Vísir Sunnudagsblað - 23.05.1943, Blaðsíða 3

Vísir Sunnudagsblað - 23.05.1943, Blaðsíða 3
VlSIR SUNNUDAflSBLAÐ 3 JOH\ ItOniÆR: LEIFTURSTRÍÐ LÚSARINNAR Þessi mynd sýnir aflýsingarstöð, sem komið var upp í sein- asta stríði á vesturvígstöðvunum. Baudamenn búa sig aí' kappi undir innrás í Evrópu, slofnun annarra vigstöðva, eins og það er oftast nefnt í blöðum um lieim allan, en í Bandaríkjunum er hvergi unnið meira en meðal bakteríufræðinga að undirbún- ingi þessarra vígstöðva.Þelr vita nefnilega ofurvel, að hversu vel sem liermenn þeiiTa verða vopnaðir gegn vigvélun- um, þá verða þeir engu siður að vera viðbúnir fjandmanni, sem er miklu hættulegri en ara- grúi steypiflugvéla, fjandmanni, sem er fjölmennari en allir hinir stríðandi herir til samans og erl'- iðara er að verjasl en öllum bryndeildum Ilitlers, þótt þeim væri teflt fram í einuin hóp. Þessi fjandmaður, sem gerir menn fárveika af taugaveiki með biti sínu, er lúsin, fjölda- morðinginn, sem fylgir í kjölfar nærri allra styrjalda og hefir drepið að minnsta kosti 200 milljónir manna i Asíu og Ev- rópu. Hún hefir hvað eftir ann- að breytt rás sögunnar og hefir liafl meiri áhrif á úrslit styrj- alda en noklcuð annað, sem þar kemur til gi’eina að jafnaði. Hún virðist ætla að hafa mikil áhrif og geigvænleg i þcssu stríði líka. 1 skýrslu þeirri, sem lífs- ábyi'gðarfélagið anxeriska „Meti’opolitan Life Insui’ance Co.“ gaf xxt i nóvembermánuði i fyrra, segir svo meðal annax*s: „Taugaveikin ógnar nú allri Austur- og Suðaustxxr-Evrópu, en í löndunum ]xar bjuggu urn 125 milljónir manna fyrir sti-iðs- byrjun.“ Enda þótt Hitler liafi haldið því fraxn, að allar fregnir um taugaveikihættuna sé áróður, runninn undan rifjum Breta, þá hafa samt borizt unx það ái'eið- anlegar fregnir til Þjóðabanda- lagsins, sem enn starfar í Gelif. •cnda þólt stai'fsmennirair sé nú aðeins brot af fyiri fjölda, að taugaveiki liafi bi'otizt út á þessum slóðum. Heilbrigðis- ráðuneyti Bandarikjanna liefir líka haft spurnir al1 þessu. I janúar á síðasta ári var jái’nbrautarstarfsmönnum i Vilna, þ'ai’ sem taugaveikin ban- aði einu sinni 20.000 af mönn- um Napoleons, þegar þeir voru á undanhaldinu mikla — bann- að að koma nálægt járnbrautar- lest, sem var full af þýzkum her- mönnum, er höfðu smitazt af taugaveiki á vígstöðvunum í Rússlandi. Það var verið að flytja þá lil Þýkalands. I sanxa mánuði var tilkynnt í Iiönigs- berg, að í hei-búðum þar hefði fjórtán hermenn tekið veikina. Strætisvagnafélag í Leipzig vax'ð að hætta stöi’fum um tíma, vegna þess að tvö hundnið af starfsmönnum þess lxöfðu veikzt. Verkamenn í Junkers- verksmiðju veiktust líka einu sinni og varð þá að setja hana í sóttkví. t febrúar á sanxa ári sagði útvarpið í Budapest frá því, að í Ung'verjalandi kænxi fyi'ir 175 taugaveikistilfelli á dag'. Vei'sl lxefir Pólland þó orðið úti, þar sem milljónum manna er þjappað saman í Gyðixxga- hverfum og fangabúðum. Árið 1939 var næstunx engin tauga- veiki í Vax-sjá, en haustið 1942 voru þar um það bil 75.000 sjúklingar. Þá um haustið varð lika vart taugaveiki ineðal þýzkra liermanna i Frakklandi, og samkvæmt frásögn fréttarit- ara New Yoi'k Evening Post, Vaughan Henry, varð það til þess, að Petain gei'ðist svo djarf- ur, að senda Hitler mótmæli' gegn því, að hermenn, senx þann- ig væri ástatl um, væri hafðir i setuliðinu í landinu. Það hefir sjaldan komið fyrir, að gamli maðurinn í Vichy hafi mótmælt við Hitler sjálfan, en í marz i fyrra lágu um tvö hundi'uð her- nxenn í tveim sjúkrahúsum í Pax'ís. Þessi tilfelli eru ekki í beinu sanxbandi hvert við annað og ]>eir sýktu eru varla meira cn tvö eða þi'jú hundi'uð þúsund, en svo getur farið, þegar minnst varir, að plágan gjósi upp af fullum krafti og fari þá eins og logi yfir akur úm allt megin- landið. Ef svo færi, þá mundi það að líkindum verða banda- mönnum fremur i hag en hin- uni, þvi að þeir hafa i fórum sínum nýlt vamaxwopn í þessari banittu, senx gefur góðar vonir um nxikinn árangur. Vopn þella er nýtt bólusetniixgai'nxeðal gegn taugaveiki, selxi þýzkir læknar hafa ekki • enn getað fi'amleitt í svo nxiklu magixi, að það komi að fullum notum. Það eru rúnx þrjú ár, siþan byrjað var á tilraununx gxeð þetta nýja meðal, og nú er verjö að revna það í síðssta rinn, áðuf en það verður tekið í notkun fyrir alvöru. Lokatilraunin fer fram í Andesfjöllum Boliviu, þar senx taugaveikin heimsækh' hérað eitt á liverju áx'i. Þar hafa tveir læknar, Rolla E. Dyer og Norman Topping, unnið að því mánuð'unx saman að skipta ibú- unum í tvo lxópa. Hefir annar bópui'inn verið bólusettur með lvfiixu, exx lxiixn ekki. Allar lxoi’f- ur benda til þess, að árangurinn muni vei'ða mjög góður. Þegar bóluefnið hefir verið rejmt á naggrísiim, hafa fjórir af hverj- um fimm lialdið fullri heilsu, en Iiinir fengu lítilsháttar hita. Það liefir lika valdið þeii’ri breytingu, að þar sem allir starfsmenn í taugaveikisrann- sóknarstofum tóku veikina áð- ur fyrr, svo að þriðjungur þeirra beið bana, ]xá er nú svo komið, að allir bólusettir starfsmenn liafa haldið lífi, þótt þeir liafi orðið eitlhvað lasnir. Barátlan, sem er að baki upi>- finningar þessa bólusetningar- meðals, nær alll til daga föður læknislistarinnar, Hippokrates- ar, en íiaiin er talinn höfundur orðsins „typlxus“, sem táknar á grisku ]>oku eða mistur og er dregið af svip sjúklingsins i dauðastriðinu. Fyrsti tauga- veikifaraldur, sem sögur fara af, mun hafa komið upp i styrj- öldunum á Peloponnesskaga, en síðan mun taugaveiki hafa geis- að unx 150 sinnum í Evrópu óg gengið undir ýmsum villandi nöfnunx. Á tímunx 30-ára-striðs- ins fækkaði hún ibúum Evrópu úr þrjátiu í þrettán milljónir og varð að bana fjórtán sinnurn fleiri mönnunx en urðu vopn- dauðir, Og þeir, sam hftfg Hynnt sér sögu lierferðar Napoleons til Rússlands árið 1812, þreyt- ast ekki á þvi að benda á það, hvað lúsin átli mikinn þátt í að lxrekja Frakka úr Rúss- Jandi, og vann þannig að sama marki og hungur og kuldi. Þegar þessi „Gengis khan“ sjúlvdómanna er skoðaður í smásjá, þá virðist liann ekki sérstaklega sigui'stranglegur. Hann er gráleitur á lit, spor- öskjulagaður, hefir sex veiklu- lega fætur, sem enda í einskon- ar krókuni, og að ógleymdunx „kjaftinum“. Lúsin er sníkjudýr á nxannin- um. Hún vi’ll helzt hafast við i saumunum á fötunum hans og frá honum fær hún liita og nær- ingu. Henni líður bezt á vetrum og uppálialds-„miðin“ eru í þeim héruðum, þar senx litið er um þægindi og þrifnað, eins og til dæmis í fjallahéruðum Balk- anskagans, þar sem fólkið forð- ast að fara í bað og notar oft sönxu fötin allan veturinn, saunxar þau jafnvel utan á sig. Þegar lúsina svengir, þá grip- ur lnin í einhvern saum eða þráð nxeð afturfólunum og sveiflar skrokknunx að liörundi mannsins, senx, hún hefir heim- sótt, bitur sig þar l'asta og sýg- ur í sig blóð, unz lxún er orðin mett. En það fer illa fyi'ir henni, ef svo skyldi reynast, að maður- inn hafi verið smitaður af völd- um annarrar lúsar, því að með blóðinu, sem hún drekkur, ber- ast óteljandi sýklar — tauga- veikibakteríur — sem nærast siðan í innyflum liennar. Lúsin er þá dauðadæmd, en áður en hún gefur upp andann, dreifir þún sjúkdóminum og dauða,

x

Vísir Sunnudagsblað

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Vísir Sunnudagsblað
https://timarit.is/publication/299

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.