Vísir Sunnudagsblað - 15.06.1941, Blaðsíða 2

2
VÍSIR SUNNUDAGSBLAÐ
v- J[ojto-'b:
NABÝLINGURINN
Hann var danðþreyttur. Hann
hallaði sér fram á gluggakist-
una og naut kvöldsvalans við
opinn gluggann, en herbergið
var á annari hæð, og liugsanir
hans reikuðu víða.‘ Hann hafði
neyðst til þess að gerast útlagi
vegna skulda. Nánustu skyld-
menni hans höfðu snúið við
honum bakinu — þó ekki án
þess að láta liann fá fé til þess að
komast til liins nýja heims. En
þangað komst hann aldrei. Hann
kom við í Genf og lenti þar í
hópi slavneskra stúdenta, eink-
um húlgarskra, og þeir lögðu
stund á fjárhættuspil. Þegar
einn stúdentanna framdi sjálfs-
morð með þvi að drekkja sér í
vatninu vegna þess að hann
hafði tapað öllu, liætti Tkalac
að spila fjárhættuspil. Og nú
datt lionum snjallt ráð í hug.
Hann ætlaði að leigja stóra
íbúð, kaupa nokkurar mottur,
og gerast skilmingakennari og
síðar hnefaleiks, en þá list hafði
hann lært af hnefaleikakennara
frá París.
Og með skilmingasverðið í
hendi ruddi liann sér braut, ef
svo mætti segja, inn í samfélag
aðals- og auðmanna, og fékk
hin ágætustu meðmæli, sem
máttu honum að góðu haldi
koma, einkanlega i Rússlandi.
Hann tók þátt í skilminga-
keppni og skilmdist af þeirri
afburða leikni, að menn hugðu
hann efni í heimsmeistara, og
nú bjóst hann til að fara til Par-
ísar. í fyrsta skipti á æfinni tókst
honum að safna nokkuru fé.
Konur heimsborgarinnar, eink-
anlega ungar konur, sem vildu
vekja athygli á sér, greiddu lion-
um ríkuleg laun fyrir tilsögn i
skilmingum. Og nú greiddi
liann gömlu skuldirnar heima í
Króatíu. Hann vann sér hylli
allra, enda var framkoma hans
hin prúðmannlegasta. Var hon-
um riddaraleg framkoma í blóð
borin, því að hann var af þeim
kominn, sem gátu rakið ættir
sinar til aðalsmanna á tímum
Laudons. Eins og flestir landar
vorir, sem eru glaðir í sinn hóp,
var liann góður í sér, barnaleg-
ur á stundum, næstum kven-
lega viðkvæmur i aðra röndina.
í hinum gulleitu gammsaugum
lians var gleði víðfleygrar sál-
ar. Yfirskegg hans var svart og
gljáandi og hann var svipmikill
frá hlið að sjá, og nánhlakk í
svipnum, eins og ekki er óal-
gengt um þá, sem eru af fjalla-
búum lands vors komnir, hajd-
uk-um og' uskok-um. Ástarævin-
týri lians voru legió, en enga
konu hafði liann elskað af allri
sál sinni, hann var eins og' liinn
leitandi Don Quixóte, sem
dreymdi um liina sönnu, full-
komnu konu, eins 'Og þeir sem
aldir eru upp í anda hinna
gömlu riddara.
Þægilegur svali barst til hans
af svæðinu milli húsanna, en
þar var nú garður fagur. Söngur
kanariíugls barst úr opnum
gluggum skammt frá og ein-
hversstaðar frá bárust veikir
ómar fná strengjahljóðfæri, en
það var lag eftir Chopin, sem
leikið var. Tkalac leit dreym-
andi augum í loft upp, á eftir
vindlingsreyknum, sem liann
blés frá sér. Allt í einu kipptist
hann Við. Dropar féllu á nalíínn,
sólvermdan háls lians. Hann tók
vasaklút sinn og þurrkaði sér,
án þess að svipast um. En enn
komu dropar — frá heiðum
júníhimni! Nú teygði hann sig
út og leit beint upp, en fyrir ofan
glugga lians var annar gluggi, og
þar, mitt á milli blómapotta, sá
hann andlit fagurrar konu. Hún
skipti litum og var sem hún
gæli ekki fundið orð sér til af-
sökunar, en gat þó ekki liaftaug-
un af honum, þar sem hann
mændi upp til hennar undrandi
á svip.
„Um leið og þér voruð að
vökva blómin yðar, fagra frú“,
sagði liann, „vökvuðuð þér einn-
ið nettlu.“
Hann mælti á frönsku, með
sterkum, erlendum hreim, og
mál hans minnti konur ávallt á
barnahjal og gerði það liann
vinsælan í þeirra hópi.
„Eg er of langt frá til þess að
brenna mig,“ svaraði konan og
horfði á hann, barnslega sak-
leysisleg á svip.
„En það eru til nettlur, senr
ekki brenna.“
„Eg er illa að mér í grasa-
fræði, en vel má vera, að þér
hafið satt að mæla.“
„Farið ekki, fagra frú, það er
svo dásamlegt að sjá yður milli
blómanna — og yfir yður bláan
heiðan liimin.“
„Það er auðheyrt á málhreim
yðar og hversu þér hagið orð-
um yðar, að þér eruð útlending-
ur.“
„Það er eg, því iniður. Eg er
liðsforingi, sem náði eldvi settu
marki, og nú kenni eg, eins og
þér vafalaust vitið, skilmingar
og hnefaleik.“
„Eg hefi lesið um yður í blöð-
unum. Þér eruð á leið til frægð-'
ar.“
„Eftirsóknarverð frægð eða
liitt og lieldur, en allt er betra
en að gerast þjófur. Eitthvað
verða menn að hafa fyrir stafni.
Gangi allt að óskum ætla eg að
færa út kvíarnar og stofna skóla
fyrir reiðmenn. Eg' er mikill
hestamaður og þér getið gert yð-
ur í hugarlund hvernig mér líð-
ur hér, hestlausum manni. Þeg-
ar eg sé fallegan liest verð eg
hryggur sem fólgangandi Arabi.
Vér liestamenn einir þekkjum
liið dásamlega samband manns
og hests.“
Tkalac veitti því athygli, að
hún fölnaði og x-oðnaði á víxl,
og það var sem augu lians yrðu
dekkri og dálitið rök, og hún
skildi ekki hvers vegna, en hann
langaði til þess að segja eitthvað
hlýlegt, innilegt, en nú kvaddi
Iiún lxann skyndilega og bældi
niður dálítið hláturtístur unx
leið.
Þannig kynntust þau.
Tkalac var einkennilega skapi
farinn um lcvöldið. Hann liafði
enga lönguxx til þess að fara í
gildaskálann til kvöldvei’ðar.
Hamx fyrirvarð sig fyrir eitthvað
en hvað vissi liann ekki. Hann
var ekki i skapi til þess að vera
innan um ókunnugt fólk. Hann
lá á legubekk, senx liann einnig
nolaði til þess að sofa á, og hann
var einmaxxa og leiður i skapi.
Hann hugsaði um ixióður sína.
Hvenxig liún liafði látið allt eftir
lionum, en liann var einbirni.
Jafnvel þegar liann var orðinn
liðsforingi varð liann að ganga
áð rúmi lieixnar á hverjum
morgni og bjóða henni góðan
daginn. Faðir hans var liörku-
legur lierdeildarforingi, rauður í
kinnum með liyítt efrivarar-
skegg, og þegar hann var ekki i
einkennisbúningi leil hann út
eins og fuglahi’æða. Og hann
liafði eldrauða, slitna moi’gun-
skó á fótum. En hann mundi
líka, að er liann fór að heinian
fyrir fullt og allt hrutu hinum
hörkulega manni tár af livörm-
um, og þau brendu kinnar
Tlcalacs. Hann sveið enn undan
þessum brennheitu tárum,
fannst honum.
„Vertu sannur, Pero,“ liafði
Antun Gustav Matós (1873—
1914 er króatískur ritliöfund-
ui', sonur þorpsskólanxeist-
ara. — Á bernskuárum
gekk hann í slióla í Zagreb, höf-
uðborg Ki’óatíu. Hann fór til
Vínarborgar og ætlaði að gerast
dýralæknir, en liafði ekki mik-
inn áhuga fyrir því náxxxi, og fór
þaðaix til Prag. Hann var próf-
lauk, leixti i basli, og var tekinn
i hei’inn, og dænxdur í fangelsi
fyrir heragabrot, en komst á
flótta til Belgrad, og var um
skeið liljómsveitarnxaður í kon-
unglegu óperunni. Eftir nxikið
flakk koxn liann aftur til Zagreb
og gerðist blaðanxaður og liggja
eftir liamx ýms ritverk. Hann
létzt úr krabbameini 1914. Mat-
os var í’aunsæisstefnumaður og
seixi gagnrýnandi, kennari og
skáldsagnahöfundur álti hann
mikinn þátt í að Króatar eignuð-
ust sjálfstæðar nútímabók-
menntir.
faðir lians sagt. „Þótt ber-
menskufyrirætlanirnar liafi far-
ið út um þúfur, skaltu muna að
yei-a ávallt lxeiðarlegur, eiixs og
forfeður þinir. Hérna er skamm-
byssa, senx getur konxið sér vel
fyi’ir þig að liafa, ef þú skyldir
fremja einhvern verknað, sem
þú fyrirverður þig fyrir. Það er
betx-a að falla xxxeð sænxd en lifa
við skömm.“
Og Tkalac fór að leita í dóti
síixu, eix hjá lionuxxx var allt á
tjái og tundi’i sem lxjá flökku-
fólki, og hann leitaði þótl slcugg.
sýnt væri, unz hann fann Ijós-
mynd nokkura, af konu, senx
hafði verið dökk á hár, en var
nú farin að grána. Og hann
minntist konunnar, sem myndin
var af, húix var enn grönn sem
ung nxær, fölleit, augun dökk,
seiðandi — og brosið dó aldrei
á vörum liennar. Og þessi útlagi,
sem liafði verið að heinian tvö
ár, þrýsti myndinni að brjósti
sér og grét eins og barn, og
sofnaði án þess að kasta af sér
klæðum, og yfir honunx í vöku
og svefni var bjarmi mimxinga
unx látna móður hans.
Hann vaknaði skyndilega við,
að eitlhvað slóst við glugga-
póstinn. Ótta þekkti hann ekki,
en hann furðaði sig á þessu, og,
liélt, að um ofheyni væri að