Pressan - 24.02.1994, Qupperneq 16

Engar rommtertur
Mýflugan
Ármúla 17A
©
Mýflugan er óvenjulegt nafn
á óvenjulegu kaffihúsi.
Þessi staður er við Ármúla
17A og á SÁÁ allan heiðurinn af
rekstrinum. Mýflugan hefur þá sér-
-stöðu að vera kaffistofa fyrir óvirka
alka, því einhvers staðar verða þeir
að vera líka. Fólki sem hefur farið í
meðferð er nefnilega ráðlagt að
halda sig frá vínveitingastöðum og
kaffihúsum þar sem áfengi er haft á
boðstólum. Það verður að endur-
nýja kunningjahópinn og byrja
nýtt líf innan um heilbrigt fólk sem
er ekkert að slæpast á óþverrabúll-
um. Mýflugan er lausnin á vandan-
um, því þar er hlúð að allsgáðu líf-
erni í góðra vina hópi.
Getur einhver getið upp á því
hvert sé aðalumræðuefnið á Mý-
„ Við annað borð
sátu forstjórar
sem gáfu úti-
gangsmönnunum
við hinn endann
illt auga. “
flugunni? Jú, áfengisvandamálið.
Algengustu frasarnir sem maður
heyrir þar eru: „Hvað ert þú búinn
að vera lengi edrú, vinur? Ha, ekki
nema tvo daga?“ eða „Heyrðu,
þarft þú nú ekki að fara að fara á
AA-fund; þú ert á fallbraut, góur-
inn.“ Dirfist einhver að vera nei-
kvæður er sagt: „Nei, hættu nú al-
veg, þú ert greinilega ekki í góðum
bata. Þarffu ekki að fara að iðka
meiri sjálfskoðun?“
Kaffið á Mýflugunni er drykkjar-
hæft, enda er fátt annað á boðstól-
um. Þar eru að vísu kökur líka, en
engar rommtertur eins og gefur að
skilja. Varla er hægt að tala um
þjónustu, því gestirnir verða að
sækja veitingarnar sjálfir. Galli
staðarins er nokkuð augljós. Þarna
ægir saman allskonar fólki sem á
ekkert annað sameiginlegt en að
vera edrú. Um kvöldið þegar
PRESSAN kom í heimsókn mátti
sjá gamla fýllirafta af sjónum sitja
við sama borð og sakleysislegar
smástelpur, en fínar ffúr prjónuðu
vettlinga við borðsendann.
Við annað borð sátu forstjórar
sem gáfú útigangsmönnunum við
hinn endann illt auga. Svona er
Mýflugan í hnotskum. Ólíkum
þjóðfélagshópum er þröngvað
hverjum upp á annan, en engin
þolir neinn. Aumingja fólkið reynir
þó að vera jákvætt; hvert á það líka
annað að fara? Þetta er auðvitað
hið versta mál, og til að hjálpa
kúnnunum að brosa í gegnum tár-
in eru innviðir kaffistofunnar mál-
aðir í æpandi skærum litum, svo
minnir helst á sænskt barnaheimili.
Þessi j,,upplífgun“ virðist þó ekki
hafa haft tilskilin áhrif. Þarna um
kvöldið voru nefnilega margir á
svipinn eins og þeir hefðu misst af
síðasta strætó, og kæmust aldrei
heim ffamar.
Fleira er krydd en danskt karrý
Nú síðustu ár hefur krydd-
markaðurinn tekið miklum
breytingum hérlendis. Tugir
nýrra tegunda hafa bæst í hópinn í
kryddhillur verslana sem spanna
fleiri metra og hinn almenni neyt-
andi horfir á þessar nýjungar í for-
undran. Ekki eru þetta neinar nýj-
ungar sem slíkar heldur fjölbreytni
í innflutningi samfara breyttri mat-
armenningu okkar íslendinga og
smækkaðri heimsmynd. Krydd
hefur fýlgt manninum í árþúsund-
ir. Menn eru enn að velta fyrir sér
hvort krydd og kryddjurtir hafi
fyrst verið notaðar til matargerðar
eða sem lækningajurtir, því áður en
maðurinn lærði að elda matinn
hafði hann þegar kynnst jurtunum
með því að nýta lauf þeirra, rætur,
fræ, ávexti o.fl. Tom Stobart, höf-
undur víðfrægrar bókar um krydd
og kryddjurtir: Herbs, spices and
flavourings, helgaði líf sitt krydd-
og matarmenningu þjóða jafnt í
nútíma sem í fortíð gegnum forn-
leifar óteljandi landa. Stobart nam
sögu kryddsins og mismunandi
^matarmenningu þjóða, þjóðflokka
og þjóðabrota við matarborð
SIGFRIÐ
ÞÓRISDÓTTIR
þeirra á ferðum sínum um heims-
byggðina. Hver þjóð eða þjóðar-
brot skapar matarmenningu sína
með kryddi og kryddjurtum og
matargerð þeirra er nánast eins og
landffæðilegar upplýsingar fyrir
áhugafólk. I raun væri hægt að
ferðast blindandi og þekkja sig á
hverjum stað með því að stnakka á
mat sérhvers lands. Skemmtileg
bók og ffæðandi, sem ég ætla að
kynna lesendum betur í næstu
pistlum. En það fer ekki á milli
mála að krydd og kryddjurtir eru
einnig bráðholl náttúruafúrð.
Önnur bók eftir Maurice
Mességué, Health secrets of plants
and herbs, fjallar um þennan
spennandi þátt jurtanna, lækninga-
máttinn. Náttúran er nefnilega svo
glúrin að hún sáir fýrir okkur jurt-
um sem passa inn í veðurfar og
breiddargráður og vaxa á réttum
tíma þegar við þurfúm á þeim að
halda. T.d. fengum við íslendingar
sáralítið af c-vítamíni hér forðum,
en á Vesturlandi höfðu menn vit á
að bjarga sér undan svartadauða
með því að eta skarfakál, sem er
ríkt að c- vítamíni.
Þannig er því farið hér á landi að
við Islendingar höfum flokkað
krydd í tvo flokka; krydd og bök-
unarkrydd. Sennilega má rekja
þennan misskilning til danskrar
matargerðar, sem tröllreið öllum
Klippið út og
afhendið við
kassann
fV\
McDonaids
I ■ Itv
'Zsip&'
KOSTABOÐ FYRIR TVO
í febrúarlok!
éffc McKjúklingur (1/4 hl)
V og Big Mac VÍP
AÐEINS
KR.
595,-
eldhúsum hér áður fýrr. í „gamla
daga“ voru bara til í hillum versl-
ana sætu kryddtegundirnar s.s.
engifer, kardimommur og kanill,
sem notað var í bakstur, og svo
nokkrar aðrar í matinn, s.s. negull,
allrahanda, pipar og ómerkileg
karrýblanda í kjöt í karrý. Síðar
komu tilbúnar, saltpæklaðar
kryddblöndur og þá hófst bras-
tímabilið hjá okkur og þjóðin
flokkaði krydd upp frá því sem
sterkt bras. Nú, þegar við höfum
aðgang að öllu þessu ilmandi
kryddi og kryddjurtum, viljum við
ennþá flokka allt undir sama orðið;
krydd, og gerum engan greinar-
mun á kryddi eða krydduðu salti.
Á enskri tungu höfúm við „herbs &
spices“. Flett upp í ensk-íslenskri
orðabók kemur sama þýðing á
báðum orðunum; krydd, krydd-
jurt, krásjurt. „Herbs“ er að auki
skilgreint sem lækningajurtir en
það vill svo tfl að „spices“ eru einn-
ig lækningajurtir. Orðið krydd er
sennilega komið úr dönsku máli og
ekki hefur verið haff fýrir því að
skoða þessi hugtök/orð nánar. I
raun eru „herbs“ hinar laufgrænu
jurtir og „spices“ ffæ og
rætur jurta, muldar eða
heilar, svo sem capcium
(jurt af kartöfluætt), paprika
og chilipipar. En snúum
okkur að matseðli helgar-
innar.
Steik að hætti
Suðurríkjabúa
Hægt er að nota svína-
kjöt, nautakjöt eða lamba-
kjöt í þennan rétt, t.d lund-
ir, lærissneiðar eða vöðva.
Kreólakryddi er nuddað vel
inn í kjötið báðum megin
og sinnepi, sætu eða dijon,
smurt yfir. Kjötið er síðan
steikt á pönnu. Saltað og
piprað. Kjötið sett í ofn-
skúffu og dálitlu vatni bætt
út í. Bakað í ofni og fer bök-
unartíminn eftir tegund
kjötsins, lundir mun
skemmri tíma en læris-
22.02.-28.02.
VISA
AA
jfMcDona|ds
Nýtt kortatímabil
VEITINGASTAÐUR
FJÖLSKYLDUNNAR,
SUÐURLANDSBRAUT 56
Kynlíf
\ ' f
' -
TOTT
OG...
láar rannsóknir hafa verið gerðar á
kynlífsástundun fólks hér á landi. Eitt-
hvað segir manni þó að hinn dæmi-
gerði íslendingur fari fyrr að sofa hjá en
flestir nábúar hans á Vesturlöndum og
hann sofi einnig hjá töluvert fleirum áður
en hann gengur upp að altarinu en grannarn-
ir. Án þess kannski að vita betur hefur maður
litla trú á því að íslendingar stundi að öðru leyti eitthvað öðruvísi
kynlíf en Bretar. Því sé með auðveldum hætti til dæmis hægt að
heimfæra breska kynlífskönnun upp á íslendinga, enda frumhvatirn-
ar og útrásin fyrir þær víðast hvar eins í heiminum. í nýlegri breskri
kynlífskönnun kom í Ijós að ríflega 75% karlmanna og meira en
þriðjungur kvenfólks (18 ára og eldra) hefur haft munnmök einhvern
tíma á ævinni (maður hefur þó aldrei skilið þennan kynjamun). Þegar
rýnt er í aldursskiptingu kemur í Ijós að ástundun munnmaka færist í
vöxt. Aðeins fjórðungur kvenna og undir helmingi karla 45 ára og
eldri höfðu einhvern tíma prófað munnmök en yfir 75% þeirra sem
eru á aldrinum 25 til 34 ára. Þeir allra yngstu eru þó djarfastir því
langflestir á aldrinum 18 til 24 ára höfðu prófað munnmök. Munnmök
eru tíðari meðal ógiftra en giftra. Kemur það heim og saman við
meira frjálslyndi sem ríkir almennt meðal ógiftra í könnuninni; ungt
og ógift fólk er frekar til í tuskið.
Aðeins einn af hverjum átta einstaklingum (gagnkynhneigðum)
hafði prófað samfarir í gegnum endaþarm. Þar koma kynslóðaskipti
einnig skýrt fram. Aðeins örfáir eldri en 45 ára hafa reynt enda-
þarmssamfarir og hyggjast taka það reynsluleysi með sér í gröfina.
Langflestir sem reyndust hafa þá kynlífsreynslu voru á aldrinum 18
til 24 ára.
Ályktunin sem af þessu má draga er: Viljirðu lifa fjölbreyttu kyn-
lífi vertu þá með mörgum og vel að merkja ekki láta koma á þig
hnappheldunni. Þá minnka að minnsta kosti verulega líkurnar á því
að þú prófir munnmök og endaþarmssamfarir. Svo má geta þess að í
bresku könnuninni kemur skýrt fram að munnmök eru tíðari meðal
hástéttarinnar og endaþarmssamfarir aftur meðal lágstéttarinnar. Þá
niðurstöðu gæti hins vegar reynst erfitt að heimfæra upp
á íslendinga. Og þó. Það er að minnsta kosti gaman að
reyna.
<4
sneiðar. 1 lokin er allur safinn í
skúffúnni nýttur í sósu, hann settur
í pott og rjóma/sýrðum ijóma bætt
út í. Sósuna má þykkja og dekkja
eftir smekk og bragðbæta með dá-
litlu meira af kryddblöndunni, pip-
ar, salti og jafnvel sojasósu.
Kjúklingur í Pekingandar-
búningi
Kínverski rétturinn Pekingönd
er sérlega ljúffengur réttur og
skemmtilegur að borða, en þræl-
dýr, svo við notum bara kjúkling.
Kjúklingur er maríneraður í a.m.k.
sólarhring í hunangi og sojasósu.
Saltað og piprað rétt fyrir steikingu.
Kjúklingurinn er síðan steiktur á
venjulegan hátt í ofni. Á meðan út-
búum við meðlætið; kínversku
pönnukökurnar og agúrkur og
púrrulauk sem við skerum í 2-3
cm langar ræmur.
Kínverskar pönnukökur: Hveiti
(sigtað), vatn og örlítil olía hnoðað
létt saman. Litlir hnoðrar búnir til
og flattir út mjög þunnt og bakaðir
eldsnöggt á þurri heitri pönnu báð-
um megin án þess að brúnast. Síð-
an er þeim pakkað inn í mjög rak-
an og heitan klút þar til máltíðin
hefst, en aðferðin við að borða
þessa máltíð er einmitt svo spenn-
andi. Reyndar gufusteikja Kínverj-
ar pönnukökurnar, en til þess þarf
bambus-gufúpott. Þegar kjúkling-
urinn er steiktur er hann rifinn
niður og settur á disk, grænmetinu
raðað með, pönnukökurnar á öðr-
um diski og Hoi sin-sósa sett í skál.
Síðan tekur hver og einn sér
pönnuköku, smyr hana með Hoi
sin-sósu eins og sultu, raðar græn-
meti og kjúklingaræmum inn í,
rúllar pönnukökunni upp og bítur
í...
Nautnin mín
... eraðfá athygli
PRESSUNNAR
Dóra Takefusa,
dagskrárgerðarmaður og lifsnautnakona