Pressan - 02.12.1993, Blaðsíða 3

Fimmtudagurinn 2. desember 1993
BÓKA- OG PLÖTUBLAÐ
PRESSAN B3
Sápuópera frá vikinga-
tíma mmmmm
VILBORG DAVÍÐS-
DÓTTIR: VIÐ URÐAR-
BRUNN
MÁL OG MENNING
★★
Við Urðarbrunn er
fyrsta skáldverk Vil-
borgar Davíðsdótt-
ur fréttamanns,
unglingasaga sem
gerist á víkingaöld. Þar segir
frá ambáttinni Korku, dóttur
írskrar ambáttar og íslensks
höfðingja. Korka elst upp hjá
móður sinni en missir hana
sviplega og fer þá til þjónustu
á heimili föður síns. Þar vin-
gast hún við hálfsystur sína og
reynist henni stoð og stytta í
erfiðum raunum. Korka
mætir sjálf mótíæti og verður
að fiýja land eftir að hafa orð-
ið manni að bana í sjálfsvörn.
í Noregi bíða hennar fleiri
ævintýri og svo vitanlega ung-
ur maður.
Þetta er saga Korku og
þeirra kvenna sem hún kynn-
ist. Meðal kvennanna ríkir
samstaða, því konurnar eiga
fátt annað að en hver aðra í
heimi þar sem karlar eru nær
einráðir. Karlmenn bókarinn-
ar eru, með örfáum undan-
tekningum, hrottar og ill-
menni.
Nú er ekki svo að persónu-
sköpun bókarinnar risti
djúpt. Hún er fremur einhæf
og skortir dýpt. Fjöldi per-
sóna er kynntur til sögu en
það er líkt og höfundur hafi
ekki getað áttað sig á því hvað
hann ætti að gera við þær og
margar hverfa of skyndilega
af sviði, þrátt fyrir að höfund-
ur hafi gefið í skyn að þeirra
biði ákveðið hlutverk. Þetta
gerir söguna nokkuð losara-
„Það erpúður í
þessari sögu. Þrátt
fyrir margs kotiar
galla (hún er
greinilegt byrj-
andaverk) er hún
mjög skemmtileg
aflestrar og hún
einkennist affrá-
sagnargleði. “
lega.
Vilborgu tekst hins vegar
að vekja samúð lesandans
með Korku. Hún setur hina
ungu söguhetju sína hvað eft-
ir annað í aðstöðu þar sem
reynir á hugvit og ráðkænsku.
Þetta er hlutverk sem algeng-
ast er að unglingsdrengir
gegni og það er skemmtileg
tilbreyting að sjá unga stúlku
standast svipuð próf með
prýði. Sálfræðiþáttur verksins
ristir ekki djúpt. Þegar miklir
og harmrænir atburðir hafa
átt sér stað grípur höfundur
til svipaðra ráða og þeirra að
segja að viðkomandi hafi
„veinað eins og sært dýr“ eða
að „tíminn hafi stansað" (við
skrifum reyndar öll svona í
byrjun af því við höldum að
þetta sé áhrifaríkt). Korka
virðist furðufljót að jafna sig
eftir að hafa misst fjölskyldu
sína og frásögnin af þvi
hvernig hún kemst að upp-
runa sínum er ekki sannfær-
andi. Hið sama má segja um
ástarsöguna. Það er vissulega
hægt að elska þann sem mað-
ur í upphafi fyrirleit en slíkt
gerist ekki á einni stundu.
Þegar Korka tekur skyndilega
að renna hýru auga til hús-
bónda síns þá finnst manni
að þar séu tómir dyntir á ferð.
En það er púður í þessari
sögu. Þrátt fyrir margs konar
galla (hún er greinilegt byrj-
andaverk) er hún mjög
skemmtileg aflestrar og hún
einkennist af frásagnargleði.
Þarna er komið heilmikið
drama; ástir, svik og örlög, í
sönnum sápuóperustíl. Þetta
er því safarík skemmtun.
Vilborg má vera ánægð
með þessa frumraun sína,
sem ég trúi ekki öðru en ung-
lingsstúlkur muni hafa
ánægju af að lesa.
Kolbrún Bergþórsdóttir
Perrinn fær makleg málagjöld
GUNNHILDUR
HRÓLFSDÓTTIR
KOMDU AÐ KYSSA
ÍSAFOLD 1993
★
Hver var að segja að
íslenskir höfundar
væru sinnulausir
gagnvart þjóðfélags-
vandamálum? Hér er fjallað
um áfengisböl, húsnæðiseklu,
kynferðislega áreitni, sprútt-
sölu og sitthvað fleira í þeim
dúr. Og samt er þetta ekki
„vandamálabók“ fyrst og
fremst; spenna sögunnar
snýst mestöll um fýrsta koss-
inn eins og vera ber í bók sem
gerist á Suðumesjum.
Gunnhildur Hrólfsdóttir er
þrautreyndur höfundur og
þetta er áttunda bók hennar.
Textinn er þokkalega lipur og
flýtur áfram án stórátaka:
hvergi bregður fyrir skáldleg-
um tilþrifum, sem svo eru
kölluð.
Mest er sagt af vinkonun-
um Elínu og Boggu. Ágimd-
in, ein af dauðasyndunum
sjö, rekur þær í kompaní með
ógeðslegum perra sem bmgg-
ar landa og þuklar á bijóstun-
um á Boggu. Þegar þær stöll-
ur em ekki að aka brennivíni í
barnavagni um Keflavík eru
þær að bræða með sér ásta-
mál enda náttúran að vakna
til lífsins. Steini og Matti eru
„Það er náttúrlega
ómögulegt að sú
persóna sögunnar
sem helst vaknar til
lífsins skuli vera
brennivínsperrinn.
En hannfœr líka
makleg málagjöld.
Sem beturfer.“
draumaprinsarnir og til tíð-
inda dregur undir bátskrifli
niðrí fjöru þegar heitir tungu-
broddar mætast í myrkrinu.
Lesandinn fær líka að litast
um heima hjá þeim. Pabbi El-
ínar er oftastnær rallhálfur að
koma úr ljónagryfjunni þar-
sem Njarðvíkingar taka gesti í
bakaríið í körfubolta. Og af
því pabbi er alltaf fullur kemst
litla fjölskyldan ekki í mann-
sæmandi húsnæði. Brenni-
vínið fær hann auðvitað hjá
helvískum perranum.
Persónur bókarinnar eru,
flestar hveijar, viðkunnanleg-
ar en fráleitt eftirminnilegar.
Mann langar ekkert óskaplega
mikið til þess að hitta þær aft-
ur. Viðleitni höfundar til að
varpa ljósi á það sem er bijót-
ast um í unglingshjartanu er
virðingarverð en því miður
fjarska óspennandi. Gunn-
hildur hefði að ósekju mátt
bæta fleiri litatónum í persón-
ur sínar og leggja meira í stíl-
inn.
Það er náttúrlega ómögu-
legt að sú persóna sögunnar
sem helst vaknar til lífsins
skuli vera brennivínsperrinn.
En hann fær líka makleg
málagjöld. Sem betur fer.
Hrafn Jökulsson
Frank og Jói koma til islands
INGIBJÖRG EINARS-
DÓTTIR OG ÞORSTEINN
EGGERTSSON
VÁ! ÁSTIR OG ÁTÖK í
UNGLINGAHEIMI
ALMENNA BÓKAFÉ-
LAGIÐ 1993
★★
Annar höfundur
bókarinnar, Ingi-
björg Einarsdóttir,
er aðeins fimmtán
ára og á bókarkápu er því
haldið ffam fullum fetum að
hún skrifi sögu „sem gerist í
þeim heimi sem hún sjálf lifir
✓tc
1 .
Af sögunni að dæma er
mikið fjör að vera unglingur
nú til dags: Jökull og Smári,
fimmtán ára aðalpersónur,
flækjast inn í umfangsmikið
glæpamál sem þeir reyna að
upplýsa sjálfir, og sýna bæði
hugkvæmni og dirfsku.
Glæpaflétta sögunnar minnir
á gömlu góðu Blyton-bæk-
urnar, Frank og Jóa, Bob
Moran og álíka klassík. Og
ekki leiðum að líkjast.
Mér er hinsvegar til efs að
Jökull og Smári séu að flestu
leyti „ósköp venjulegir strákar
í 10. bekk“ svo aftur sé vitnað
til fullyrðinga bókarkápu.
Jökull segir söguna og hann
Iiljómar satt að segja fremur
einsog lífsreyndur (og dálítið
lífsþreyttur) einkaspæjari í
Bogart-mynd. Þegar foreldr-
arnir gera slæma mætingu í
skólann að umtalsefni svarar
hann: „Það er viðtalstími hjá
mér á virkum dögum. Um
skólamál, meina ég. Alls ekki
að næturlagi og um helgar.
Getið þið ekki komið seinna?
Ég er að farast úr þreytu.“
Jökull er ekki síður verser-
aður í kvennamálum. Sigga,
vinkona hans, er „algert hott
sjott“ en það kemur ekki í veg
fyrir að hann fái áhuga á
Rannveigu líka, enda er hún
„alger kroppur sem fær mann
hreinlega til að kikna svo að
ekki sé nú talað um húmor-
inn“.
Mesti ljóminn fer hinsveg-
„Persónurnar eru
yfirleitt smellnar og
skemmtilegar, þótt
þœr séu á köflum
ögn fjarstœðu-
kenndar. Kannski
fara sletturnar í
taugarnar á ein-
hverjum: beibs,
meibí, mödds, kom
on, meika, plís og-
svoframvegis. Mei-
bí, meibí not. “
ar af Rannveigu á blaðsíðu
122: ,,“Já, ég bæði reyki og
drekk,“ sagði hún og virtist
stolt af því.“
RegintöfFarinn Jökull hefur
„hvorugan ósiðinn tekið upp
og hef ekki hugsað mér að
stunda svoleiðis subbuskap“.
Heyr, heyr, ungi maður!
Atburðarásin er kannski
ekki alltaf mjög sannfærandi
(ffekar en í Frank og Jóa og
félögum) en hún er alltaf
hröð; hvergi dauður punktur.
Glæparannsókn þeirra félaga
lofar lengstaf góðu og þess-
vegna eru það óneitanlega
vonbrigði að málin skuli lögð
í hendur lögreglunnar áður
en yfir lýkur. Það er dálítið
einsog höfundarnir hafi gefist
upp á að láta persónur sínar
leysa málið.
En hvað um það. Persón-
urnar eru yfirleitt smellnar og
skemmtilegar, þótt þær séu á
köflum ögn fjarstæðukennd-
ar. Stíllinn er læsilegur og oft
fjörugur: kjarngóð nútímais-
lenska, ríkulega krydduð með
slettum. Kannski fara slett-
urnar í taugarnar á einhveij-
um: beibs, meibí, mödds,
kom on, meika, plís ogsvo-
ffamvegis.
Meibí, meibí not. Þar er ef-
inn.
Hrafn Jökulsson
SÖGUGETRAUN
í hverju blaði fram að jólum mun birtast á þessum síðum getraun byggð á spurningum
tengdum atburðum sem gerst hafa í heiminum frá árinu 1945. í hverri viku verða dregin
út verðlaun til handa fimm heppnum lesendum sem senda inn rétt svör. Þau eru nýjasta
bókin í ritröðinni Saga mannkyns sem er að koma út hjá Almenna bókafélaginu. Það er
15. bindi og fjallar um samtímasögu eftir 1965, óvenjuglæsilegt verk.
Aðalverðlaun:
Úr nöfnum þeirra sem senda inn rétta lausn á einhverri gátu verður dreginn einn vinn-
ingshafi sem hlýtur að launum þessa glæsilegu ritröð í heild sinni, að verðmæti kr.
52.350.
1. Þegar Jósef Ankrah hershöfðingi framdi valdarán í Ghana árið 1966 fékk ffáfkrandi forseti
hæli í öðru Afríkuríki. Hvað hét hann, hvaða ríki var þetta og hvaða upphefð hlotnaðist honum
þar?
2. Gúlag-eyjaklasi kom út í fyrsta sinn á Vesturlöndum. Ferdinand Marcos Filippseyjaforseti
lagði fram nýja stjómarskrá sem færði honum lífstíðarvöld. Um þrjú hundruð manns tóku með
valdi landskikann „Undað hné“ á vemdarsvæði Sioux-indíána í Suður-Dakóta. Hvaða ár var þetta?
3. Árið 1946 var keypt lóð í miðri New York-borg undir höfuðstöðvar Sameinuðu þjóðanna.
Hver keypti lóðina og hvað kostaði hún?
Lausn á gátu 18. nóvember:
1. Árið var 1952.
2. Shianouk prins var steypt af stóli í Kanibódiu árið 1970 og eftinnaður hans var Lon Nol hers-
höfðingi.
3. Lœknirinn sem sakfelldur var í Profumo-hneykslinu í Bretlandi hét Stephen Ward. Hann stytti
séraldur.
Úr réttum lausnum var dregið nafn Péturs Þorleifssonar, Ljósheimum 20, Reykja-
vík. Hann fær að launum nýjasta bindið í ritröðinni Saga mannkyns, sem Almenna
bókafélagið gefur út.
Svör merkt "Sögugetraun" sendist PRESSUNNI, Nýbýlavegi 14, 200
Kópavogur, fyrir
13. desember.