁLIINUM
Vetrarönn ’88/’89 er nú lokid í v-þýskum háskólum og þótt
kennsla sé hafin aö nýju í mörgum þeirra gefst flestum stúd-
entum n^færi á aö endurnýja kraftana og búa sig undir kom-
andi surnarönn, sem hefst á tímabilinu frá 15. apríl til 2. maí.
Það eru þó ekki aðeins stúdentar og starfslið skólanna
sem fagna langþráðu fríi. Forsvarsmenn menntamála i land-
inu gleðjast sjálfsagt sömuleiðis yfir örlitlu hléi í þeirri bar-
áttu sem stúdentar hafa stofnað til á síðustu mánuðum og
miðar að því að beina athygli almennings og stjórnvalda að
slæmri félags- og fjárhagsstöðu ríkisháskólanna.
ÆTLAR ÞU
AÐ VEITA
VEÐLEYFr
í ÞINNIÍBÚÐ?
Hafðu þá í huga, að ef lán-
takandinn greiðir ekki af lán-
inu, þá þarft þú að gera það.
Getir þú það ekki, gæti svo
farið að þú misstir þína íbúð á
nauðungaruppboð. Um slíkt
eru fjöimörg dæmi.
VEÐLEYFIER TRYGGING
Með því að veita veðleyfi í
íbúö, hefur eigandi hennar lagt
hana fram sem tryggingu fyrir
því að greitt verði af láninu,
sem tekið var, á réttum gjald-
dögum.
ÞÚ GÆTIR ÞURFT
AÐ BORGA
Greiði lántakandinn ekki af
láninu á tilskildum gjalddögum,
þá þarf íbúðareigandinn að
gera það, eða eiga á hættu að
krafist verði nauðungar-
uppboðs á íbúð hans.
Hafðu eftirfarandi hugfast áður
en þú veitir vini þínum eða
vandamanni veðleyfi í íbúð
þinni:
GETUR ÞÚ GREITT AF
LÁNINU
EF LÁNTAKANDINN
GETUR ÞAÐ EKKI?
Við leggjum til að þú fylgir
þeirri reglu að veita aldrei
öðrum veðleyfi í íbúð þinni fyrir
láni sem þú getur ekki sjálfur
greitt af, nema þú sért viss um
að lántakandinn muni standa í
skilum.
FÓLK HEFUR MISST
ALEIGU SÍNA VEGNA
VINARGREIÐA.
HAFÐU ÞITT Á HREINU
RÁÐGIAFASTÖD
HUSWEÐISSTOFNUNAR
BJARNI JÓNSSON, MUNCHEN
Ein og hálf milljón við nám
Nýliðin vetrarönn var sú óróleg-
asta sem menn hafa upplifað hér í
landi allt frá því hinar margfrægu
„stúdentaóeirðir“ lognuðust út af
fyrir u.þ.b. 20 árum. I vetur lá
kennsla nánast niðri í mörgum
skólum, eða fór fram með öðrum
hætti en venjulega.
Nærri lætur að nú stundi um ein
og hálf milljón manna nám við há-
skóla V-Þýskalands. Þessi fjöldi er
hins vegar helmingi meiri en sá sem
skólarnir geta í raun ráðið við. Er
hér gengið út frá hlutum eins og
fjölda fastráðinna kennara, hús-
næði skólanna og þeirri þjónustu
sem þeim ber skylda til að bjóða
upp á (bókasöfn og bókakostur
þeirra, mötuneyti nemenda og tæki
til rannsókna og almennra nota).
í V-Þýskalandi hefur lengi ríkt sú
stefna í menntamálum, að hvetja
fólk fremur en letja til háskóla-
náms. Þessi stefna hefur ekki að-
eins orðið til þess að ungt fólk forð-
ast almennt hinar ýmsu iðngreinar,
heldur er ásókn í háskólanám mun
meiri nú en áður. Því miður virðast
ráðamenn ekki hafa séð þessa þró-
un fyrir. Ríkisháskólarnir hafa ver-
ið í fjársvelti síðastliðin ár og er nú
svo komið að forsvarsmenn þeirra
telja sig ekki lengur geta boðið upp
á eins gagnlegt og yfirgripsmikið
nám og vænst er af þeim. Yfirfullir
fyrirlestrasalir og kennslustofur,
bókaskortur, of fáir kennarar, of
fáir stúdentagarðar; öll þessi atriði
og fleiri til hafa gert að verkum að
bæði kennarar og nemendur eru
farnir að efast um það í seinni tíð
hvort v-þýskt háskólanám sé jafn-
gott og það hefur verið talið hingað
til.
Viðbrögð stjórnvalda
Það hvernig stjórnvöld hafa
brugðist við þessum mikla vanda
háskólanna þykir fremur sýna fram
á ráðaleysi þeirra en vilja til að seil-
ast fyrir rætur vandans og þar með
gjörvalls menntakerfisins. Gripið
er til visinna stráa; reynt er að hafa
áhrif á námsval fólks um leið og til-
raun er gerð til að stoppa í stærstu
götin með aukafjárveitingum, sem
nægja þó á engan hátt. Síðan má
ekki gleyma hugmyndum eins og
þeim að hefja kennslu klukkan sex
á morgnana og ljúka henni klukkan
tíu á kvöldin (svo nýta megi hús-
næði skólanna til hins ýtrasta), eða
leigja sali kvikmyndahúsa til fyrir-
lestrahalds.
Á meðan ráðamenn hafa þannig
velkst í umræðum um — oft —
óraunhæfa möguleika til úrbóta
hefur gætt vaxandi reiði og óánægju
meðal stúdenta, sem — eins og fyrr
sagði — risu loks upp í vetur til að
mótmæla ástandinu í menntamál-
um þjóðarinnar.
Aðqerðir stúdenta
Til að vekja athygli á málum sín-
um gripu stúdentar til margvíslegra
aðgerða. Þeir fóru í „verkfall" í
lengri eða skemmri tíma, svo
kennsla raskaðist eða féll alveg nið-
ur, til að minna á húsnæðisskort
háskólanna var fyrirlestrahald fært
út undir bert loft, á torg og inn á
göngugötur, eða það fór fram í neð-
anjarðarlestum og listasöfnum.
Auk þess stofnuðu nemendur til
umræðna og kennslu innan sinna
raða og reyndu þar með að bæta við
umfjöllunar- og umræðuefnum
sem háskólarnir hafa ekki boðið
upp á hingað til. Má í því sambandi
minnast á kröfur kvenna um aukin-
áhrif á stjórn skólanna og sérhæfða
umfjöllun um stöðu kvenna á
vinnumarkaði og í hvers konar
menningarstarfsemi.
Aðgerðir stúdenta fóru yfirleitt
friðsamlega fram. Þó kom til átaka,
bæði milli lögreglu og stúdenta, og
svo meðal stúdenta sjálfra, þegar
„verkfallsverðir" reyndu að hindra
„verkfallsbrjóta" í því að sækja fyr-
irlestra og kennslustundir.
Kröfugöngur settu einnig svip á
aðgerðirnar og þóttu þær bera
stúdentum og sköpunargleði þeirra
gótt vitni. Göngurnar voru oftsinn-
is mjög mannmargar og fóru varla
framhjá neinum. Flestir komu sam-
an í Múnchen í miðjum janúarmán-
uði; í kringum 40.000 manns fylktu
þá liði og gengu frá háskólanum að
ráðhúsi borgarinnar, þar sem
haldnar voru ræður og flutt
skemmtiatriði.
Þótt stúdentar berjist fyrir úr-
bótum hvað varðar háskóíana og
námið sem boðið er upp á hafa að-
gerðir þeirra einnig miðað að því að
gefa almenningi innsýn í stúdenta-
lífernið eins og það gerist á „síðustu
og verstu tímum“.
_________Breyttir timar__________
Þjóðverjar hafa löngum Iitið á
stúdenta sem ákveðna manngerð í
þjóðfélaginu. Líf stúdentsins hefur
ætíð verið sveipað einhvers konar
ævintýraljóma og víst er að hin
'margumtalaða „68-kynslóð“ gerði
sitt til að viðhalda ímyndinni um
hinn hressa stúdent sem tekur lífið
mátulega alvarlega, býr í komm-
únu, dettur reglulega í það af rauð-
víni og bjór (hvað varðar áfengis-
neyslu þykir hún fremur hæfa pilt-
um en stúlkum); stúdentinn á að
vera manneskja sem eyðir tíma sín-
um í að ihuga mannlífið, jafnframt
því sem hún er reiðubúin að láta
lífsgleði sína af hendi þegar prófum
er lokið og vinnumarkaðurinn bíð-
ur með útrétta arma...
Veruleiki þeirra sem í dag berjast
við að verða hálærðir einstaklingar
lítur öðruvísi út en hann gerði fyrir
20 árum. Til dæmis er það síður en
svo gefið mál, að þú fáir atvinnu við
þitt hæfi að námi loknu — nokkuð
sem maður þurfti ekki að hafa
áhyggjur af fyrir 20 árum — og svo
er það alls ekki skemmtilegt að
standa í biðröð í mötuneytinu í
klukkutíma, komast að því að ein-
hver annar en þú hefur fengið að
láni bókina sem þig vantaði á bóka-
safninu (og annað eintak er því
miður ekki til), og það er lítið gam-
an að því að eyða frímínútunum í
að hlaupa á milli fyrirlestrasala til
að tryggja sér sæti. Til hvers að
leggja á sig öll þessi leiðindi þegar
þú færð ekki einu sinni atvinnu
með MA/MS-skjalið þitt í höndun-
um?
Hlaup, stress, hræðsla við að
falla á prófum (og standa þar með
ekki Undir kröfum foreldranna sem
borga fyrir þig), einmanaleiki og
innbyrðis barátta stúdenta: Allt eru
þetta atriði sem falla ekki beinlínis
inn í ímynd hins síglaða stúdents.
Á annað tvennt verður einnig að
minnast. Annars vegar á þá stað-
reynd að í V-Þýskalandi fyrirfinnst
enginn „Iánasjóður“ í þeirri rnynd
sem íslendingar þekkja, heldur
gefst fólki kostur á að fá lán, sé for-
eldruin viðkomandi það ómögulegt
að styðja hann/hana til háskóla-
náms. Hér í landi ber foreldrum
nefnilega skylda til að sjá fyrir
börnum sínum fram til 27 ára ald-
urs nema börnin telji sjálf enga þörf
á þvi. Hins vegar eru þessi lán engan
veginn nógu mikil til að hægt sé að
framfleyta sérá þeim einum saman.
Skortur á herbergjum á stúdenta-
görðum þýðir síðan að rúmlega
90% stúdenta verða að reyna fyrir
sér á frjálsum Ieigumarkaði.
Ástandið í þeim málum er vægast
sagt hræðilegt, því ekki er aðeins
skortur á leiguhúsnæði, heldur er
leigan yfirleitt mjög há og mun
hærri en hún ætti að vera, sé miðað
við almenna framfærslu. Þetta á
einkum og sér í lagi við stærstu
borgir landsins; Vestur-Berlín,
Hamborg, Múnchen, Köln og
Frankfurt.
_________Hvað gerist?____________
Það er mál manna, að nú sé hálf-
leikur í baráttu stúdenta. Það sé of
snemmt að fella dóm yfir þessari
nýju stúdentahreyfingu. Hún láti
raunar litið á sér kræla þessa dag-
ana, en sjái stúdentar ekki fram á
breytingar nú á næstunni verði
sumarið óróasamt og jafnvel svo að
komið geti til alvarlegra átaka.
Vert er að minna á, að undir lok
annarinnar höfðu stúdentar velt
upp nýjum hliðum á baráttumálum
sínum og eru nú í ríkum mæli farnir
að ræða „innihald“ háskólanáms-
ins í tengslum við aukna ásókn auð-
hringa og iðnaðarvelda i háskólana
og fjárhagslegan stuðning þeirra
við arðvænlegar rannsóknir í þágu
vopnaframleiðslu og lífefnaiðnað-
ar, svo dæmi séu nefnd. Stór hluti
stúdenta telur því að heimspeki-
greinar hvers konar (hvort sem það
eru tungumál eða listasaga) verði út
undan og beri þannig v-þýsku þjóð-
félagi ófagurt vitni. Af þessu má
ráða, að það er ekki aðeins mennta-
stefna stjórnvalda sem er í deigl-
unni heldur áherslur heils þjóðfé-
lags.
Hvort yfirvöld skólanna og
kennarar standa með stúdentum í
aðgerðum sem beinast að þjóðfé-
lagsbyggingu V-Þýskalands, likt og
hingað til hefur verið, er heldur
óliklegt. En eins og prófessor nokk-
ur í félagsfræði við háskólann í
Frankfurt lét hafa eftir sér á dög-
unum hefur v-þýskum stúdentum
a.m.k. tekist að skapa óróleika í
þjóðfélaginu í tuttugu ár, á meðan
háskólar í Bandaríkjunum, í Eng-
landi og á Ítalíu likist einna helst
grafreitum.
Frá 40.000 manna kröfugöngu stúdenta i Múnchen.
Menntamálaráðherra V-Þýskalands, Júrgen Mölleman (i frakka og með yfir-
varaskegg), berst við studenta um ræðupúlt á fundi um menntamál.