Vísir Sunnudagsblað - 19.02.1939, Blaðsíða 1

1939
8. blaö
Sunnudaginn 19. febrúar
f \ 'T' rW' ¥ W \ JT%T^\ ðldagömul sanigönguleið milli
i M / l/i /^/ i"" Suður- og Norður-Evrópu.
SKA RÐIÐ.
\ Eftir Þorstein Jósepsson.
Eg hygg a'ð hverjum þeim, er
ferðast í fyrsta sinn með Golt-
hardjárnbrautinni suður um
Alpafjöll, muni verða för sú ó-
gleymanleg. Járnbrautarlagn-
ingin ein er svo stórkostlegt og
djarfhugað mannvirki ,að mað-
ur undrast. En það sem heillar
hugi manns fremur öllu öðru,
er þó hið litauðga og stórhrotna
land. Þegar maður brunar gegn-
um hrikalegan og tindóttan
jöklaheiminn með blágrænum,
hyldjúpum vötnum eða gróður-
sælu akurlendi í dalbotninum,
en snæþakta tinda yfir höfði
sér, þá lieillast maður af þeirri
undraverðu sýn.
Því lengra og ofar sem dreg-
ur i fjöllin, verður landslagið
viltara. Gróðurinn minkar,
gamaldags sel með geita- og
kúahjörðum blasa hvarvetna
við. Dalurinn þrengist, hamra-
gil og gljúfur skera landið sund-
ur og gefa því ögrandi trölls-
legan svip.
Loks stefnir járnbrautin beint
á 3000 m. hátt fjall, sem lokar
dalnum. Enginn möguleiki til
að komast lengra virðist vera
fyrir liendi. Það eiija, sem mað-
ur huggar sig við, er að maður
hefir keypt farmiða suður yfir
Alpa og þess vegna sættir mað-
ur sig alls ekki við það, að vera
skilinn þarna eftir ■— úti á víða-
vangi og við rætur þessa himin-
liáa fjalls.
En áður en varir steypist lest-
in með þrumandi skarkala inn
í iður jarðarinnar — inn í kol-
svört og skuggaleg jarðgöng.
Þar inni er maður í lieilar 12
mínútur, og á þessum 12 mín-
útum fer maður 15 km. lang-
an veg í gegnum önnur lengstu
jarðgöng álfunnar — en bins-
vegar þau þektustu sem til eru á
jörðinni. Það eru Gotthard-
göngin.
En við skulum ekki fara í
gegnum Gotthardgöngin, því
þar er myrkur og ekkert fag-
urt að sjá. Við skulum heldur
fara þá leiðina, sem liggur yfir
fjallgarðinn, eftir hinu víð-
fræga Gotthardskarði — fjöl-
farnasta fjallskarðinu, sem
liggur yfir Alpafjöll.
Leið okkar liggur fyrst í
gegnum þröng og mikil gljúfur.
Heitir þar Schöllenen. Schöllen-
en er jjekt vegna þess, að þar
lékn Svisslendingar á kölska,
eftir því sem segir í gömlum
þjóðsögum.
Inn af þessum viltu gljúfrum
er litill en grænn og gróðri vax-
inn dalur. Urserndalur lieitir
hann. Þar er síðast hygð norð-
an Alpafjalia, áður en lagt er á
liið fræga og fjölfarna Gott-
hardskarð. Sést vel til vegarins,
þar sem hann liðast i óteljandi
bugðum upp hina snarbröttu
ljallshlið, en þó eru bugðurnar
jafnvel ennþá fleiri sunnan
skarðsins.
Nafnið Gotthard kemur fyrst
fyrir á 14. öld, en þangað til hét
það Ursernfjall eða Ursern-
skarð. Dregur það nafn af bay-
erskum manni Gotthard að
nafni, er lést árið .1038, en var
tekinn í tölu dýrlinga tæpum
hundrað árum síðar. Það fara
litlar sagnir af Gotthard þess-
um, en vafalaust hefir liann
verið merkismaður, því að
fjöldi kirkna og klaustra báru
nafn hans víðsvegar um heim.
En að breytt var um nafn á
fjallskarðinu og nefnt eftir
Gotthard þessum, stafar af sér-
stökum ástæðum. A 14. öld
fékk hertoginn af Milano, sem
])á réði yfir löndum alt norður
á Ursernskarð, mjög illkynjaða
fótagigt, sem hann gat með
engu móti læknað. Þegar öil
læknisráð voru þrotin, greip
hertoginn í örvæntingu sinni til
þess úrræðis, að hyggja hinum
lieilaga Gotthard bænakapellu á
norður-landamærum hertoga-
dæmisins, í þvi trausti, að Gott-
liard liðsinti sér frammi
fyrir liásæti drottins og fengi
hann til að lækna fótagigt-
ina. Hvort þeir Gotthard eða
drottinn iiafa bænheyrt hertog-
ann veil eg ekki um, en liitt er
vist að bænakapellan var reist á
Ursei-nskarði, og að upp frá því
var það nefnt Gotthard.
Eftir að umferð vfir skarðið
varð almenn, kom það oft fyrir
að ferðalangar livildu sig eða
jafnvel gistu i kapellunni. En
það bar heldur ekki ósjaldan
við, einkum í hríðum eða frost-
hörkum, að ferðamennirnir létu
]iar lífið af liungri eða kulda.
Til að ráða nokkra bót á þessu
létu íbúar i Airolo, sem er næsta
þorp fyrir sunnan skarðið, reisa
fátæklegt gistilnis uppi á skarð-
inu og þar var sérhverjum veg-
faranda gefin þykk brauðsneið
FRÁ ALPAFJÖLLUM.