Vísir Sunnudagsblað - 27.10.1940, Blaðsíða 5

VÍSIR SUNNUDAGSBLAÐ
5
Klan§tur-flakkarar Efti J. K. Huysmans,
Rithöfundurinn Karl Joris Huysmans var flæmskrar ættar, en
fæddist í París árið 1848 og andaðist þar árið 1907. — Éann varð
lögfræðingur og vann í franska innanríkisráðuneytinu til ársins
1897, en eftir það gaf hann sig eingöngu að ritstörfum. Árið 1874
kom út fyrsta hók eftir hann; var það „riss“-safnið: „Le drageoir
aux épices“. 1876 og 1879 ’komu skáldsögurnar „Marthe“ og „La
sæurs Vatard“, 1880 ritsafnið „Croquis parisiens“, og þannig rekur
hvert skáldsagna- eða ritsafnið annað. 1880 gáfu þeir Huysmans og
E. Zola út ritsafnið „Soirées de Médan“; einnig voru þeir um hríð
ritstjórar vikuhlaðsins: „La Comédie humane“.
Huysmans þótti snillingur í sálfræðilegum lýsingum úr daglega
lífinu, miskunnarlaus og berorður hoðberi efnishyggju og róttækra
lífsskoðana, á fyrri hluta'rithöfundarferils síns. Hann var svo beisk-
ur og vægðarlaus, að jafnvel Georg Brandes þótti nóg um. Hann
ságði, að „Huysmans hefði heiska möndlu, þaT sem aðrir menn hefðu
hjarta.“ — En afturhvarfið kom, og hann varð heittrúaður maður,
og háru ritstörf hans eftir bað keim af því. Hann hefir ritað mikið
rit um Gregoriskan kirkjusöng og um dómkirkjur, en um hann hefir
verið sagt, að enginn maður hafi þekt betur en hann „sál dómkirkj-
unnar“.
Eitthvað af bókum Huysmans hefir verið þýtt á Norðurlandamál,
þannig að minsta kosti tvær skáldsögur á dönsku: „Un dilemme“
(Amstur eða óþægindi) og „En ménage“ (Sambúð). En þær eru
frá þeim tímum, þegar Huysmans ráfaði á villigötum efnishyggju
og róttækrar lífsstefnu.
Eftirfarandi frásögn sýnir, að flakkarar og förumenn hafa ekki
verið neitt þjóðlegt íslenskt.fyrirbrigði, enda hefir það víða erlendis
til skamms tíma verið einskonar atvinnuvegur margra auðnuleys-
ingja, að flakka stað úr stað og notfæra sér greiðvikni og góðsemi
klausturbúa. ' S. K. S.
Fyrir allmörgum árum
var eg staddur í Trappista
klaustrinu í d’Igny. Þá var
dyrabjöllunni hringt, og gamli
bróöirinn, sem gætti dyranna,
opnaði blera á hurðinni til að
sjá hverjir væru á ferð. Því næst
opnaði hann dyrnar og inn
komu tveir menn. Var annar
þeirra kornungur að sjá, og var
í klerkabúningi; hinn virlist
vera nokkuru eldri.
Við heilsuðum komumönn-
um. Bróðirinn bauð þeim að
þvi búnu að fvlgjast með sér til
gestastofunnar, og hringdi
bjöllu, til þess að kalla þann
prestanna á vettvang, sem
veitti gestunum viðtöku.
Eg gekk út í klausturgarðinn.
Mér varð reikað eftir trjágöng-
unum, og fór að hugsa um liina
nýkomnu gesti. — Þetta virtust
vera hálfgerðir vesalingar. Sá
yngri, sem var klæddur á klerk-
lega vísu, var hár vexti, fölleit-
ur og holdgrannur; hann var
þreytulegur, kinnfiskasoginn og
órakaður. Augnaráðið var
i'Jótlalegt, honum varð litið
undan ef horft var á bann.
Hempan,sem liann var i,vár orð-
in allsnjáð; tölurnar sumstaðar
dottnar af, hún var orðin næst-
um græn á litinn af sliti og elli,
og víða rifin. Buxurnar virtust
engu skárri, og voru skálmarnar
mjög trosnaðar að neðan.
Skórnir voru einnig í samræmi
við þetta. I stað reima, hafði
hann snæri scm blek Iiafði verið
horið á lil að sverta það. — Iiinn
maðurinn var stór og sæmilega
í skinn komið. Andlitið var
rautt og þrútið, augun blá en
framúrskarandi sljó; virtist
ekki votta fyrir neinuni blæ-
brigðum sálaríifsins i þeim.
Haim var einnig illa til fara. Á
Iiöfði hafði hann gamlan flóka-
liatt, sem var fyrir löngu orðinn
flekkóttur af svita. Hann var i
gamalli yfirhöfn, sem var orðin
rauð-gul á litinn af elli, og var
fóðrið mjög rifið. Hann var
ekki í neinni milliskyrtu, en
hafði snýtuklút um hálsinn, og
nældi honum með öryggisnælu
í veslið. Þvert yfir magann
hafði hann stóra úrfesti, þó ekk-
ert ætli Iiann úrið, og hékk
minnispeningur við festina.
Eg gat ekki að þvi gert að
hugsa um þessa menn. Sá yngri,
er var í klerk,abúningnum, gat
aldursins vegna, tæpast verið
orðinn prestur. — Hinn maður-
inn minti mig einna helst á af-
dankaðan vínsala úr illa ræmdu
stórborgar úthverfi.
Hvaðan komu þessir menn?
— Sennilega langt að, þeir virt-
ust göngulúnir og voru rykugir
frá hvirfli til ilja, þegar þeir
komu. -— Yoru þetta flakkarar
—- voru þeir komnir til að leitá
sálum sínum livíldar og endur-
næringar; eða voru þetta ung-
bræðra efni?
Meðan eg var að liugleiða
þetta með sjiálfum mér sá eg
hvar þeir komu út úr klaustur-
kirkjunni. í fylgd með þeim
var gestafaðirinn. Þeir héldu i
áttina til mín. Er þeir komu
nær, heyrði eg að munkurinn
sagði við þá: — „Þið'hafið vænt-
anlega skilið til hlítar, það sem
eg liefi sagt ykkur. Allar sam-
ræður og mas er bannað, nema
rétt á meðan matast er. Ef þið
ætlið ekki til herbergja ykkar
strax, þá er best að þið gangið
sitt í hvora áttina. Eg áminni
ykkur einnig mn að sækja sam-
viskusamlega tíðabænirnar.
Hérna er skrá yfir hvenær þær
eru.“ Hann fékk þeim hverjum
fyrir sig lítinn bréfmiða.
„Hafið þið áttað ykkur á
þessu ?“
„Þó það nú væri.“
„Það er ágætt, verið sælir!“
En jafnskjótt og faðir Eti-
enne var kominn úr augsýn,
héldu kumpánarnir aftur i átt-
ina hvor til annars. — En stað-
næmdust, er þeir konm auga á
mig.
Mér varð á að brosa að þess-
ari mishepnuðu tilraun þcirra
til að óhlýðnast klausturreglun-
um. Og við að sjá það óx þeim
kjarkur, svo leikmaðurínn
sagði:
„Hann lítur út fyrir að vera
nolckuð strangur, þessi blessað-
ur munkur.“
„Hann er það, en sjálfur
hlýðnast hann líka dyggilega
klausturreglunum.”
„Þér eruð sennilega kominn
bingað yður til andlegrar styrlc-
ingar?“
„Já, er ekki erindi ykkar
sama eðlis?“
„Við ætlum að verða Trapp-
ista-munkar! Eg er lyf jafræð-
ingur og hefi unnið víða. En
mér fanst nú svona einhvern-
veginn, að eg væri ekki eins
ugglaus um velferð eilífðarmál-
anna. ef eg héldi áfram að lifa
i glaumi heimslifsins; eg taldi
lildegt að þessi stranga og kvr-
láta klausturregla mvndi vera
við mitt liæfi. — En er eg
hafði komist að þessari niður-
stöðu, hélt eg tafarlaust af stað
hingað með prestlingnum
þarna.“ Hann hneigði sig virðu-
lega fvrir Unga manninum
liem])uklædda. — „Hann fór iir
preslaskólanum og vonast til
þess, eins og eg, að geta byrjað
reynslutíma sinn hér i klaustr-
inu innan fárra daga.“
Mér varð starsýnt á mann-
inn meðan hann var að tala.
Hann var auðsjánalega stór-
hrifinn af þvi, liversu vel hon-
um tókst að skýra málið fyvir
mér. — Hann fiktaði við úrfdst-
ina, og brosið sem lék um varir
hans, virtist vitna um að ]>rátl
fyrir alt væri liann harðánægð-
Ur með sjálfan sig.
Eg gat ekki varist þeirri
hugsun, að manntetrið hlyti að
vera fáviti. Varð mér þvi litið
til ]>restlingsins. Hann lygndi
aftur augunum og þagði. Að líl-
illi stundu liðinni teygði hann
úr sér, andvarpaði og sagði:
„Verst af öllu er þó að þurfa að
fara á fætur ldukkan tvö á
hverri nóttu.“
„Það verður brátt að vana. ---
En nú erum við búnir að slúðra
of lengi saman, l>að er hringt
til tíða, og líklega cr best að við
göngum ekki saman lil kirkj-
unnar. — Eruð þið ekki á sama
máli ?“
I kirkjunni gaf eg nánar gæt-
ur að þeim félögum. Hinn óvið-
feldni grunur, sem eg liafði
fengið á þeim, meðan á sam-
ræðunum stóð. staðfestist, æ
betur. Þeir virtust biðiast fvrir
með innilegum fjálgleik. Mér
fanst næstum einbver loddara-
bragur vera á lyfjafræðingnum,
sem gerði hann lilægilegan í
mínum augum. — Það var
brjóstumkennanlegt að sjá
bann. Hin sljóu augu lians flóðu
i tárum, hann bað með einliverj-
um örvænliugar ákafa, eigi ó-
svipað.manni sem er í ítrustu
neyð og hrópar á hjálp af öllum
grunni sálar sinnar.
Við urðum samferða úr
kirkjunni, til svefnberbergja
okkar, kvöddumst við dyrnar,
en töluðum elckert saman.
Morguninn eftir, þegar eg
kom úr kirkjunni, fann eg
sterlcan þef af geirlaulc*)á gang-
inum fyrir utan geslaherbergin.
Gal cg ekki skilið hvernig á þvi
stæði. — Eg þurfti samt ekki að
bíða lcngi eftir ráðningu á
þeirri gátu, þvi gestafaðirinn
kom að í þeim svifum, og i
fylgd bneð honum voru náung-
arnir tveir.
Eg heyrði að liann sagði við
þá: „Játið afdrátlarlaust, livar
þið tókuð geirlaukinn, sem þið
voruð að borða.“
Mennirnir voru aumingjaleg-
ir úr hófi fram, þeir kváðust
bafa gripið laukinn í klaustur-
garðinum, er þeir voru á gangi
þar.
„Þið hefðuð samt átt að vita,
*) Knapplaukur eða geirlauk-
ur, heitir: AlTium sativum á
grasafræðimáli,