Vísir Sunnudagsblað - 18.08.1940, Blaðsíða 2

2
VÍSIR SUNNUDAGSBLAÐ
1 fyrra voru hermdarverk af hálfu írskra sjálfstæðissinna næstum daglegir atburöir og lögreglan átti
fult í fangi meS aö rannsaka skemdarstarf þeirra og komast fyrir um uppruna þeirra. Á myndinni
sjást breskir lögreglumenn vera aö rannsaka brú í London, er orSiS hafSi fyrir skemdum af sprengju.
inu Smythe á gistihÖll einni, en
daginn sem hann lók sér far til
Noregs, rakaði liann af sér
skeggið og laumaðist út um bak-
dyr, sem starfsfólk gistihússins
gekk venjulega um. Hinn raun-
verulegi Landy fór síðan með
járnbraut til Cliicago til að leiða
bresku njósnarana á villistigu á
meðan Sir Roger kæmist óáreitt-
ur og óséður af landi burt.
Bragðið liepnaðist og hepnin
elti Sir Roger Casement enn um
stund. Hann komst heilu og
höldnu til Oslo, sem í þann
mund hét Kristjanía. Þann 28.
okt. kom hann eftir hálfsmán-
aðar sjóferð til Kristjaníu og kl.
2 um nóttina baðst liann gist-
ingar í Grandhótel undir nafn-
inu Landy. Hafi hann hinsveg-
ar treyst því, að hafa leitt hresku
leyniþjónustuna endanlega á
villustigu og talið sig sloppinn
úr klóm þeirra, þá hefir lionum
skjátlast hrapallega. Það liðu
ekki nema örfáar klukkustundir
uns njósnararnir komust að
raun um, að þeir höfðu verið
gahbaðir og þeir voru fljótir að
átta sig á, hvernig í hlutunum
lá. Þess vegna var það, að fyrsta
daginn, kl. 11 fyrir hádegi, þeg-
ar Sir Roger var á leið til þýska
sendiherrans, varð hann þess
strax var, að hann var eltur.
Hann fór inn í nokkurar versl-
anir á leiðinni til að kaupa ým-
islegt smávegis, en þegar hann
kom aftur út, varð hann þess var
að sami maðurinn beið ávalt
fyrir utan dyrnar og fór svo í
humátt á eftir honum. Þegar
liann kom aftur frá hústað
þýska sendiherrans, hélt hann
þann dag kyrru fyrir í gistihús-
inu, en sendi fylgdarmann sinn,
Adler Christensen út til að ann-
ast nokkur erindi fyrir sig.
Niðri í anddyri gistihallarinnar
gekk maður í veginn fyrir Chris-
ensen og spurði hann á enskri
tungu, hvenær hann hafi kom-
ið og spúrði hvort hann vildi
ekki fara með sér í skemtigöngu.
Christensen tólc að gruna margt
en lét þó tilleiðast að fara með
honum, því hann vikli gjarna
ganga úr skugga um, hvort
grunur sinn væri á nokkurum
rökum bygður eða ekki. Það fór
líka svo sem hann grunaði, því
þeir voru naumast komnir út á
götu fyr en maðurinn bendir
bíl að staðnæmast og upp í hann
fara þeir. Ekillinn stöðvar bif-
reiðina fyrir framan stórliýsi í
Drammensvej, sem Christensen
komst von bráðar að raun um,
að var breski sendiherrabústað-
urinn. Þegar inn í liúsið kom,
var hann leiddur fyrir mann
sem vildi fá að vita, hvað maður
sá héti réttu nafni, er kallaði sig
James E. Landy og hefði komið
síðastliðna nótt með Oskari II.
frá Ameríku. Þegar Christensen
sagðist ekki geta gefið neinar
upplýsingar um þetta, þar eð
hann þekti manninn alls ekki,
var honum heitið hárri þóknun
ef hann gæti grafist fyrir um
hver maðurinn væri og í livaða
erindum hann væri kominn til
Noregs.
Þetta var upphafið á hinu
harðvítuga einvígi milli Sir
Roger Casement og sendiherra
Breta í Kristjaníu, M. Mc. Find-
lay.
Á meðan Sir Roger beið eftir
vegabréfsáritun til Þýskalands,
lét breski ræðismaðurinn strax
daginn eftir gera boð fyrir Adler
Christensen og talaði við hann
sjálfur undir f jögur augu. Sendi-
berrann sagðist þegar vita hvað
hann héti, nafn hans væri Adler
Christensen, og maðurinn sem
liann væri í þjónustu lijá, liéti
ekki James E. Landy, heldur
væri það enginn annar en írski
byltingasinninn Sir Roger Case-
ment, sem væri á leið til Þýslca-
lands með það fyrir augum, að
fá aðstoð Þjóðverja til handa
irskum byltingamönnum, er
væru í þann veginn að gera upp-
reisn. Sennilega hefir Findlay
farið þess á Ieit við Christensen,
að hann kæmi Sir Roger fyrir
kattarnef, en svo mikið er vist,
að liann gaf honum 25 krónur í
bílkostnað og bað hann að koma
til sín aftur daginn eftir.
Cliristensen sagði húshónda
sínum og velgerðmanni frá öllu
er fyrir hann liafði borið, án.
þess að draga dul á neitt, og dag-
inn eftir fór hann, i fullu sam-
ráði við Sir Roger, til breska
sendiherrans. Þar voru honum
boðin 5000 sterlingspund fyrir
að svíkja sir Roger í hendur
Englendingum, og liann skyldi
fá þau greidd á þeim degi, er
byltingaseggurinn næðist. Chris-
tensen bað um skriflegt loforð
fyrir þessu, en um það var hon-
um synjað. Hinsvegar lét sendi-
herrann honum í téheimilisfang,
þangað sem Christensen gæti ó-
hikað sent upplýsingar sínar án
þess að vekja með þeim grun.
Að skilnaði gaf sendiherrann
honum 100 krónur.
Þegar Christensen kom lil
gistihússins að aflokinni þessari
viðburðaríku ferð, skýrði hann
Sir Roger út í ystu æsar frá því
er gerðist á sendilierraskrifstof-
unni bresku, en þar sem vega-
bréfsáritanirnar til Þýskalands
voi'u fengnar, fóru þeir báðir,
Sir Roger Casement og Adler
Cristensen án þess að sá síðar-
nefndi ætti fleiri viðræður við
Findlay sendiherra. Þegar þeir
komu til Berlínarborgar, fór Ad-
ler ó skrifstofu aðalræðismanns
Bandarikjanna og skýrði þar frá
viðræðum sinum við breska
sendiherrann í Kristjaníu.
Skýrsla þessi er bókuð í skjölum
ræðismannsins og undirskrifuð
9. april 1915 af F. Versen, vara-
ræðismanni Bandaríkjanna í
Berlín.
Áður en langt leið, tókst
Christensen þó að ná hinu skrif-
lega greiðsluloforði breska
sendiherrans í Kristjaníu, sem
lionum lék svo mjög liugur á
að fá. Þetta alræmda Findlay-
bréf, sem svo oft hefir komið við
sögu siðan, er svoliljóðandi:
Breska sendiherraskrifstofan.
Kristjania (Noregi).
Fyrir hönd bresku ríkisstjórn-
arinnar lofa eg, ef það tekst að
handsama Sir Roger Casement,
fyrir tilstilli upplýsinga frá Ad-
ler Christensen, að greiða nefnd-
um Adler Christensen 5000 sterl-
ingspund hvenær sem hann ósk-
ar þess.
Ennfremur skal Adler Chris-
tensen veitt full vernd og fá ó-
keypis ferð til Bandaríkjanna ef
hann æskir þess.
M. Mc. Findlay
fyrir hönd bresku ríkisstj.
Bretar hafa fullyrt að bréfið
væri falsað, en það skiftir ekki
svo miklu máli hvort það er ó-
falsað eða ekki, en það og saga
þess sýnir Ijóslega að sir Roger
gat sig ekki hreyft öðruvísi en
að breska leyniþjónustan vissi
um allar ferðir hans og fyrir-
ætlanir.
Þegar Christensen kom aftur
frá Kristjailíu með bréf Find-
lay’s milli handanna, fór liann
með ]>að til utam(íkismálaráðu-
neytisins í Berlin og bað það,
vegna þess að Sir Roger var far-
inn á brott að koma því sem
allra fyrst til hans. En utanríkis-
málaráðuneytinu kom alls ekki
til liugar að skila bréfinu,
heldur lagði á það eignar-
hald, án samþykkis Sir Rog-