Vísir Sunnudagsblað - 13.08.1944, Side 1

1944
Sunnudaginn 13. ágúst
tk
Erfðaskráin.
Eg þekkti þenna iiávaxna,
unga mann, René de Bourne-
val. Hann var þægilegur í um-
gengni, þó að hann væri dálitið
þunglyndur og virtist mótfall-
inn ölln mögulegu og efast um
allt milli himins og jarðai*, og
hann gat með fáum orðum rifið
niður allan yfirdrepsskap þjóð-
félagsins. Hann var vanur að
segja:
„Það eru engir heiðarlegir
menn til, eða að minnsta kosti
mjög fáir miðað við liina, sem
ekki eru heiðarlegir.“
Hann átti tvo hræður, sem
hann heimsótti aldrei, Courcils-
bræðurna. Eg hélt alltaf, að þeir
væru synir annars föðurs vegna
nafnsins. Eg hafði oft lieyrt
þess getið, að fjölskyldan ætti
sér einkennilega sögu, en þá
sögu þekkti eg ekki.Þar semmér
geðjaðist mjög vel að René„ þá
urðum við brátt góðir vinir, og
kvöld nokkurt, er eg hafði snætt
með honum einurn, spurði eg
liann hvort hann væri sonur af
fyrra eða síðara hjónabandi.
Við spurningu mína fölnaði
hann dálitið, siðan roðnaði
hann og nokkur augnablik sat
hann þögull. Það var auðséð, að
spurninginjáafði fengið mjög á
hann. Síðan brosti hann þessu
þunglyndislega, milda brosi,
sem var svo einkennandi fyrir
hann, og mælti:
„Vinur minn, ef það þreytir
yður ekki, þá get eg sagt yður
frá mjög einkennilegum atvik-
um úr ævi minni. Eg veit, að
þér eruð gáfaður niaður, svo að
eg óttast ekki að vinátta okkar
bíði nokkurt tjón við frásögn
mína, og ef svo yrði, mundi eg
ekki óska eftir vináttu yðar
framvegis.
Móðir mín, Madame de
Courcils, var smávaxin, feimin
kona. Eiginmaður liennár hafði
gifzt henni sökum auðaCfa henn-
ar og hafði gert líf hennar að
byrði fyrir hana .Hún var ótta-
gjörn, blíð og viðkvæm i lund
en var stöðugt kvalin af þessum
manni, sem átti að vera faðir
minn, einn af þessum J'udda-
mennum, sem kallaðir eru
sveita-aðalsmenn. Mánuði eftir
brúðkaup þeirra var liann far-
inn að lifa óhófslegu lífi og átti
í sífelldum ástarævintýrum
með eiginkonumi og dætrum
leiguliða sinna. En þrátt fyrir
þetta eignaðist liann þrjú börn
með konu sinni — ef eg er tal-
inn með. Móðir min kvartaði
ekki undan þessu líferni hans.
Hún lifði i þessu hávaðasama
húsi eins og mús undir fjala-
ketti. Enginn tók eftir henni og
enginn gaf sig á tal við liana og
hún liorfði á fólk með órólegu
augnaráði —- augnaráði ótta-
slegins dýrs, sem aldrei losnar
við óttann. Og þrátt fyrir þetta
var liún fögur, mjög fögur. Hún
var ljósliærð, en það var eins
og liárið hefði fölnað undan
hinni stöðugu örvæntingu.
Á meðal vina herra de Cour-
cils, sem kom oft til hallarinn-
ar, var riddaraliðsforingi nokk-
ur, ekkjumaður. Hann var mað-
ur, sem allir óttuðust, en gat þó
verið bæði blíður og strangur í
einu. Þessi maður hét herra de
Bourneval, sama nafnið og eg
her. Hann var hár og grannvax-
inn og hafði mikið, svart yfiri
skegg. Eg líkist honum mjög
mikið. Hann hafði lesið mikið
og hugmyndir lians voru frá-
Iirugðnar hugmyndum flestra
stéttarbræðra hans. Langamma
lians Iiafði verið vinur Rousse-
aus og mörgum fannst eins og
hann hefði erft eitthvað af hug-
myuduni sínum frá þessari
fornu vináttu. Hann kunni rnörg
ritverk Rousseaus utan að og
hafði gaumgæfilega lesið þau
heimspekirit, sem liöfðu undir-
búið stjórnarbyltinguna miklu.
Það kom í Ijós síðar, að hann
hafði elskað móður mína og að
liún hafði einnig elskað hann,
en samband þeirra fór svo leynt,
að engan grunaði sannleikann.
Þessi vesalings vanrækta og
óliamingjusama kona virðist
hafa þrýst sér að honum i ör-
væntingu sinni og lilýtur að hafa
drukkið í sig skoðanir hans um
hugsanafrclsj og djarflegar
hugmyndir um frjálsar ástir.
En sökum feimni sinnar þorði
liún aldrei að láta uppskátt um
þessar skoðanir, heldur lokaði
þær inni og varðveitti i Iijarta
sínu.
Báðir bræður mínir voru
mjög kuldalegir við hana eins
og faðir þeirra, og sýndu henni
aldrei neina ástúð. Og þar sem
þeir höfðu aldrei séð henni sýnd
nein virðing í höllinni, þá um-
gengusí þeir liana næstum eins
og þjónustufólkið. Eg var sá
eini af sonum liennar, sem elsk-
aði liana og hún elskaði á móti.
Þegar hún andaðist var eg
17 ára gamall. Skömmu fyrir
dauða sinn hafði liún unnið
mál á hendur eiginmanni sín-
um, sem veitti lienni rétt til að
ráðstafa mestu af eignum sín-
um að eigin geðþótta. Það átti
hún að þakka kænum lögfræð-
ingi, sem vár málstað hennar
mjög trúr.
Okkur var skýrt frá því, að
erfðaskráin væri á skrifstofu
. lögfræðingsins og yrði lesin þar
i nærveru okkar. Eg minnist
þessa mjög ljóslega. Þetta var
áhrifamikið augnablik. Þessi
látna kona hrópaði nú frá gröf
sinni og krafðist þess frelsis,
sem henni hafði verið neitað um
í lifanda lífi.
Maðurinn, sem áleit að hann
væri faðir minn, stór og lirika-
legur á svip, einna líkastur
slátrara, og hinir tveir bræður
minir, hávaxnir ungir menn,
tuttugu og tuttugu og eins árs
gamlir, biðu þarna þögulir í
sætum sinum. Herra de Bour-
neval, sem hafði verið boðið að
vera viðstöddum, kom einnig og
stóð fyrri aftan stól þann, er eg
sat á. Hann var mjög fölur og
strauk án afláts yfirskegg sitt,
sem var tekið að grána ofur-
litið. Það var enginn vafi á því,
að hann vissi hvað þarna átti að
fara fram. Lögfræðingurinn
tvílæsti dyrunum og tók þvi
næs‘t að leaa erfðaskrána, eftir
að hafa brotið innsigli hennar i
viðurvist okkar.“
Yimir minn hætti frásögn
24. blað
Smásaga
eftir
Guy
de
Maupassant.
sinni, reis á fætur og tók af
skrifborði sínu gamla pappírs-
örk. Hann braut blaðið sundur,
kyssti það og hélt síðan áfram:
„Þetta er erfðaskrá hinnar ást-
lcæru móður minnar:
Eg undirrituð, Anhe Cather-
ine-Geneviéve-Mathilde de Cro-
ixluce, lögleg éiginkona Leo-
polds-Joseph Contran de Cour-
cils, heilbrigð á sál og líkama,
læt hér í Ijós mínar síðuslii
óskir.
Fyrst og fremst bið ég guð og
því næst minn elskaða son,
René, um fyrirgefningp á því,
sem ég ætla nú að játa. Eg er
þess fullviss, að sonur minn sé
nógu göfuglyhdur til að fyrir-
gefa mér. Eg hefi þjáðst allt
mitt líf. Eg var gift vegna auð-
æfa minna, síðan fyrirlitih, mis-
skilin og stöðugt dregin á tál-
ar af eiginmanni míniini.
Eg fyrirgef hönum, en eg
skulda honum ekkert. 7
Eldri synir mínir hafa aldrei
sýnt mér neina ástúð og várta
umgengist mig eins og móður
sína. Eg hefi allt mitt líf gert
skyldu mina gagnvart þeim og
eg skulda þeim ekkert eftir
dauða minn. Vanþakklátur
soríur er verri en ókúnnur mað-
ur, hann er sekur og hefir eng-
an rétt til að umgangast móður
sina með kulda.
Eg Kéfi alltaf óttazt karlmenn
og hin óréttládu lög þeirra og
venjur. En eg óttast ekki leng-
ur guð. Þégar eg er látin þori
cg að varpaaf mér allri hræsni,
eg þori að segja hugsanir mín-
ar og láta uppskátt um teynd-
armál hjarta míns.
Þess vegna fel eg þann htuta
eigna minna, sem lögin leyfa
mér að ráðstafa, i hendur elsk-
huga mins, Pieire-Gerner-Sim-
on de Bourneyal, iil þess að þœr