Vísir Sunnudagsblað - 24.03.1940, Qupperneq 6

6
VlSIR SUNNUDAGSBLAD
Tildurdrósir og hefðarkonur í skóld-
skap St. G. Stephanssonar.
*
Eftir GUÐMUND FRIÐJÓNSSON frá Sandi.
Niðurl.
Steplian G. Stephansson hefir
gert einn Mansöng, svo kunnugt
sé. Maður sem var handgenginn
Klettafjallaskáldinu liefir sagt
þvi, að þessi mansöngur Step-
lians sé um liugsjón en ekki ein-
staka konu, ogfrásögumaðurinn
segist hafa fyrir þessari umsögn
orð höfundarins. Kvæðið sjálft
slyður þessa umsögn. Það er svo
ástríðulaust og andlegt, að ætla
má, að kveðið sé um sál fremur
en líkamlega veru. — Þessi ást-
mær Stephans er Ieidd fram i
vor-gervi og er henni tileinkað-
ur ilmur og gróandi, ljós og líf.
Tilbeiðsla sem þannig er tilkom-
in er ættuð svo sem best má
verða. Þegar konan er á þann
hátt dásömuð, er liún metin svo
sem dís eða gyðja.
Stephan byrjar Mansönginn
með því móti, að hann gerir ráð
fyrir, að gröfin missi af ein-
Iiverju, þegar líkaminn fer í
hana, þá verður hugurinn fleyg-
ur,
og svifur með þér, mæta drós
hvern morgunn úl í vor og' Ijós.
Stephan yrkir ekki um
„ylinn af nöktum konum“,
haim leitar hærra en svo. Hann
hann gripinn megnustu hræðshi
og fanst sem kall vatn rynni nið-
ur herðar sér, og mátt drægi úr
líkamanum. Eftir augnablik sér
hann drauginn taka rýtinginn úr
.sárinu og ota honum að sér yf-
ir borðið. í sama bili fær hann
vald yfir sjálfum sér, þýtur upp
stigann, losar fangalínuna úr
skipsbátnum og stelckur úl í
hann. Leggur út árarnar og tek-
ur lífróður í land. Sér harji
drauginn aftur á skipinu út við
borðstokkinn ola rýtingnum i
átlina til sin. Þegar hann er
kominn í Iand, fcr liann heim
fil stýrimanns. Þegar hann sér
Ijósið, fellur hann i öngvit. Er
hann raknar við eflir nokkurn
tima segir hann frá |>vi, hvað
fvrir sig hefði borið.
Við Gisli liöfðum hlustað
með athygli á frásögn Bjarna.
Og er henni var lokið, heyrðum
við hvin, og rættist það, sein
Bjarni hafði spáð.
Um morguninn var kominn
ofsastormur.
gengur þegjandi frain hjá faðm-
lögum og flangsi. Hann segir að
sig gruni,
að vorið kæra værir þú,
það valið hefði gervi þitt,
að fýsa skáld að flytja ljóð
og fá því efni i söng og ljóð. •
Hár þessarar meyjar verður
í likingunni svo sem baðmur á
skógi. Það kenmr heim við orða-
lag Steingríms að skóggyðjan
hefir — fellir -— iðjagrænt hár.
Þá leggur orðsnillin blessun
sína yfir ennið í kvæði St. G. St.
Og svipur yfir ennið hátt —
svo æskulétt og frítl og breitl
af dagsbrún langri í austurált
þá alt er loftið milt og heitt.
Hún árdags lit og ljóma ber
en ljósið bak við skærra er.
Þessi líking beinir athyglinni
að austuráttinni, þegar dagrenn-
ing er í hlóma sínum feld í lieið-
rikju.
Og augun döklc við dimma brá,
svo djúp og skær og morgunglöð
Þau sýndust öllu ljós sitt ljá,
eins ljóma i geisla daggvot blöð.
Og sveinsins yndi og örugt
traust
mér ofið fanst í svip þinn inn.
Og viðmót hýrt og hispurslaust.
Sá hreinleiks blær um skapnað
þinn!
sem hríslan grær og greinar ber,
er gróðrarskúrin fallin er.
Þá kemur til kasta málróms-
ins:
Og mér fanst æ við orðin þín
rnér opnast heimur fagurskír.
Ekki er þess gelið, að sú kona
væri sönghneigð. En það er und-
irskilið, sem allir vita, sem
greind eru gæddir, að málrómur
manns eða konu er söngvinn,
þegar svo ber við, að alúð býr
bak við röddina. Þá er rómur-
inn hljómgjöfull og sá sem
hlýðir á þann málróm, berst inn
i veröld, sem er há og björt og
viðáttumikil.
Fögur augu stara á skáldið.
Það var sem inst í öndu mér
að augun þín þú hefðir fest,
og eins og visað væri þér
á versin þau er lcveð eg best.
Þetta, að hún finnur bestu
vísurnar skáldsins — það verð-
ur skáldið að launa; því að skiln-
ing og samúð meta þau mikils.
Það borgar fyrir sig þannig:
Eg kem til þín og koss mér fæ
og kveð til þín, í sumarblæ.
Guð var í blænum og storm-
inum, svo er að orði kveðið í
ritningunni. Þannig getur andi
skáldsins verið i veðrinu, og
kyst með þeim hætti. Sá koss
er að vísu ástriðulaus. En þó
getur hann orðið minnilegur.
Þetta Mansöngskvæði er eina
ástakvæðið i Andvökum. Þessi
kona sem er náskykl vorgyðj-
unni þarf ekki á reykingum að
halda, vínnautn né sófa. Ilún er
á ferli í heiðríku veðri dagbjartr-
ar*nætur, þar sem gróandi og
ilmur ráða ríkjum. Skáldhugur
mikils manns leiðir hana eða
gengur við lilið hennar; andi
hans velur henni dásamleg orð
og breiðir blóm á leið hennar,
sem döggvuð eru i eldingu
bjartrar nætur. —
Nú liggur leiðin til konu sem
er nafngreind og átti heima í
sveitinni. Hún hét Margrét Jóns-
dóttir frá Tindastól og er kölluð
Landnámskona.
Kvæðið byrjar á náttúrulýs-
ingu, þar sem marmara-mjalli
hélunnar sest á sölnaðar jurtir
og hugurinn reikar út í bláinn
með likfylgdum laufanna, sem
fallin eru af trjánum og fjúka
til. Og Stephan segir þá:
í nótt skal eg vaka yfir valnum.
Þetta er eitt andvöku kvæðið,
sem verður til, þegar þögnin
gefur sýn út yfir mannlífið.
Séra Jón Þorláksson á Bægisá
orkti i mvrkri. Þá sá hann skarp-
ast, þegar þögnin ríkti og engar
dagsmyndir bar fyrir augun.
Þetta sagði föður mínum mað-
ur, sem kyntist skáldinu.
St. G. St. sér víða meðan hann
vakir yfir valnum. Hann sér
landnám allra þjóða í Norður-
Ameríku, umhverfis Tindastól
J)ar sem Margrét bjó. Frásögn-
in um það landnám er stórfeld
og orðgnóttin mikilsháttar.
Og Evrópa hrifsaði happsemis
fund,
ÍVá Hafsbolnum suður um
Stólpasund,
hver þjóð slóst i landkosta leitir.
Og norræna og suðræna,
sundurleit mjög
í samvinnu gengu og bandalög
um útjaðra og islenskar sveitir.
Þá er þess getið, að þjóðirnar
blandast, renna saman.
GEGN KRABBAMEINI. — Myndin er af stærsta krabbameins-
sjúkrahúsi í heimi, í New York. Það kostaði 5 miljónir dollara.