Vísir Sunnudagsblað - 24.07.1938, Side 1

1938 Sunnudaginn 17. Júlí. 27. blad
Eskimóar í
C a n a d a.
£$ti>i XAdí^L '&ofbexU.
Þegar Gabus lcom fyrir
skömmu til Ottawa, liöfuðborg-
ar Canada, til þess að fá nauð-
synlegt leyfi til þess að ferðast
um norðurbygðir Canada, í þvi
augnamiði sem að framan
greinir, vöktu canadisku blöðin
athygli á því, að þrátt fyrir leið-
angra og rannsóknir Villijálms
Stefánssonar og fleiri mætra
manna, væri norðurbygðir Can-
ada ókannaðar að mestu enn
þann dag í dag á stórum svæð-
um — og ennfremur, að um
Eslcimóana, sem bvggja þessi
lönd, vita menn enn í rauninni
r.æsta lítið. Uppruni þeirra
kann að verða leyndarmál að
eilífu. En vonlaust er þó ekki,
að þar til liæfir menn, eins og
■Gabus, geti með rannsóknum og
<eftirgrenslunum, aflað sér mik-
ilvægra gagna í þessu efni. En
margt fleira er merkilegt rann-
sóknarefni varðandi Esldmó-
ana, lifnaðarliætti þeiri’a, ferða-
lög o. fl. Og vafalaust mundi
margt merkilegt koma i Ijós, ef
tilraunir væri gerðar til þess að
skrásetja sögu þeirra nokkuð
aftur í tímann, eftir frásögnum
núlifandi Eskimóa.
Það er orðið langt síðan hvít-
ir menn fyrst hittu Eskimóa
véstra, því að árið 1576 bar
fundum Frobisliers og Eskimóa
saman á Baffin’s Island. Und-
anfarna fimm áratugi hafa
eanadiskir þjóðfræðingar eftir
föngum aflað sér gagna um
lifnaðarhætti Eskimóa, en þó
verður enn í dag ekki vitað
nema með nokkurri vissu, að
Eskimóarnir, sem oft eru á
ströndum Norður-Kanada aust-
anverðum, voru einu sinni á
sléttunum fyrir vesian Hudson
Bay og fluttust ekki til strand-
ar fyrr en um 1400. En á New-
foundlandi og eyjum norður til
Ellismere Island hafa fundist
menjar, sem sýna, að þar hafa
aðalfæðan, sem hann neytir er
etin hrá og gengur hönd úr
liendi — grútarlamparnir þeirra
eru lientugastir til notkunar í
snjókofum þeirra og skinnkof-
um.
Þeir, sem best kynni hafa af
Eskimóum, eru menn úr lög-
reglu-riddaraliðinu ■ canadiska
og trúboðar. Lögreglumennirn-
ir liafa engar tilraunir gert til
þess að „umvenda“ Eskimóum
á nokkurn hátt, og eru glaðir
vfir þvi, að þeir lialda sínum
einkennum og lifnaðarháttum,
en Eskimóarnir eru yfirleitt
glaðlyndir, ráðvandir og hjálp-
fúsir. Eg hefi haft nokkur
verið Eskimóar á frumstæðara og kann að hafa á framtíð kynni af Eskimóum. Eg kom
stigi, en menjar eftir veru þeirra o. m. fl., þótt uppruni hvergi svo til Eskimóa, að mér
þriðju greinar þessa þjóðfloklcs þeirra sé í sjálfu sér liið merki- væri ekki heilsað með hlýju
bafa fundist víðsvegar alla leið legasta rannsóknarefni. liandtaki og brosi. Eg hefi ald-
frá Hudson Strait til Grænlands. Eskimóar víða i norðurbygð- rei Eskimóa, karl, konu eða
Fyrir daga þessara greina um Canada nota nú ýms nú- karn, reiðast. Þjófnaður þekkist
Eskimóa bjuggu Eskimóar, sem límatæki, t. d. við eldamensku, ekki meðal þeirra og þeir hjálpa
komnir voru á liærra menning- matarhæfi þeirra er fjölbreytt- hverir öðrum. Trúboðum hefir
arstig, við Beringssund, og var ara en áður var, sumir liafa út- oi'ðið lítið ágengt við að kristna
])etta á fyrstu öldum lcristninn- varpsviðtæki — og svo mætti Þ&, l,e'r halda fast við sina trú,
ar. Ef til vill hafa Eskimóar lengi telja, en yfirleitt standa en Eskimóar gera sér Ijóst, að
]>eir, sem síðár varð kunnugt þeir á sama stigi í andlegum þeirra ráð er í hendi æðri
um, aldrei náð eins hátt menn- efnum og forfeður þeirra, þeg- máttarvalda.
ingarlega og þessi flokkur. ar Islendingar fundu Vinland Enda þótt Eskimóar sé að
Lengra aftur í tímann verður liið góða. mörgu barnalega einfaldir, hafa
saga Eskimóanna í norðurbygð- Eskimóar vita og viðurkenna, Þen' ótvíræða hæfileika til
um Canada ekki rakin, segir dr. að rifflar og stálhnífar séu uiargs, og þeir, sem líta á þá
Jenness við þjóðminjasafnið gagnlegir lilutir fyrir veiðimenn sem þjóðflokk óæðri öðrum,
canadiska. en þeir nota enn í dag skutla, ^ara v^^ur ve8ar-
Hvort Eskimóar eru beinir sem þeir sjálfir liafa búið til. livað sem athuganir Jean
afkomendur síðari „palaeolit- Þeir viðurkenna gagnsemi vél- Gabusar leiða i ljós, mun mega
bic“-þjóðflokksins, sem eitt báta í veiðiferðum og til flutn- fullyrða, að hann mun komast
sinn liygði hluta af Evrópu og inga, en þeir hafa ekki lagt nið- að raun um, að Eskimóar eru
fluttist yfii’ Sibiríu og til arner- ur að nota sína eigin báta. Og svo» sem e8 hefi lýst þeim. En
ísíka meginlandsins, eða þeir þótt þeim þyki gott að klæða enginn leiðangursmaður, sem
komu einhversstaðar sunnan úr sig í samskonar föt og hvítir uppgötvar þetta fyrir sjálfan sig
álfunni einhvemtima í fyrnd- leiðangursmenn nota, þegar til l,ess að kunngera það öll-
inni, fá menn lcanske aldrei heitast er á sumrin, hætta þeir um heimi, mun telja ver farið
neina vissu um. Það, sem mönn- ekki að nota skinnklæðnað en heima setið.
um alment þykir mestu varða sinn, sem þeir vita vel að er eini
nú, er saga þeirra nú, menning klæðnaðurinn sem hentar þeim
og lifnaðarhættir, og sambúð þar í norðurbygðunum. Jám- '!.......•H/C.. '.!>
þeirra við hvíta menn, viðliorf og tindiskar eru þægilegir í
þeirra til nútímamenningarinn- flutningum, en Eskimóinn get-
ar, liver áhrif hún hefir á þá ur komist af án þeirra, þar sem
Jean Gabus, svissneskur náttúrufræðingur, er foringi leið-
angurs, sem liefir tekið sér fyrir hendur að rannsaka uppruna
Eskimóanna á norðurströndum Iíanada og á Labrador og á
eyjum fyrir norðan kanadiska meginlandið. Það eru kunnar
og merkar stofnanir, sem að þessum leiðangri standa, svo sem
þjóðfræðisafnið i Basel og þjóðfræðisafnið í Neucbátel, nátt-
úrufræðisöfnin í Basel, Bern og „Chaux-de-Fond“ og „Samm-
lung fiir Yolkerkunde“ i Zurich-liáskólanum. Jean Gabus er vel
undir það búinn að takast leiðsögn slíks leiðangurs á hendur,
]ivi að liann liefir veitt forstöðu leiðöngrum í svipuðum tilgangi,
til Lapplands, Norður-Finnlands og Norður-Svíþjóðar. Hafa
rannsóknir hans, þjóðfræðilegar og náttúrufræðilegar, vakið
mikla athygli, og álit hans sem náttúrufræðings og landkönn-
uð« farið mjög vaxandi.