Vísir Sunnudagsblað - 07.08.1938, Blaðsíða 2

2
VlSIR SUNNUDAGSBLAÐ
ið varliluta af rannsóknum
hvítra manna, liefir þeim þó
sést yfir stórfenglegasta við-
fangsefnið, — Arabíuskagann,
— sem geymir hinar.elstu sögu-
legu minjar og menningu, sem
heimurinn þekkir. Orsökin er
sú, að Arabíuskaginn er lítt
rannsakanlegur, vegna fjall-
hárra sandaldna, víðáttumik-
illa eyðimarka, þar sem vatns-
dropa getur ekki, og hitans,
sem fer oft fram ur 150° á
Fahrenheit, og þótt menn
bjóði öllu þessu birginn, er þó
hin lifshættan verst, sem staf-
ar frá ræningjaflokkum, sem
ráfa þúsundum saman um
eyðimerkurnar, og lifa bein-
línis á ránum og manndrápum.
Við tókum upp siði þessara
manna, að svo miklu leyti, sem
trú okkar og menníngu var
samboðið, og leiðangurinn okk
ar hvarf úr öllum tengslum við
umheiminn í eitt ár. Úlfaldarn-
ir okkar voru klvfjaðir döðlum,
mjöli, smjöri og hrísgrjónum,
en lengst inni í eyðimörkinni
urðum við þó að nærast dög-
um saman á úlfaldamjólk einni,
og urðum við mennirnir þann-
ig sníkjudýr á úlföldunum,
sem eru Iíka gæddir þessum
einkennilega eiginleika, að geta
lifað án verulegs vatns svo dög-
um og vikum skiftir.
Á ferðum okkar um eyði-
mörkina, urðum við að hafa
það minsta meðferðis, sem
unt var að komast af með, en
þar sem við fórum um ókunn-
ar slóðir, og liver spölur milli
vinja tók okkur 9 eða 10 daga,
fór það oft svo, að úlfaldarnir
okkar voru orðnir gersamlega
uppgefnir, og þol okkar og
hugrekki var að þrotum kom-
ið, þótt við liefðum setið að
mestu á baki úlfaldanna. Það,
sem háði okkur einna mest, var
brennandi sólarhitinn á dag-
inn og kuldinn á nóttum, sem
nálgaðist frostmarkið, og þótt
•við hefðum alt að því varpað
af okkur liverri spjör á dag-
ínn, lágum við skjálfandi um
nætur, dúðaðir i teppum og
öllu þvi, sem til var að tjalda.
Við fórum frá einum kyn-
flokknum til annars, til þess
að leita ásjár þeirra og full-
tingis, og þrátt fyrir það, þótt
þessir frumstæðu eyðimerkur-
flokkar drepi menn án þess að
depla augunum og trúarof-
stæki þeirra sé óskaplegt, mega
þeir eiga hitt, að ef mönnum
tekst á annað horð að ná vin-
fengi þeirra, eru þeir aðdáan-
legir félagar og gestgjafar.
í leiðangri mínum voru þeir: ,
F. Paston, vel kunnur jarð-
fræðingur, Ellsworth Brown,
amerískur kvikmyndatöku-
maður, J. Atkinson, fornfræð-
ingur, en eg hafði sjálfur með
liöndum fornminjafræðina og
stjórn rannsóknanna. I þjón-
ustu okkar höfðum við 10 inn-
fædda leiðsögumenn og ógæl-
an matsvein, sem verið hefir
með mér í þremur síðustu leið-
angrum mínum. Við gengum
frá öllum undirbúningi leið-
angursins í Suez, leigðum þar
hát, eða „dhow“, eins og hann
er kallaður þar í landi, en
héldum síðan til ónefndrar
hafnar í Yemen, — en þar
liafði Arabahöfðingi einn, sem
mér var vinveittur, safnað
saman 80 úlföldum handa
leiðangrinum, áleiðis inn í hið
ókunna og forboðna land Ara-
bíu. Við lentum á auðri strönd,
en vfir henni grúfðust blásnir
og hrikalegir fjallgarðar Yem-
en, en þar í grend eru rústirn-
ar af hinni fornu hafnarhorg
Ocelis, sem þjóðsagnir herma
að hafi verið einhver blómleg-
asta borg drotningarinnaríSaba.
Áður en eg vik frekar að
sjálfum leiðangrinum, vil eg
aðeins minna á það, að Suez-
skurðurinn sameinar Rauða-
hafið og Miðjarðarhafið, en
sundið Bab-el-Mandeb liggur
milli Rauðaliafs og Indlands-
hafs. Rauðahafið er geysi víð-
áttumikið og takmarkast að
austanverðu af Arabíuskagan-
um, en að vestan af Afríku-
ströndum. Rauðaliafið er um
1450 milur að lengd, en þar
sem það er breiðast, fer það
eklci fram úr 200 mílum, en
dýptin er 1400—1500 fet. Hin-
ir fornu Gyðingar og Föniku-
menn virðast liafa rekið stór-
felda verslun á þessu hafi, en
eftir að Persaveldi líður undir
lok, hefir hafið mesta þýðingu
Grafið i rústir höfuðborgar Sabaríkisins.
sem tengiliður milli Evrópu og
Austurlanda. Verslunin milli
Arabiu og Afríku hefir sára-
litla þýðingu.
Yemen er landsvæði í suð-
vestur Arahíu, er beygist suð-
ur á hóginn að sundinu Bab-
el-Mandeb. Eg vék að því að
framan, að Yemen er „forboð-
ið“ land, enda er það það í
orðsins fylstu merkingu. Im-
mon Yaya, — konungur í Ye-
men, — liefir bannað allar
fornfræðirannsóknir þar í
landi, með því að hann lítur
svo á, að rústir þær, sem þar
er að finna, séu ekki aðeins
heilagar, heldur hljótist af þvi
bölvun, ef við þeim er hrært.
Þetta þýddi það, að ef ein-
hver af Jeiðangursmönnum
okkar, eða leiðangurinn allur,
hefði verið staðinn að verki og
gripinn af mönnum konungs-
ins, liefðum við verið' sviftir
birgðum öllum, dýrmætum
verkfærum og öllu því, er við
höfðum meðferðis, en auk þess
áttum við það á hættu, að vera
drepnir á hinn kvalafylsta
liátt. Eg var svo heppinn, að
fá mér til fulltingis Araha-
höfðingja einn, sem nefndist
Sheik Moliammed ben Nassir.
Hann var í ytra útliti eins og
hann væri kliptur út úr „Þús-
und og einni nótt“, enda liafði
liann haft þrælasölu, glæpa-
verk ýmsikonar og eiturlyfja-
smyglun að aðalatvinnu, en var
svo heppinn, að hann var ný-
flúinn frá Abessiníu, þegar
styrjöldin skall á. Þá hitti eg
liann með úlfaldalest sína i
Danakil-eyðimörkinni, rétt áð-
ur en svartstakkar Mussolinis
héldu þar innreið sína. Þessi
fyrirmyndar fulltrúi eyðimerk-
urinnar, hafði keypt heilt þorp
í Yemen, bygt stórfenglega höll,
sem hann geymdi í konur sin-
ar og þrælalið. Eyðir liann tim-
anum með því að ráfa um í
görðum sínum, sem eru nú-
tímans Eden, og sýgur „Kat“,
sem er útbreitt eiturljd i Ara-
híu, og lifir i minningum liðna
tímans um unnin afrek.
Ráðagerð okkar um leiðang-
ur til fornfræðirannsókna inn
i forhoðna landið vakti æfin-
týraþrá gamla þrælasalans til
nýs lífs, og umsvifalaust fól
liann einni eyðimerkur-her-
deild sinni að vernda okkur, og
lét svo um mælt við foringj-
ann, að liann myndi á góðan
og gamlan abessýnskan hátt
liöggva af honum liöfuðið, ef
eitthvert ólán henti sinn ásl-
kæra vin „Slieik Bahrein**
(Byron), i leiðangri þessum.
Því næst hófst förin. Lei&
okkar lá um djúpar og drauga-
legar gjár, með þverhníptum
hamraveggjum til beggja
hliða, en á daginn, þegar sólin
skein niður í gjár þessar, varS
þar svækjuhiti, sem ætlaði að
gera út af við okkur.
Að nokkrum dögum liðnum
gerðum við fyrstu uppgötvan-
ir okkar: Fallegar höggmynd-
ir í klettavegginn, sem gerðar
liafa verið af fjáraflalestum
fornaldarinnar, sem fluttu gull
og gimsteina til Jej-úsalem.
Filar, þrælar, gull, gimsteinar
og kryddvörur, alt þetta liafðí
verið flutt i gegnum þessar
hálfgleymdu gjár í 15 aldir, og
liver veit nema að drotningin
frá Saba hafi sjálf ferðast um
þessar slóðir.
í 10 daga héldum við eftir
þessari fornu úlfaldaleið, en
þá komum við að víðáttumik-
illi eyðimörk, og fundum fyrstu
mannvirkin í þjóðsagnaríkí
drotningarinnar frá Saba. Þar
liöfðu verið bygðir stórfeldár
flóðgarðar, sem hafa geymt