Vísir Sunnudagsblað - 02.08.1942, Blaðsíða 4

4
VÍSIR SUNNUÐAGSBLAÐ
þessum er skipt í 2ja og 3ja
herbergja ibúðir, og fylgir
hverri íbúð bað og önnur þæg-
indi. —- Leigu er mjög stillt í
bóf, og á neðstu hæð eru sam-
vinnuverzlanir, aðeins fyrir
íbúa verkamannabústaðanna,
— en á milli húsaraðanna eru
leikvellir fyrir börnin, og séð
fyrir eftirliti með þeim, þegar
foreldrarnir stunda vinnu úti í
borginni. — Þá reisti verka-
mannastjórnin nokkur vönd-
uðustu sjúkrahús álfunnar, og
eru flest þeirra byggð í úthverf-
unum á fögrum og hollum
stöðum. — í sambandi við
mörg af húsum þessum er mjög
fullkomin barnavernd.
—o—
Eg minntist fyrri í þessari
grein minni á hinar fögru kirkj-
ur, sem viðsvegar eru í Vínai’-
borg og allir ferðamenn skoða
og dást að. En í sambandi við
þær minnist eg kirkjugarðanna
• og ýmissa siðvenja í sambandi
við þá. — Stærsti kirkjugarður-
inn í Vín heitir Centralfriedhof
— Aðalkirkjugarður — og eí’ í
úthverfi borgarinnar. Minnist
eg þess ekki að hafa séð fegurri
reit fyrir framliðna. — Það er
siður í Vín, að heiga einn dag
ár hvert minningu þeirra, er
tátnir eru, — mig minnir að
dagurinn sé 2. nóvember. Þessi
dagur er almennur helgidagur
þar í horg. — Ungir sem gamlir
ganga þá í kirkjugarðana með
blómvönd og litla lukt með
kerti i, en þegar kvelda tekur
eru ljós tendruð á luktunum og
þær látnar á leiðin, eða hengd-
ar á legsteinana, og þegar
dimmt er orðið, loga þúsundir
Ijósa um allan kirkjugarðinn.
— Vart mun unnt að minnast
þess liáleita og órannsakanlega
á fegurri hátt!
Ibúatala Vínarborgar eru
j öskar tvær milljónir, og sómdi
borgin sér vel, sem liöfuðborg
voldugs og fjölmenns keisara-
dæmis. En siðustu tvo áratugi
hafa íbúar hennar mátt muna
tvenna tíma: Áður fyrr auður
og allsnægtir, en síðar hörm-
ungar og basl. Sannast hér sem
oftar: — að hver einn bær á
sína sögu, sigurljóð og rauna-
bögu.“
Aðalatvinnuvegirnir þessi ár
hafa verið smáiðnaður borgar-
búa, verzlun og ferðamanna-
straumur frá flestum menning-
arlöndum heims. -— Alveg sér-
staklega hafa læknar sótt þang-
að, vegna hinna fullkomnu
sjúkrahúsa og duglegu lækna,
er gert hafa staðinn frægán und-
anfarna áratugi.
í Vinarborg eru bæði gömul
og ný sjúkrahús, en hin nýrri
hafa verið reist í úthverfum
borgarinnar. Þar er t. d.
drykkjumannahælið Steinhof,
en þar eru að jafnaði eitt þús-
und sjúklingar. — Sennilega er
þetta stærsta drykkjumanna-
hæli álfunnar, og jafnframt
mjög fullkomið vinnuhæli fyrir
þá af sjúklingunum, sem eru
starfshæfir. Reynt er að haga
störfum þar eftir því sem bezt
á við hvern einstakan sjúkling,
— þar er t. d. bókbandsstofa,
prentsmiðja, leikfangagerð o. s.
frv., og fá sjúklingamir fullt
kaup fyrir vinnu sína. —
Skemmsti dvalartími á hælinu
mun vera 6 mánuðir, en eftir að
sjúklingarnir eru útskrifaðir, er
fylgst með þeim svo árum skipt-
ir. — Yfirlæknirinn sagði mér,
að um 30% af sjúklingunum
yrðu aftur starfshæfir og dug-
andi menn.
Stærsta sjúkrahús Vínarborg-
ar, og jafnframt allrar álfunnar,
er nálægt miðbænum, Alge-
meines Krankenhaus, og geta
dvalið þar að jafnaði 4—5000
sjúklingar. Þangað sækja er-
Iendu læknarnir mest, — venju-
lega frá tugum þjóða, — og
þar starfa, og hafa starfað,
margir kunnustu læknar heims-
ins, hver á sínu sviði. — Þar
starfaði læknirinn Tgnaz Semm-
elweiz, og hafa Vínarbúar reist
honum veglegt líkneski við eina
sjúkradeild spítalans. 1 lifanda
lífi var gengið fram hjá lækni
þessum við allar embættaveit-
ingar, og lirökklaðist hann að
lokum til annara landa. Sem-
mehveiz starfaði við Algemeines
Krankenhaus fyrir og eftir
miðja 19. öld, og er hann talinn
vera einn af mestu velgerðar-
mönnum mannkynsins, ]jví
honum hugkvæmdist fyrstum
manna, að þvo hendur sínar á
undan læknisaðgerðum og nota
sóttvarnalyf við slík tækifæri.
— Þess má geta, að konur, er
fæddu börn sin á sjúkraliúsum
fyrir hans daga, létust unnvörp-
um vegna óhreinlætis, eða, að
minnsta kosti um 60%, en elcki
nema 2—3%, eftir að þess liafði
verið gætt, að viðhafa fyllsta
hreinlæti.
Ct af misrétti þeim, er þessi
merki læknir taldi sig liafa ver-
ið . beittan, tók þuUglyndi að
sækja á hann, og var liann að
lokum fluttur vitskertur í sitt
gamla sjúkrahús og geymdur
þar í böndum. í æðiskasti hrlifl-
aði hann sig eitt sinn á fingri, og
dó úr blóðeitrun. — Má segja,
að stundum séu örlögin undar-
leg!
Við þetta sjúltrahús starfaði
einnig skurðlæknirinn heims-
frægi Theodor Billroth. Hann
lézt um síðustu aldamót. —
Upprunalega ætlaði hann að
gerast fiðluleikari, og var þegar
á unga aldri frægur listamaður.
Vakti það undrun, er hann allt i
einu hætti á listamannsbraut-
inni, þar sem beið hans frægð
og frami, en Billroth svaraði
kunningjum sínum þannig:
„Hvorutveggja er list, læknis-
fræðin og hljómlistin.“ — Þess-
um ágæta manni er það að
þaklca, að hægt er að nema stóra
hluti magans í burtu, bæði þeg-
ar um illkynjuð magasár eða
krabbamein er að ræða. Þessa
stóru aðgerð gerði hann fyrstur
manna með góðum árangri, og
hlaut samtímis heimsfrægð
fyrir.
Þarna starfaði einnig hinn
beimsfrægi röntgenlæknir Holz-
knecht, sem bezt og mest hefir
kennt læknum um allan heim
að nota röntgengeislana til
lækninga. Hann er dáinn fyrir
fáum árum, var þá hægri liand-
leggur hans að mestu rotnaður,
vegna eituráhrifa röntgengeisla.
— Hafa Vínarbúar reist þessum
mæta Iækni merkilegt minnis-
merki á torgi einu, 1 námunda
við sjúkrahúsið.
—o—
Því miður vinnst mér ekki
tími til, í þessari stuttu grein,
að minnast starfa annara eins
manna og Freuds, sem benti
læknum fvrstur á hina geysi-
miklu þýðingu, er sálarrask og
tvistringur hugans hefir á upp-
runa margra sjúkdóma, — eða
próf. Steinachs, sem fyrstur
reyndi yngingaraðgerðir með
uppskurðum á kynkirtlum dýra
og manna, né hins heimskunna
skurðlæknis, próf. von Eisels-
berg, sem nýlega er Játinn. Hon-
um heppnaðist að græða innri
kirtla úr dýrum í sjúklinga, og
með því móti að ráða bót á sjúk-
dómum, er áður voru taldir ó-
læknandi..
—o—
íbúar Vinarborgar eru suð-
rænir í sjón og reynd, og býr
þar fjöldi manna frá nágranna-
löndunum, t. d. Ungverjalandi
og Balkan. — Þó er yfirleitt tal-
ið, að meiri hluti borgarbúa sé
þýzkumælandi, og náskyldir
Suður-Þióðverjum, — léttir i
Iund, glaðir og gestrisnir. —
Það þykir einkenna Vínarbúa,
hversu þaulsæknir þeir eru á
kaffi- og veitingahús, en slikir
skemmtistaðir eru niargir þar i
borg, og með nokkuð öðrum
hætti, en annarstaðar tiðkast.
T. d. er fjöljli kaffihúsa við
hverja götu, og venjulega þétt
skipuð. Þar hittast kunningj-
arnir, lesa blöðin og ræða dæg-
urmálin af miklum áhuga. Innar
af aðal-veitingasalnum eru
minni herbergi, þar sem menn
geta rabbað í næði, spilað á spil,
eða teflt skák. — Vínarbixar eru
skákmenn góðir og hafa fyrr og
síðar átt afburða taflmenn. —
Kaffið er fi-amreitt með stórum
þeyttum rjómakúf, og fylgja
með á kaffibakkanum, eitt eða
tvö vatnsglös, — það er Vínar-
siður, sem eg minnist ekki að
liafa séð annarstaðar. — Þá má
telja Vínai’kaffihúsunum það til
ágætis, að þar er hvorki hljóð-
færasláttur né dans um hönd
hafður.
En á kvöldin, þegar birtu
bregður og borgax-ljósin ei-u
tehdruð, stx-eyma Vínarbúar á
veitingastaðina, þar sem Vínar-
bjórinn og suðrænu vínin glitra
á glösunx, og þar beyrir maður
lxina léttu töfrandi Vinartónlist.
Veitingahús þessi liggja flest í
úthverfum borgarinnax*, nálægt
vinekrunum. Hinn hrífandi létf-
leiki og alúð, er einkemxir Vín-
arbúa nýtur sin hvergi betur eix
yfir glasi af léttu víni, og þá
gleymist fátæktin og erfiðu
tímarnir. Og fyrr eix varir hef j-
ast viðræður við nágranna er
sit.ja við næstu . borð, og allir
raxxla samtímis fallega lagið sem
hljómsveitin leikur. Sjálfur
gengur húsbóndinn um beina,
og þekkir flesta er inn koma.
Sjái hann ný andlit með göml-
um vinxim er þegar spxxrt hvað-
an maðurinn sé og vingjarnleg
orð látin fylgja nxeð.
Býst eg við, að margur land-
inn, sem í Vinarborg hefir dval-
ið, minnist slikra kvekla með
baron von Jaden og haxis ágætu
íslenzku konu, frú Ástu.
Hér verð eg að láta staðar
numið. — Sem kxxnnugt er, eiv
Vínarborg ekki lengur höfuð-
borg voldugs i*íkis, hedur aðeíns
ein af borgum Stór-Þýzkalands,
og i fáum greinum ráðandi eig-
in málum. — Máske eru örlög
hennar aðeins hending í við-
burðakeðju sögunnar — eða,
sem sennilegra ei*, sé beint oi*-
sakasamband milli alls og allra.
— Um stjórn hins gamla Aust-
urríkis er það sagt, að hún á-
girntist allt, og beitti þegna
sína hinu mesta ranglæti. Sér-
réttindastéttirnar skröuðu eldí
að sinixí koku af fremsta megní,
samtimis því, sem ómælisgeím-
ur örbirgðar hlóðst að hinum
lægri stéttum. Undir lygnu yfir-
borði jókst óánægjan, þangað til
ÖII bönd brustu og við ekkert
yarð ráðið.
Og þannig standa þessi mál
nú. — í hinni miklu bók, um
örlög borga og landa — í ver-
aldarsögunni — er nh brotið