Vísir Sunnudagsblað - 13.08.1944, Blaðsíða 8

VlSIR SUNNUDAGSBLAÐ
SÍI>A\
Á 16. öld komu danskir kaup-
menn hingað á vorin sem far-
fuglar, og fóru aftur á haustin
með allan arð sinn, er þeir náðu
með réttu og röngu, en hirtu
ekkert um landsmenn að vetrin-
um. Þessir kaupmenn áttu oft
sVo annflkt ög höfðu sVO lifað-
ann á borði, tii að geta komizt
burt i töekan tíma, að þeír tóku
ihnlenda menh á kauþ yfir þann
tima sem þeir dvöldu hér.
Einn af þessum kaupmönn-
um tók íslenzkan niann i þjón-
ustu síha* ungan og efnilegan.
Mönn v&rð hugijúfi allfa báséta
fyrir dugn&ð ög íiðlega uni-
géngni, ög kauphiáður sjálfur
fékk jafnvel góðán þökka á höii-
uhi, sérri sjáídán v&r Várit ufti
Isléndingá, Skiþsménft hvöttu
hárin óft til áð sigiá Og kváðu
harin iriundu hafa éitthVað gott
af þvi. jafn efnilegur sem háriri
væri. Hann vár og fús til þess,
þar sig hefði léngí fýst að sjá
önnur íönd, en kvaðst vera
hræddur um að kaupmaður
ieyfði það ekki, Hásetar kváð-
USt skyldu leggja með honum
hVað þeir gætu. Hann ræðst í
þetta og hefur iiú ttiáís á þessu
um aldiegra áhrifa. Hér eru
heitar iaugar, hverir, brenni-
steinshverir. Hér hafa orðið
stórkostleg hraunieðjugos og
gos undir jöklum, er valdið
hafa sprengmgum í jöklum og
vatnsflóðum með jakaburði. —
Margir muna Kötlugosið síð-
asta, er varð 1918 og gosin í
Vatnajökii, er ýmsir innlendir
og útlendir vísindamenn kynntu
sér.
Það er enginn vafi á því, að
eldurinn og ísinn hafa mótað
skapgerð Islendinga mjög.
Undir hinu kuldalega, rólega yf-
ir borði margra Islendinga ieyn-
jst falinn eldur heitra tilfinn-
jnga, mikils áhuga og dugnaðar.
Þessi náttúruöfl, ísinn og eld-
urinn, sem vér höfum svo mjög
kynnzt, hafa oft gert oss þung-
ar búsifjar. En þetta eru tveif
lærimeistarar, sem aukið hafa
þrek vort og harðfengi og kom-
ið fram í stórfenglegum bók-
menntum í öllum greipum, er
gert hafa osa heimsfræga, Sann-
ast 6 oss máltœkið, enginp
verður óþarínn biskup.
Amerískir hermenn rannsaka þýzka rakettusprengju, sem Þjóð-
verjar notuðu í stríðinu gegn skríðdrekmn bandamanna.
við kaupmanri; íeggja nú háset-
ar orð í, og teíja honum rilargt
tii gildis sem þeir gátu. En er
til kaupmanns köni, afsagði
hann það ineð öllu, og vissi
engi hvað til kom. Skipsmönn-
um féll þetta mjög ilta, og hon-
uril sjátfuhl þó verst, sem nærri
má geia. Nú liugsar hann ráð
sitt, og þegar Ííður að því, að
kaupmenn sigla, biður hann
skipsmenn að leyna sér í $>kip-
inu á haf út, ánvitundar kau])-
manns og vilja. Siðan segist
liann skuli sjá fyrir öllu, og
þeim skuli engin hætta búin
sin vegna. Þeir ,lofa honum
þessu fúsléga allir, og sögðu að
h&riri fcttí inest í hfcttu sjálfur.
Þegal' Iianri var laus úr þjónustu
kaupmanns kveður hann alla
háseta alúðlega og lét kaup-
mánn sjá það, til að geta því
hetur villt lionum sjónir. Síðast
kveður hann kaupmann, og læt-
ur senl séi- sé þungt í skapi.
Leggur svo leið sína á land
upp úr aUgsýri. Síðan snýr hann
aftur tii skíps, Svo að kaup-
maður vissí ekkí af, til félaga
sinná, og tókst þeírit að fela
hann sVo kaupmaður Varð hans
ékkí v&r. Nú siglir kaupmaður
er byr gaf, en þegar þeír eru
köirinír íangt úr landsýn, tók af
byriftn og gerði blíða logn. Einn
morgun snemnia þegar kaup-
maður svaf og nokkurir háset-
ar fer Isíendingur úr iejuti sínu,
og klæðir sig í sjóklæði og
dubbar sig sem bezt. Síðan fer
hann upp á þilfar, bindur kaðli
utan um sig, og lætur renna sér
útbyrðis. Segir svo skipverjum
að gerá hark og óhijóð svo allir
vakni á skipinu. Nú vöknðu all-
ir skipsmenn og þustu upp á
þilfarið; létu allir sem sér
hlöskraði þegar þeir sáu hann
kominn alla leið úr landi á
sundi, og var nú mesti ys og
þys um allt skipið, að hjarga
honum, en hann vildi láta kaup-
mann sjá sig líka utanhorðs. I
þessu kentur hann Upp, kaup-
maðurinn, og hregður lionum
ekki síður í brún en liásetunum.
Þeir draga íslending upp i skip-
ið og segja kaupmanni að ltann
hafi synt alla leið frá landi, og
allt þar til hann náði þeim, og
hafi þeir séð með sínunt eigin
augum er hann kom.
Islendingurinn heilsar nú
kaupmanni og lézt dasaður
mjög sem von var. Hann biður
kaupmann ásjár og var það auð-
fengið. Hann biður hásetana að
hjúkra honum vel og spara ekk-
ert til þess, og hétu þeir góðu
um það. Enda hresstist hann
skj.ótt og undraði kaupmann
það enn meir, eftir slika vosbúð,
sinn jafningja í víðri veröld, þó
leitað væri, og hafði hann í
mestu hávegum upp frá því, alla
leið til Kaupmannahafnar. Er
ekki annars getið en að þeim
hafi byrjað vel. Þegar þeir voru
komnir í höfnina fór kaupmað-
ur heim til sín að heilsa og liitta
vini sina og frændur. Einn af
þeim var ríkur kaupmaður, sem
gaf sig á tal við hann, og spurði
hann frétta. Þá barst í tal, að
hann hefði fiutt islenzkan mann,
sein væri afbragðs sundmaður,
en kaupmaður Ieyndi þó livað
liann hefði tii marks um það.
Sá kaupmaður sem fyrir var
mælti: „Vart mun hann jafnast
við merkissundmanninn sem
liér er nú“ — og nefndi nafn
hans — „sem ber af öllum hér
í borgínni, sein við hann reyna,
og býður hverjum sem viil, að
reyna við sig.“ Hinn kvað liann
ekki mundu bera af íslendingn-
um sínum, þótt þeir reyndu
með sér, og myndi íslendingur
vor ekki renna fyrir honum að
óreyndu og er nú drjúgur yfir
vaskleik hans. Þetta tal jókst
orð af orði, að hver hélt me^
sínuin manni, þar til þeir veðj-
uðu 800 dölum sem var stórfé,
eftir peningareikningi á þeim
tíma og tóku til daginn, sem
reyna skyldi sundið, ef sund-
menn gæfu kost á því. Nú skilja
þeir kaupmennirnir og þegar
kaupmaður kemur fram á skip
sitt, kallar hann á Íslendíng, og
segist nú þurfa að reiða sig á
dáð hans og drengskap; og seg-
ir honum upp alla sögu livað
þeim hafi farið á milli kaup-
mönnunum, og kvað ætla hon-
um hálft veðféð, ef hann ynni;
þar að auki skuli hann sjá um
hann yfir veturinn, og skuli
hann vera vel haldinn, og fá
kauplaust far að sumri ef hanrv
fýsi það, og biður liann nú reyn-
ast vel, íslending varð hverft við,
en lœtur sem niinnst á því bera,
að segja annaðlivort. Nú kem-
ur nóttin og er honum nú þungt
í hug; kennir vanmáttar sins,
en féð er hins vegar. Hann hugs-
ar nú ráð sitt, og um morgun-
inn kemur hann fyrír kaup-
mann og kveðst muní reyna
hversu til takist. Kaupmaður
varð glaður við, og fullgerír nú
veðjanina vð hinn kaupmann-
inn.
Nú kemur dagurinn sem til
var tekinn, og er Isl. snemma á
fótum, og býr sig í þrennan
klæðnað með nestistösku á bakii
sér og járnstaf rnikinn í hendi',,
biður svo rólegur sundmanns-.
ins. Loks kemur hann og er ii
nærskornum línldæðum einumi
saman, og spyr að IslendingL
Þegar hann sér liann horfir’
liann forviða á útbúnað hans.
og talar ekkert orð. Mikill fólks-
fjöldi var nú kominn að horfa
á. íslendingurinn gekk þá aði
danska manninum og spurði:
„Ætlar þú að reyna sund við
mig svona útbúinn, hvar er nesti
þitt og klæði, sem þú þarft að
hafa á sundinu? Eg hefi þriggja
daga nesli og mun þó ekki af
veita, því ekki fer eg fyrri í
land, ef eg á að þreyta sund| við
þig á annað borð.“ Hinn hlýddi
á þegjandi, hristi höfuðið og
gekk í burtu; kvaðst vilja reyna
við mennska menn, en aldrei
liafa ætlað sér að reyna við
djöfulinn sjálfan. Yar svo lokið
þessu kappsundi, og fékk Is-
lendingurinn hálft veðféð, og
efndi kaupmaður öll sín heit við
liann, og virti iiann mikils.
Girntust margir að sjá þenna af-
reksmann, en engin bauð hon-
um framar að reyna sund. Um
vorið fýstist hann til Islands og
varð góður bóndi, og voru þeir
kaupmaður góðir vinir meðan
þeir lifðu báðir.
(Eftir handriti Þorsteins Þor-
pteinssonar, Upsum, í safni útg,
Fjallk.).
: kvað hann ekki mundu eiga em biður uin frest, tíí morguns