Vísir Sunnudagsblað - 11.10.1942, Blaðsíða 2

2
VÍSIR SUNNUDAGSBLAÐ
og nokkrir hvitir menn þyrptust
upp á þiljur, flýttu sér i bátana
og réru lífróður til okkar.
„Skipi ykkar verður sökkt
eftir 10 mínútur“, sögðum við.
„Æ, það var nú verra“, svar-
aði gráskeggur einn, er var auð-
sjáanlega skipstjórinn. „Hvað er
þá til bragðs að taka?“
Hann virtist svo innilega sorg-
mæddur, að eg spurði hann
hvaðan skip hans væri og hvert
það væri að fara.
„Við erum frá Mississippi“,
svaraði hann raunamæddur, „og
erum. á hvalveiðum, eða*það ætl-
uðum við að minnsta kosti. Við
erum á leið til Grænlands, til
þess að reyna að skutla dálítið,
en nú virðist svo sem heldur lít-
ið verði úr því. Það er sannar-
lega leiðinlegt.“
Hann bætti því við, að skipið
væri eign nokkurra bláfátækra
fjölskyldna, er ætti heima í borg
á strönd Mississippi-fylkis. Það
væri allt, sem þetta fólk ætti og
því tækist að draga fram lifið
með aðstoð þess, ef það gætti
ýtrustu sparsemi. Var skipið að-
allega notað til hvalveiða. Skip-
stjórinn gamli varð hugrakkari
eflir þvi sem hann talaði lengur.
„Er nauðsynlegt að sökkva
skipinu okkar, 'skipstjóri, er
það?“ spurði hann lágri röddu.
„Það væri afskaplega þungbært
fyrir okkur, ef þér gerðuð það.“
Eg virti þessa gömlu fleytu
fyrir mér. Hún gat ekki ráðið
miklu um úrslit heimsstyrjald-
ar. —
„Allt i lagi, skipstjóri“, svar-
aði eg. „Farið aftur um borð.
Þið megið fara leiðar ykkar.“
„Þetta var sannarlega fallega
gert af yður, skipstjóri.“ Það
gætti engrar geðshræringar í
rödd gamla mannsins, en það
mátti þó heyra, að þessi orð
lians komu beint frá hjartanu.
Skipverjar hans. ráku upp
gleðióp. Tveir svertingjanna
revndu að dansa, eflir því sem
þrengslin i bátnum i<;fðu. Við
á U—151 gátum ekki varizl
brosi og veltum því jafnframt
fyrir okkur, hvort þýzkur hval-
veiðabátur hefði fengið að fara
ferða sinna, ef fjandmennirnir
hefði haft öll ráð hans 1 hendi
sér.
E.s. Harpathian, 4.855 smál.,
var á leið frá Plymouth til Balti-
more með kjölfestu. Það var vel
vopnað og þess vegna mjátti
senda því tundurskeyti án að-
vörunar. Við fórum því í kaf,
þegar við komum auga á það
og komum okkur þar fyrir, sem
við gátum verið vissir um að
koma góðu skoti á það. Tundur-
skeyti okkar fór leiðar sinnar.
Við heyrðuni þunga (h'unu og
ískur í málmi. Þá hækkuðum
við okkur í sjónum, til þess að
athuga' hvað gerzt hafði.
Hið mikla gufuskip var farið
að sökkva að aftan. Skipverjar
voru þegar komnir i bátana og
voru að róa á brott frá því. Við
fórum úr kafi og stefndum til
þeirra. Mennirnir í þeim voru
allir japanskir, nema skipstjór-
inn, einn liásetanna, vélstjórinn
og tvær skyttur, en þeir voru
allir brezkir.
„Hefir nokkur særzt?“ kallaði
eg til þeirra.
„Einn maður hefir skorizt lít-
illega,“ svaraði skipstjórinn,, er
var glaðlyndur ásýndum og með
afbrigðum feitur.
Við tókum særða manninn,
sem var Japani, um borð og
læknirinn okkar bjó um sár
hans. Hann hafði eiginlega að-
eins skrámást á tveim stöðum
og þegar búið var að rjóða joð-
áburði á meiðslin og setja plást-
ur þar ofan á, gat liann farið aft-
ur um borð í björgunarbátinn.
Við létum þá fá vatnsgeymi,
nokkrar dósir af niðursoðnu
nautakjöti, svo að þeir yrði ekki
of hungraðir, aulc mikilla birgða
af tóbaki. Þeir voru því í bezta
skapi, er þeir lögðu af stað til
lands. Meðan þessi viðskipti fóru
fram hafði e.s. Harpathian horf-
ið í undirdjúpin.
Eg efast ekki um það, að þeir
Bandaríkjamenn, sem urðu að
nota sýróp, kandís eða saklcarin
í kaffið sitt á heimsstyrjaldarár-
unum ■— eða fengu ekkert til
að gera það sætt — muni bölva
okkur fyrir að sökkva sykur-
skipunum. Við gátum haft sam-
úð með fólki, sem varð að búa
við sykurskort. Það var .afskap-
legur sykurskortur í Þýzkalandi.
En strið er strið, eins og sagt er.
Um sólarlag komum við auga
á tvö gufuskip. Annað gaf frá
sér kolsvartan reykjarmökk í
fjarlægð og fór svo hratt, að
við misstum fljótl sjónar af því.
Hitt stefndi beint á okkur og
við vorum ekki seinir á okkur
að stöðva það. Var hér um.
norskt skip að ræða, Vínland frá
Bergen, á leið frá Guantanamo
til New York með sykurfarm.
Þriðja sykurskipið okkar! Skip-
stjórinn kvaðst liafa lesið að-
varanir um kafbátahættuna í
blöðunum í Kuba, en hafði
haldið að það væri bara ein af
þessum venjulegu flugufregn-
um. Hann varð heldur en ekki
sauðarlegur, þegar hann komst
að hinu sanna.
Það var farið að versna í sjó-
inn, þegar enn eitt gufuskip kom
i augsýn, nefnilega norska skip-
ið Vindeggen. Það hafði innan-
borðs 6000 balla af bómull og
2000 smálestir af kopar fyrir
bandamenn. Við náðum þvi þó
ekki fyrr en eftir nokkurn elt-
ingaleik og skotliríð.
Skipstjórinn réri yfir til okk-
ar með skipsskjölin. Skipinu
hafði verið hleypt af stokkunum
tveim árurn áður i Japan og
hafði á þeim tíma verið að vinna
sig áfram til New York með því
að taka þann flutning er bauðst.
Kona eins skipverja var með
skipinu, ásamt tveggja ára dótt-
ur þeirra hjóna.
„Vistin í bátnum verður þeim
erfið“, sagði skipstjórinn. „Það
er svo illt í sjóinn.“
Það var alveg satt. Þetta var
ekkert fyrir liásetana, sem voru
allir gamlir og þaulvanir sjó-
menn, en málið horfði öðruvísi
við, að því er snerti móðurina
og barnið. En okkur kom heldur
ekki til hugar að senda fólkið
af stað til lands alveg strax.
Farmur skipsins var of verð-
mætur, það er að segja kopar-
inn.
Kopar var mjög til þurrðar
genginn í Þýzkalandi. 1 upphafi
stýrjaldarinnar var nóg til af
þessum málmi, sem er svo nauð-
synlegur lil liergagnaframr
leiðslu, en hin mikla eyðsla á
öllum vígstöðvum leiddi til þess,
að hann varð æ sjaldgæfari. Við
gátum tekið allmyndarlegar
birgðir af hinum dýrmætu kop-
arklumpum, sem Vindeggen
hafði innanborðs.
Við vorum of nærri landi og
venjulegum skipaleiðum, til þess
að geta flutt málminn á milli,
svo að ekki sé minnzt á hætt-
una, sem okkur stafaði af tund-
urspillunum. Þetta var hægara
lengra úti á sjó, þar sem minna
var um skipaferðir.
„Fai’ið um borð í skip yðar,
skipstjóri“, sagði von Nostitz
við Norðmanninn. „Þér eigið að
sigla til liafs, en reynið ekki að
komast undan á flótta. Við höf-
um góðar byssur og verðum
fast fyrir aftan yður.“
Skipið lagði af stað og við elt-
um það eins og lamli móður
- sína. Þá sáum við lítið gufuskip
koma í áttina til okkar.
„Nemið staðar, bíðið, og
gleymið ekki því, sem eg sagði
yður“, kallaði skipherra okkar
til skipstjórans á Vindeggen.
Norðmaðurinn gei’ði eins og
honum var sagt, meðan við fór-
um og sökktum Pinar del Rio,
2504 smál. skipi, er áður hafði
heitið Villa Real og verið eign
þýzk-portugalsks félags. Þetta
var fjórða sykurskipið okkar.
Við sigldum Vindeggen 150
mílur til liafs og þá hófst um-
skipunin. Skipverjar á Vindegg-
en, er voru allir Kinverjar, tóku
til starfa af kappi miklu. Við
vörpuðum járnkjölfestu okkar
útbyrðis og tókum hinn verð-
mæta málm i staðinn.
Meðan á þessu stóð urðum við
að vera við þvi búnir, að óvina-
skip kæmi á vettvang á hverri
stundu og þá hefðum við auð-
vitað orðið að fara í kaf fyrir-
varalaust. Menn okkar urðu þvi
aTlan tíinann að vera við þvi
búnir að hlaupa niður um hler-
ana á þilfarinu. Það var aðeins:
komið með örfáar koparstengur
um borð í einu, þvi að ef við;
hefðum orðið að kafa snögg-
lega, þá hefði það getað orðið
okkur öllum að hana, ef við
hefðum liaft margar stengur
liggjandi á þilfarinu, Þessi um-
skipun tók tvo daga og eg hefi
sjaldan lent í öðru eins erfiði.
Þegar til kom var það ekki
einn skipverja, sem hafði konu
sína og barn með sér, heldur var
þarna um mann að ræða, senv
liafði herjað út ókeypis far fyrir
sig og fjölskyldu sína. Maðurinn
hét Ugland og var mjög geð-
þekkur og kurteis. Kona lians
var falleg og vingjarnleg, og i:
fyrstu var hún mjög óttaslegin.
Við buðum henni að heimsækja
okkur í kafbátinn og hún þá
boðið. Hún var föl i andliti og
augun starandi af ótta, þegar
liún klifraði úr björgunarbátn-
um og upp á þilfarið hjá okk-
ur. Fyrst rétti hún barnið upp>
til eins hásetanna. Eg lét móð-
urinni og dóttur hennar eftir-
klefa minn.
Litla telpan varð eftirlæti allra'
um horð lijá okkur. Hún hét.
Eva og horfði með galopnum
augum á allt, sem hún sá um-
hverfis sig. Hver einasti kaf-
bátsmaður reyndi að gera hennii
allt til hæfis, sem hann gat. Mat-
sveinninn okkar bjó til allskon-
ar góðgæti lianda litla gestin-
um og hún reyndi líka að gerai
okkur til liæfis með því að borðá
allt, sem að henni var rétt. Að
lokum var litla maganum alveg
nóg boðið og skilaði öllu góð-
gætinu aftur. Þá kom móðirin
til skjalanna og gætti telpunnar,
þangað til hún var búin að ná
sér eftir ofátið. Eftir það fóru
mennirnir ekki eins geyst í að
gefa henni að borða, og létu
sér nægja að halda á henni og
gæla við hana.
Þegar búið var að koma kop-
arnum fyrir í iðrum U—151, var
erindi okkar með Vindeggen
lokið að mestu. Skipshöfnin tók
saman eigur sínar og fór í björg-
unarbátana, en við bjuggumst
til að draga þá. Skipstjórinn á
Vindeggen óskaði eftir þvi,' að
skip hans fengi að sökkva með