Vísir Sunnudagsblað - 02.08.1942, Blaðsíða 2

VÍSIR SUNNUDAGSBLAÐ
um augnagotum. Ljósin tindra
vfir okkur þétt og í beinum röð-
um, og glysvarningur skraut-
búðanna í Kái’ntnersstrasse
vai’par annarlegum og sterkum
lilum út á gangstígina.
Vin er um þessar mundir
borg ixtlendinganna, binna er-
lendu guilfugla. Gengið er lágt
og vald ferðamanna-gullsins
hefir læst sig í allar taugar. Hér
eru seldar sálir og hjortu fyrir
ulán glitrandi vörubúðir og há-
væra skemmtistaði. Allt er boð-
ið og rétt fram að fótum liins
erlenda peningavalds, — allt,
nema friður og félagsbamingja.
Hér Iiefi eg, á einum stundai’-
fjórðungi mætt tveim andstæð-
um í þessari stóru borg: Svelt-
andi verkamönnum í fátækra-
hverfunum, og dansandi lýð
kringuln gullkálf útlending-
anna í dýrustu gotu borgarinn-
ai’. Þetta umrædda kvöld, 13.
júlí 1927 verður mér lengi
xninnisstætt, því mín biðu at-
burðir, sem sjaldan mæta okkur
Islendingum. Er eg hélt til gisti-
búss þess, er mér liafði vei'ið
bennt á í Kaupmannahöfn, varð
eg þess var, á ýmsan hátt, að
ískyggilegir atbui’ðir kynnu að
vera í aðsígi. Kvöldblöðin, er úl
komu þetta kvöld, báru stór-
letraðar fyrirsagnir um ofbeldi
liinna ráðandi manna. Hæsti-
réttur bafði þennan saina dag
kveðið upp dóm i morðmáli.
Voru tildrögin þau, að nokki-ir
kunnir borgarar liöfðu árinu
íáður myrt þrjá verkamenn, — í
sjálfsvörn sögðu þeir ákærðu,
en enginn vissi með neinni
vissu, hvað gerst hafði. Verka-
mannablöð borgarinnar töluðu
um óheyrt réttarmorð, og við
það sat.
Það var allmjög liðið á kvöld-
ið, og sat eg með kunningja
mínum dönskum í veitingasal
gistihússins. Taldi hann ástand-
ið í boi-ginni mjög alvarlegt, og
* sagði mér t. d., að lögreglan ætti
mjög í vök að verjast með að
di’eyfa mannliópum, er söfnuð-
ust saman víðsvegar í borginni.
— Eg minnist þess, að þetta
kvöld sátu hundruð manna í
þessum stóra veitingasal, og
nutu tónleika hljómsveitar
þeirrar, er skemmti gestunum.
Allt í einu kvað við brestur
mikill, og flugu glerbrot víðs-
vegar um salinn. Samtímis
kváðu við byssuskot og org og
bávaði barst til eyrna okkar uf-
an fi’á götunni. — Uppreisn var
hafin í borginni. —- Eg flýtti
mér til herbergis míns, og er eg
leit út um gluggan, blasti við ó-
fögur sjón, hvert sem litið var.
Eitt af stórhýsum borgarinnar,
hæstaréttarbyggingin, sem var
rétt við gistihús það, er eg bjó i,
stóð í ljósum loga, en úti á stræt-
inu lágu fallnir og særðir menn
í tuga og hundi-aða tali. Hvinur
hríðskotabyssanna blandaðist
hrópum og háværum fyrirskip-
unum. Barst leikurinn auðsjá-
anlega fram og aftur um aðal-
götuna, og auk þess inn í hliðai’-
götur, þar sem liægara var til
varnar og erfiðara til sóknar.
Á gistihúsinu var allt í upp-
námi, símasambandið var rofið
snemnxa um nxorguninn, og
einnig teptist matvælaflutning-
ur þangað algerlega. Um hádeg-
ið neyttu aðeins fáir matar, og í
hinum breiðu göngum og veg-
lega anddyri stóðu menn í smá-
hópum, hljóðir og kvíðandi.
Þrem dögum síðar, var allt
aftur með kyrruin kjörum í
borginni, en afleiðing hinnar
skömmu, en snörpu uppreisnar
sást aðallega í sjúkrahúsunum,
þar sem hræðilega limlestir
menn lágu i hundi'aðatali. —
Verkamennirnir og hinir ó-
ánægðu, er að uppreisninni
stóðu, höfðu beðið algeran ó-
sigur.
Mér duttu í hug orðin al-
kunnu: Warum schlept sieh
blulend Elend. Og voru þetta
fyrstu kvnni mín af söng- og
gleði-borginni frægu.
Merkileg saga.
Vínarborg er sjálfsagl ein-
lxver kunnasta borg veraldai’-
innar — ekki einungis vegna
þess, að hún er milljónaborg og
liggur í fögru héraði, — heldur
og af þeim áslæðum, að saga
borgarinnar er merkileg og við-
burðarrík, og að þar hafa lifað
og starfað, öld eftir öld, snill-
ingar á ýmsum sviðum, er borið
lxafa hróður Vínarborgar um
viða veröld. — Fidlyrða má, t.
d., að kunnustu tónsnillingar, og
margir þekktustu læknar liafa
stai-fað þar, fyrr og síðar.
Borgin stendur í norðurrót-
um Alpafjallanna, þar sem
stórfljótið Dóná brýst út á
Marchfield-sléttuna. Borgar-
stæðið er vafalaust eitt liið feg-
usta, þó víða sé leitað. — Skipt-
ast á fagrar sléttur Dóniái’bakk-
anna og háar skógivaxnar hæðir
og fjallranai’, en sunnar og ofar
borgarbyggðinni gnæfa jökul-
lxáir tindar Alpafjallanna, og
þangað er eigi meir en stundar-
keyrsla frá aðalborginni. Syðsti
og efsti hluti hennar liggur í
500 meti’a hæð, í yndisfögrum
vínviðarbrekkum.
Úr suðri, eftir Dónárdalnum,
rennur hin fagra og fræga Dóná,
lygn og breið. Skiptir liún
borginni i vestur- og austui’-
hluta, en voldugar brýr tengja
borgarlilutana saman á mörg-
um stöðum.
Þar sem Vínarborg stendur
nú, var í fyrndinni, — í þann
mund, er sögur hefjast um lönd
og þjóðir norðan Alpafjallanna,
— lítið þorp, er nefndist Vindó-
bóna. Lá það vel við viðskiptum,
bæði fyrir þjóðir, er bjuggu
sunnan Alpafjalla, og eins fyrir
þjóðir þær, er byggja núverandi
Frakkland og Þýzkaland. —
Þangað sóttu einnig Austur-
landabúar allskonar viðskipti,
t. d. með dýrmæta rafmuni.
Fannst raf j>á við strendur
Eystrasalts, og var flutt til
Vindóbóna. Þótti það mikilsverð
verzlunarvai’a og var rnjög not-
að til skraut^.
Löngu siðar Jögðu Rómverj-
ar Vindóbóna og héruðin þar í
grennd undir sig, og byggðu þar
öflug vigi. Ber borgin enn ýms
merki dvalar Rómverja þar í
landi, og árið 181 e. Kr. dó þar
einn kunnasti keisari Rómverja,
Markús Aurelíus.
—o—
Ár og aldir líða. — Nafnið
Vindóbóna breytist í Vín, og
borgin fær meira og aukið
gildi, sem viðskipta-miðstöð
milli Norðurálfu og Austurálfu.
Þjóðflutningar Austurlandabúa
til Norðurálfunnar tvístrast við
hina öflugu varnarmúra Vínar-
borgar, og livað eftir annað
tekst borgarbúum að stöðva
innrásir Asíuþjóða, þegar allar
aðrar varnir voldugra þjóðliöfð-
ingja höfðu að engu orðið. —
Þau snörpu átök, er þarna áttu
sér stað, og myndað hafa öðr-
um fremur örlög Evrópu, liafa
sennilega.átt sinn þátt í því, að*
dugmiklir forystumenn náðu
miklum völdum á þessum slóð-
um, og þá sérstaklega Habs-
borgarættin, er gerði að lokum
Vínarborg að liöfuðborg við-
lends og voldugs ríkis.
Merkilegar
byggingar og söfn.
Borgin ber þess öll einkenni,
að þar bafi ríkjum ráðið vold-
ugir þjóðhöfðingjar. —- Ber
mjög á miklum og skrautlegum
byggingum, höllum og kirkjum,
— sérstaklega nálægt, og í mið-
borginni.
Þar liggur ein fegursta gata
heimsins, Hringbrautin, svo-
nefnda. Beggja megin við liana
liggja stórhýsi mikil og trjá-
göng, en breidd hennar mun
vera nálægt 60 metrum. Að-
greinir hún elzta Iiluta borgar-
innar frá þeirn nýrri, og liggur
luin þar sem gömlu virkismúr-
arnir voru áður fyrr. Hefst gata
þessi við aðalverzlunargötuna,
Kártnersstrasse, og liggur í
stórum sveig til suðurs og aust-
urs, niður að svonefndri Franz
Jósefs-brú, er liggur yfir kvisl
af Dóná, er rennur í gegnum
miðja borgina.
Þar í nánd stendur ein af
mestu og fegurstu kirkjum ver-
aldarinnar: St. Stefánskirkjan.
Er hún byggð í gotneskum stíl
með feikna miklu útflúri. Smiði
hennar tók liðug 300 ár, og
segja Vínarbúar, oð vilji ferða-
maðurinn skoða liana ýtarlega,
nægi ekki skemmri tími en eitt
ár. Lengd kirkjunnar er um 140
metrar, og hæð turnsins annað
eins. Þakið er allt lagt lituðum
steinum ,og er litslcrúð það bið
fegursta ásýndum í sólskini. —
Úr kirkjuturninum er útsýnið
óvenjulega fagurt, og sér þá yfir
alla borgina, Vínarskóginn
fræga og langt inn á milli Vín-
arliæðanna. Þaðan sést einnig
vfir slétturnar við Wagram, þar
sem Napóleon, — keisari
Frakka, — háði eina af sínum
örlagaríkustu orustum. '
í námunda við Stefánskirkj-
una er önnur kirkja. Það e1’
Augústínusarkirkjan, og þangað
sækir fólk mjög, vegna hins
fagra söngs, sem þar er að jafn-
Kobenzl, einn af þekktustu veitinga- og skemmtistöðum Vínarborgar,
stendur í 400 metra hæS og þaðan sést yfir alla borgina. Umhverfiö
er hinn frægi Vínarskógur.