Pressan - 30.12.1993, Síða 10

70
PRESSAN
A R I Ð
PO L I T I K
Fimmtudagurinn 30. desember 1993
„KaUarnir fara í laugarnar
og eru nauðasköllóttir vegna
þess að þeir skola ekki nógu
vel á sér hausinn. Sápan gerir
þetta!“
Stefán frá Möðrudal.
„Ég vona bara að löggan
fari ekki að taka mig, ég geng
mikið um miðbæinn, í ýmsu
ástandi."
Hans Kristján flrnason frídrykkju-
maður.
„Karl faðir minn hugsaði
aldrei um afkomu sína né
sinna — vanrækti reyndar
fjölskyldu sína fjárhagslega."
Jón Baldvin Hannibalssoii sísvangi.
„Alþýðublaðið er hreint
ekki þeirrar skoðunar að
Anna Ólafsdóttir Björnsson
láti neitt hlaupa með sig í
gönur, nema ef til vill matar-
lystina, hún er ágætlega
þroskuð, jafnvel ofþroskuð.“
Rökstólar Alþýðublaðsins.
„Til að draga úr nauðgun-
um ættu konur að fara var-
legar en þær hafa gert,
drekka minna og vera svolít-
ið minni druslur en þær hafa
verið á opinberum stöðum.“
ðm Clausen karlremba.
„Svavar Gestsson hefur
alltaf komið mér fyrir sjónir
sem hálfgerður ónytjungur,
sem aldrei hefur glatt mann-
legt hjarta, ekki unnið eitt
einasta ærlegt þarfaverk í
þágu lands og þjóðar, ekkert
nema óhróður og mann-
vonska.“
Baldur Hermannsson,
íhlekkjum Hrafnsins.
„Ég hef séð geimverur
nokkrum sinnum og mér
hefur verið boðið upp í
geimskip. Þetta eru mjög
virðulegir, gráklæddir, frekar
hávaxnir menn sem ég
skynja eins og vísindamenn."
Guðrún Hjörleifsdóttir spákona.
„Vinnan er illa skilgreint
hugtak og það er oft óljóst
hvenær konur eru að vinna
og hvenær þær eru að elska.“
Dr. Rannveig Traustadóttir
ástkona.
„Ég hef eiginlega haldið
utan um allt nema pening-
ana, því þá hef ég aldrei séð.“
Sigurður Pétur Harðarson
sjóndapri.
„Fjárgæslan er á öllu, plöt-
unni, baukasöfnuninni og
öllu saman.“
Sigurður Pétur Harðarson lygari.
„Maður á auðvitað ekki að
koma nálægt svona löguðu.“
Benedikt Sveinsson,
fjárgæsluaðili Sophiu.
„Þegar ég lít yfir íslenskt
samfélag finnst mér ég ýmist
stödd í spillingunni við hirð
Alexanders VI. páfa, þar sem
stöður gengu kaupum og
sölum, eða við rannsóknar-
réttinn á Spáni, þar sem þeir
einir lifðu sem höfðu réttar
skoðanir."
Kristfn flstgeirsdóttir
spillingarfræðingur.
„Hvaða munur er á því að
rjúpurnar komi fljúgandi
sjálfar á eigin vængjum eða
með vængjum flugvélanna?“
dssur Skarphéðinsson
rjúpnainnflytjandi.
„Það er talað um það í
biblíunni að djöfullinn verði
bundinn í þúsund ár og þá
verður friður á jörðunni og
það verður æðislegt að vera
tilþá.“
Snorri Óskarsson,
hirðir Betelsafnaðarins.
Árið sem breytingarnar byrjuðu
„Hinir erlendu straumar treystu stöðu
Ólafs Ragnars, ekki síst viðleitni hans til
að gera sig álitlegan til samstarfs fyrir
Sjálfstœðisflokkinn. “
Pólitískar veðurspár ganga
sjaldnast eftir. Ríkisstjórnin,
sem spáð var illu gengi í upp-
hafi þessa árs, siglir skyndilega
byrleiði. Eftir örfáa daga verð-
ur aðildin að evrópska efna-
hagssvæðinu að veruleika, og
frjáls innflutningur landbún-
aðarvara í krafti GATT er
senn í höfn. Samningar við
verkalýðshreyfinguna tókust
farsællega þvert ofan í spár
vitringa og fjarstýringu Al-
þýðubandalagsins á lykil-
mönnum í Verkó. Viðskipta-
hallinn er að verða að engu,
og allt í einu eru Islendingar
byrjaðir að greiða niður
skuldir sínar erlendis. Vaxta-
lækkunin — mælikvarðinn á
getu ríkisstjórnarinnar — var
knúin í gegn með snöggu her-
hlaupi á markaðinn, og fleiri
eru á leiðinni. Siglingin á rík-
isstjórninni speglast best í
störfum þingsins, þar sem
stjómarandstaðan er farin að
brúka mannasiði í staðinn
fyrir kjaft, einsog vel agaður
skólabekkur sem hefur lent á
þjálfuðum kennara.
Það er erfitt að henda ná-
kvæmar reiður á hvað breytti
gengi stjórnarinnar. Greind-
arlegustu skýringuna heyrði
ég hjá konunni sem hringdi í
umhverfisráðuneytið og sagði
að allt stefhdi upp á við eftir
að Davíð fékk sér brúna jakk-
ann og fór að ganga í um-
hverfislitunum. Hún vildi
raunar líka að hann fengi sér
hatt, en það er leynivopnið
sem stjómin á eftir.
Genqi stjórnar-
flokhanna
Merkasta breytingin innan
stjórnarflokkanna á ári líð-
anda kristallast í forsætisráð-
herranum. Einvaldurinn úr
borgarstjórninni átti ffamanaf
í erfiðleikum með að samlag-
ast forsætisráðherranum, sem
þurfti allt í einu að sansa
þverlynda jálka úr dreifbýl-
inu, sem gáfu dauðann og
djöfulinn í einhverja flokks-
forystu úr Reykjavík. Staða
Davíðs gjörbreyttist þegar leið
á sumarið. 1 deilum stjórnar-
flokkanna um landbúnaðar-
mál fann hann tón, sem náði
samhljómi við hinn óstýriláta
kjarna eldri þingmanna
landsbyggðarinnar. Síðan hef-
ur hann ekki átt í vandræðum
með liðið, ffernur en reyndur
ekill sem stýrir móðum vagn-
hestum. í kjölfarið steypti
hann yfir sig kufli græðarans
sem plástrar gamlar undir;
síðast var Pálmi Jónsson,
uppreisnarmaður úr liði
Gunnars heitins Thoroddsen,
tekinn í endanlega sátt og
forframaður í stöðu for-
manns bankaráðs Búnaðar-
henni úr vinsælum þing-
manni í stjórnmálaforingja á
landsvísu.
Breytingoskeió
Framsóknar
Á svipaðan máta hafði um-
ræðan um aukin tengsl við
útlönd ótrúlega djúp áhrif á
þróunina innan Framsóknar.
Hún kristallaði ágreining inn-
an þingflokksins, og í fyrsta
skipti lenti Steingrímur Her-
mannsson í minnihluta. Hall-
dór Ásgrímsson, foringjaefn-
ið, tók með sér nær alla yngri
ungu samúræja Halldórs.
Einsog jafhan þegar sterkir
foringjar takast á beita þeir
liðsforingjunum framan af
baráttunni. Páll Pétursson
hefur barið fótastokkinn fyrir
Steingrím, en helsti lautinant
Halldórs er vaxandi þing-
maður að norðan, Jóhannes
Geir Sigurgeirsson. 1 kjölfar
átakanna um EES hefur hann
ekki hikað við að skaka skell-
um að formanninum. Þegar
Steingrími tókst að fresta af-
töku Páls sem formanns
þingflokksins var Jóhannes
„Árásin á Steingrím var svo hatrömm, að
það er erfitt að ímynda sér, að núverandi
formaður haldi sjó út kjörtímabilið. “
OSSUR
SKARP-
HÉÐINSSON
bankans.
Vaxandi sjálfstraust Davíðs
sem foringja hefur smitað út
um flokkinn. Þegar hann elli-
móður og grár stígur af stalli
sínum einhvern tíma á næstu
öld mun hann minnast ársins
1993 sem kaflaskila á ferli sín-
um.
Alþýðuflokkurinn er hins
vegar orðinn svo vanur að
beita gegn mótvindi, að hon-
um hefur ekki enn tekist að
nýta sér fyrirvaralítinn með-
byr stjórnarinnar. Væntan-
lega breytist það þegar líður á
1994. Vinsældir heilagrar Jó-
hönnu eru innstæða á vöxt-
um; dugnaður Sighvats er
fjárfesting sem skilar hagnaði
einsog vaxtalækkunin sýnir,
og í brúnni er kall, sem kann
öðrum fremur að bijótast úr
herkví. Alþýðuflokkurinn
liggur í skoðanakönnunum
ívið fyrir ofan það fylgi, sem
hann mældist í allt síðasta
kjörtímabil, — og ætti þess-
vegna ekki að þurfa að óttast
ffamtíðina. En fötlun flokks-
ins er að kunna ekki að meta
þá sögulegu sigra sem hafa
unnist fyrir hans tilstilli síð-
ustu misserin. Slík kröfuharka
á sjálfan sig stappar nærri
sjálfstyftun og er ódrjúg til að
skapa sjálfstraust, og þarmeð
trúverðugleika.
Lifir þá stjórnin út kjör-
tímabilið? Efalítið, — vilji
hún það sjálf. Úr þessu hindr-
ar ekkert að hún sitji sín fjög-
ur ár, nema stjórnarflokkarnir
sjálfir teldu annað æskilegt.
Leysingar
Á árinu hefúr pólitísk um-
ræða markast af því, að ísland
er að ijúfa einangrun sína og
hefja óvissa för inn í umheim-
inn með því að tengjast al-
þjóðlegum viðskiptakerfum.
Enn skilja fæstir, hversu djúp-
tæk áhrif átök um hin nýju al-
þjóðlegu tengsl höfðu á þró-
un stjórnarandstöðunnar.
Flóknust eru þau ef til vill
innan Alþýðubandalagsins.
Undarleg málamiðlun Ólafs
Ragnars og gamla kjarnans
fólst í því, að flokkurinn hafh-
aði annars vegar EES en tók
hins vegar afstöðu með hinu
algera viðskiptafrelsi sem því
fylgir. Hin nýja viðskipta-
stefha varð síðan grunnurinn
undir langhrjáða „Útflutn-
ingsleið“ Olafs Ragnars, sem
Morgunblaðið skilgreindi
sem atvinnustefnu flokks,
„Þannig verður árið 1993 metið sem árið
þegar breytingarnar byrjuðu; þegar örlög
oddvita nœstum allra flokkanna réðust,
og nýir leiðtogar hömruðu vopn sín á
steðja átaka, sem spruttu í kjölfar er-
lendra áhrifa. “
„Hjörleifur Guttormsson endurfœddist í
vissum skilningi... “
sem væri klárlega vel til hægri
við hina íslensku flokkamiðju.
Frá þeim sjónarhóli treystu
hinir erlendu straumar stöðu
Ólafs Ragnars, ekki síst við-
leitni hans til að gera sig álit-
legan til samstarfs fyrir Sjálf-
stæðisflokkinn.
Á hinn bóginn efldi um-
ræðan um EES einangrunar-
sinna flokksins. Hjörleifur
Guttormsson endurfæddist í
vissum skilningi, og átökin
um EES gerðu andstæðingum
formannsins kleift að fylkja
liðinu á nýjan leik. Staða Ól-
afs Ragnars veiktist að sama
skapi, enda gerðu þungavigt-
armenn í þingflokknum að
honum harða atlögu þegar
leið á sumarið. Deilurnar um
EES mörkuðu þannig hið sjá-
anlega upphaf að endinum á
veldi Ólafs, og fáum dylst nú
hveijum klukkan glymur...
Kvennó eignast
leiötoga
Innan Kvennalistans urðu
líka hörð átök um EES. Ingi-
björg Sólrún skar sig frá stall-
systrum sínum og greiddi
ekki atkvæði gegn EES á þing-
inu. Harðasti andstæðingur
aðildarinnar, Hjörleifur Gutt-
ormsson, gekk svo langt að
saka hana urn að vilja leggjast
í lífhöfn sjálfs Evrópubanda-
lagsins. Hin hugmyndalegu
átök innan Kvennalistans
brutust út á síðum slikjurit-
anna í nafnlausum árásum á
einfarann, og uppúr þeim
kristölluðust tveir skoðana-
hópar. Annars vegar stóð
Ingibjörg Sólrún ein innan
þingflokksins með óvissan
stuðning á meðal yngri
kvenna' í grasrót Kvennalist-
ans, en gegnt henni var af-
gangur þingflokksins með
Kristínu Einarsdóttur sem
þungamiðju, skjaldaður í bak
og fyrir með samþykktum
Kvennalistans og obba hins
virka kjarna.
En Sólrúnu tókst að snúa
taflinu við. í deilunum um
EES birtust skapgerðarein-
kenni sem undirstrikuðu
kosti hennar sem efnilegs
leiðtoga. 1 dag er engum blöð-
um að fletta um, að í henni
sjá hinar yngri og nýrri konur
Kvennalistans óumdeildan
foringja framtíðarinnar. Út-
skiptareglan mun valda því,
að eftir kosningar mun Ingi-
björg Sólrún sitja á þingi laus
við helstu fjandkonur sínar,
óskoruð móðir flokks, sem
um árabil hefur haft óvissa
stefnu, og enn óvissari ffarn-
tíð. Þá mun á reyna, hversu
þungt er í henni hið pólitíska
pundið. Ef vel tekst til mun
hún leiða Kvennalistann í
langþráða ríkisstjórn, og ef til
vill ná að festa hann varanlega
í íslenskum stjómmálum.
En það var EES sem breytti
þingmenn flokksins, og eng-
um duldist að því loknu, að
foringjadagar Steingríms voru
taldir; spurningin var ekki
hvort, heldur hvenær, hann
afhenti Halldóri arfleifðina.
En deilunum lauk ekki með
EES, heldur hafa þær nú
breyst í opinskáa gagnrýni á
formanninn, og helstu stuðn-
ingsmenn Steingríms eru
jafnframt skotspænir hinna
Geir nægilega kjarkaður til að
mótmæla framhaldslífi Páls
allt til loka deilunnar. Það
speglaði í senn veikleika
Steingríms og styrk Halldórs,
skjólið sem hinn norðlenski
liðsforingi nýtur. Pólitískir
veðurvitar ættu á næstu miss-
erum að horfa eftir stjörnu
Jóhannesar Geirs, sem án efa
á eftir að sýna afl sitt í próf-
kjöri Framsóknar í Norður-
landi eystra, og verður styrkur
fyrir félaga sinn Halldór í rík-
isstjórnum framtíðarinnar.
Árásin á Steingrím, sem
hófst í Morgunblaðinu með
nafnlausum heimildarmönn-
um úr þingflokki Framsókn-
ar, var svo hatrömm, að það
er erfitt að ímynda sér, að nú-
verandi formaður haldi sjó út
kjörtímabilið. Sjálfur opnaði
Steingrímur á brotthvarf sitt á
vit Seðlabankans, og æ sterk-
ari teikn benda til að þau
verði örlög hans fyrr en
seinna.
Þannig verður árið 1993
metið sem árið þegar breyt-
ingarnar byijuðu; þegar örlög
oddvita næstum allra flokk-
anna réðust, og nýir leiðtogar
hömruðu vopn sín á steðja
átaka, sem spruttu í kjölfar er-
lendra áhrifa.______________
Höfundur er
umhverfisráðherra.
„Útskiptareglan mun valdaþví, að eftir
kosningar mun Ingibjörg Sólrún sitja á
þingi laus við helstu fjandkonur sínar...