Vísir Sunnudagsblað - 20.07.1941, Blaðsíða 1

1941
Sunnudaginn 20. júlí
29. blad
Pétnr Jonsion á Ntökkniu:
Hestur á jökulhjarni.
Frá því að reglubundnar
póstferðir hófust á landi hér og
þar til nokkru eftir síðastliðin
aldamót lá póstleið aðalpósta
Vestfjarða frá Reykjavík að
Hjarðarholti i Laxárdal, svo
þaðan vestur Svínadal og um
Saurbæ, Gilsfjörð og Reykhóla-
sveit, síðan j’fir Þorskafjarðar-
heiði og Laugadal að Arngerð-
areyri. Þaðan svo á báti til ísa-
fjarðar. Sjóleiðin var taiin full-
komin dagleið i góðu veðri,
logni eður leiði, enda talin erf-
iðasti áfanginn á leiðinni annar
en Þorskafjarðarheiði. Þegar
svo milclar fannir voru á
Þorskaf jarðarheiði, að hún var
talin lítt eður ekki fær, lentu
póstar oft á Laugahóli, sem er
uokkru innar við ísafjörðinn en
Arngerðareyri.
Þeir fóru svo Kollafjarðar-
heiði suður í Ivollafjörð. Hún
var jafnan ófærðarminni eu
Þorskafjarðarheiði, og' fullum
þriðjungi styttri bæja á milli,
svo fóru þeir yfir þrjá liálsa,
suður í Þorskafjörðinn, Gufu-
dalsháls, Ódrjúgsháls og Hjalla-
háls, og síðan eins og leið ligg-
ur suður sveitir.
Vegna þess, að hér á eftir
verður sögð smásaga af svað-
ilför pósts nokkurs og tveg'gja
förunauta hans yfir Þorska-
fjarðarheiði, skal fjallvegi þeim
lýst hér að nokkru.
Frá Hjöllum eður Múla við
Þorskafjörð, sem eru næstu
bæir sunnan við lieiðina. eður
frá Kollahúðum, sé sú leið far-
in, munu vera um 40—45 lcm.
að Bakkaseli, fremsta hæ í
Laugadal, norðan megin heið-
arinnar. Þaðan munu vera sem
næst 12 km. að Arngerðareyri
við ísafjörð.
Við tökum okkur nú ferð á
liendur frá Arngerðareyri, fram
Laugadal og svo suður lieiði,
svo að við getum kynnt okkur
heiðina.
Frá Arngerðareyri förum við
yfir lágan háls upp i Laugadal-
inn. Förum þar fyrir ofan garð
á Brekku, næsta hænum í daln-
um þeim megin, gegnt Neðri-
Bakka hinsvegar. Við höldum á-
fram frahi daliim um 4 km. frá
Brekku og komurn viðáKirlcju-
bóli, næsta hæ, og fáum þar
kaffi eða aðra hressingu.Þarvar
kirkjustaður fram yfir 1880.
Þá var kirkjan færð að Naut-
eyri. Gegnt Kirkjubóli er
Fremri-Bakki.
Við förum yfir Laugadalsána
á svo nefndu Iíirkjubólsvaði og'
höldum fram dalinn hinsvegar.
Er við liöfum enn farið um 4
—6 km., komum við að fremsta
bænum í dalnum, sem heitir
Bakkasel. Þar liefir löngum ver-
ið gestkvæmt af þeim, sem
seni komið hafa af heiðinni,
öllu meira þó áður, meðan
mjög var sótt að Djúpi, hæði til
sjóróðra og viðskipta úr lirepp-
unum sunnari megin heiðarinn-
ar, jafnvel sunnan úr Dalasýslu.
— Eftir miðja 19. öld bjó bóndi
sá í Bakkaseli, sem talinn var
drengur góður og gestgjal'i
milcill, Snjólfur að nafni. Um
liann var þetta kveðið:
Snjólfur elur lijú og hest,
hýsir félagsbræður,
heiðar- velur -hrautir hezt,
Bakkaseli ræður.
Austan megin árinnar, á
Kirkjubóli allt land fram í dal-
botn og þaðan suður til heið-
ar. Er .það liið ágætasta sauð-
land. Framarlega í dalnum er
fornt eyðibýli, í Bakkasels-
landi, sem nefnist Skeggjastað-
ir, Þar áðu lestamenn áður fyr
vanalega hestum sínum, hvort
sem þeir fóru norður eður norð-
an um heiðina. Litlu framar
liggur vegurinn upp á heiðina
um svo nefndar Heiðarhrekk-
uiy tekur svo við ávalur fjallás,
sem heitir Högnafjall. Litlu
sunnar dregur til dældar, uni
hana rennur árkvísl, sem heit-
ir Högná. Síðan taka við aflíð-
andi brekkur suður eftir, efsl
er svonefud Brattahrekka og
þar liggur heiðin hæst, rúmlega
500 m. yfir sjó. Litlu sunnar er
farið vestan megin við allstórt
vatn, sem heitir Gedduvatn.
Nokkru sunnar komum við á
stórt ávalt grjótholt með ara-
grúa af vörðum; er það kallað
Fjölskylduholt eða Fjölskylda.
Nú hefir verið hyggt þar sælu-
hús. Gömul munnmæli sögðu,
að hver sem lilæði þrjár vörð-
ur á Fjölskyldu, þegar hann
færi um heiðina í fyrsta sinni,
myndi aldrei villast á henni né
verða þar úti. Hvort menn liafa
trúað þessu er óvíst, en varða-
fjöldinn sýnir, að margur ferða-
maðurinn hefir lagt þar stein
á stein ofan.
Þegar komið er niður fyrir
Fjölskyldu, fer heiðin smá-
lækkandi. Taka hráðum við
tveir dalih hvor fram af öðrum,
sem kallast Fjlalldalir, fremri
og heimri; sín árkvíslin rennur
um hyorn þeirra. Þeir liggja
samhliða að nokkru leyti. Fjall-
ás liggur á milli þeirra, sem
kallast Göltur. Vegurinn liggur
ofan fremri dalinn og svo yfir
Göltinn í heiinri —- neðri —
dalnum, síðan eftir honum þar
til kemur að lágum hálsi eður
ás, sem kallast Þröskuldur. Yf-
ir þá liggur vegurinn, suður i
alllangan dal, sem Þorgeirsdal-
ur lieitir. Múli og Hjallar i
Þorskafirði standa sitt hvorum
megin í dalsmynninu niður við
fjörðinn.
Sunnan megin Gedduvatns
skiptast vegir á heiðinni. Ligg-
ur þá annar vegur austur liá-
fjallið að svo nefndu Steingerði,
sem er ávöl hæð með stórri
vörðu; svo þaðan suður fjalliö
og ofan svonefndar Nautatung-
ur, vfir svonefnt Ófærugil, heim,
Kollabúðadal að Koilabúðum
við Þorskafjarðarbotn.
Þorskjafjarðarheiðin hefir
löngum verið illræmd fyrir
fannalög og ófærð á vetrum,
PÉTUR JÓNSSON.
og svo fyrir það, hversu villu-
hætt er á þeim slóðum, sem
stafar af, að háfjallið allt er
mishæðalítil flatneskja. Enda
hefir mörgum ferðamanninum
orðið klaksárt að vetrinum á
þeim slóðum. Sumir liafa far-
izt í giljum og gljúfrum, sem
síðan eru við þá kennd, t. d.
Egilsfoss, Andrésargil, ísfirð-
ingagil o-. fl. Fjölskylduholt
dregur líklega nafn af því, að
fjölskylda liafi borið þar hein-
in, þótt engar sagnalegar lieim-
ildir séu fyrir því nú. Hinir
munu þó lángtum fleiri, sem
farizt hafa þar, og engin ör-
nefnj né endurminningar hafa
látið eftir sig, engin vitanleg
spor liggja eftir. Enn aðrir hafa
lirakizt þar, en þó náð lifandi
til mannabyggða, lielkaldir og
aðframkonmir, og siðan ýmist
dáið af kalsárunum eður orðið
örkumlamenn til æviloka. Slíkt
hefir jafnvel horið við nokkrum
sinnum í þeirra manna minni,
sem enn eru á lífi.
Hér skal nú sögð saga af ein-
um slíkum athurði.
Sumarið 1888 var aðal Vest-
fjarðapósti vikið frá stöðu
sinni sökum eins eður annars á-
greinings hans við póstmeistar-
ann í Revkjavík. Þá þegar, eður