Tíminn Sunnudagsblað - 29.07.1962, Blaðsíða 9

V ✓ ,, „ /J > , >„ A i , , ' v vi
Þessl kolkrabbi er um 90 sm. á lengd og hefur um 200 „Ijósaugu", sem varpa
frá sér skærri birtu.
ar, til dæmis áttarma kolkrabbar, með
hnattlaga likama og aðrir með jafn-
marga arma, en skjaldarlaga líkama.
— En þeir kolkrabbar, sem hér verð-
ur aðallega fjallað um, hafa tvo fálm-
ara, auk hinna átta arma, og eru ekki
ósvipaðir tundurskeyti í lö,gun. Þess-
ir kolkrabbar eru hinir algengustu og
til þeirra teljast fleiri tegundir en
nokkurra annarra eða alls 350 teg-
undir, sem eru mjög mismunandi að
stærð og lifa í flestum höfum jarðar-
innar, allt frá yfirborði þeirra niður
á mílu dýpi.
Tíarma kolkrabbar halda sig í torf-
um, sem oft eru mjög stórar — stund-
um þúsundir einstaklinga. Til dæmis
má geta þess, að árið 1858 sigldi hol-
lenzkt skip stanzlaust í tvo tíma í '
gegnum torfu af dauðum kolkröbb-
um, sem þöktu sjóinn, svo langt sem
augað eygði.
Tíörmungarnir hremma bráð sína
með fálmurunum, sem geta verið
mjög langir, — á þeim stærstu um
tíu sinnum lengri en sjálfur líkam-
inn. Armar og fálmarar eru alsettir
sogskálum, sem eru mjög mismun-
andi að gerð og stærð á hinum ýmsu
tegundnm Sumar eru svo litlar, að
það er aðeins hægt að greina þær
með smásjá, en á risakolkröbbum
■geta þær orðið um tvefr og hálfur
þumlungur að þvermáli. Á sumum
kolkröbbum eru sogskálarnar með
mjúkum börmum, á öðrum eru barm-
arnir alsettir litlum tönnum og á enn
öðrum eru klær, sem læsast í bráð-
ina og halda henni fastri. Á sumum
tíörmungunum eru fálmararnir þann-
ig útbúnir, að þeir geta fallið saman
og styrkt hvor annan þannig. Á hvor-
um fálmara eru annars vegar nabb-
ar, sem snúa andspænis sogskálun-
um á hinum. Þessir nabbar falla inn
í sogskálarnar eins og smellur, og
Margar sögur hafa veriS sagðar
if kolkröbbum og þá einkanlega
risakolkröbbum, og til eru geig-
vænlegar frásagnir um viðureign
manna og kolkrabba. Sumt af
þessum sögum er án vafa upp-
spuni, en engu að síður eru til
margar, sem eiga við rök að styðj-
ast. Sennilegt er, að einhverjar
af skrímslasögum fortíðarinnar
eigi rót sína að rekja til risakol-
krabbanna, því að þeir eru vissu-
Iega skrímsli, ógeðslegir og
óhugnanlegir í senn.
í þessari grein segir enskur
fræðimaður, Frank W. Lane, frá
kolkröbbunum og ýmsu, esm þá
varðar og menn þekkja ekki al-
mennt.
Hið almenna latneska heiti á kol-
kröbbum er „Cephalopoda“. Þetta orð
þýðir „sá, sem hefur fætur á höfði“,
og er þar átt við armana, sem um-
lykja munn kolkrabbanna. Undir
þetta heiti falla margs kyns kolkrabb-
verka þeir þá sem einn væri. Þetta
gerir kolkrabbannum fært að draga
bráðina að sér með mun meira afli.
Þegar fálmararnir hafa hremmt
bráðina, hjálpa armarnir til þess að
toga hana að anunninum, og um léið
heggur kolkrabbinn hornkenndu nefi
sínu á bráðina og bítur hana. Kol-
krabbanef af venjulegri stærð er
mjög öflugt, hvað þá heldur á risa-
kolkröbbum. Amerískur fiskimaður,
J. Charles Dabis II, segir, að kol-
krabbar, sem vegi tíu til fimmtán
pund, geti hæglega unnið á vír með
nefinu. í rannsóknarleiðangri, sem
T í M I N N
SUNNUDAGSBLAÐ
512