Tíminn Sunnudagsblað - 29.07.1962, Blaðsíða 11

Armur af kolkrabba, alsettur sogskálum.
legur. Um leið og fiskur kom í færi,
skauzt hann að honum og hremmdi
hann. Þessi árásaraðferð brást sjald-
an. Venjulega, þegar kolkrabbarnir
voru á sundi, voru þeir rauðleitir eða
rauðbrúnir að lit, en þegar þeir voru
að veiðum, urðu þeir fölleitir eða
allt ag því gegnsæir.
Þessi litaskipti eru kolkröbbunum
oft til mikillar hjálpar bæði gagn-
vart bráðinni og eins, þegar þeir
þurfa að dyljast fyrir óvinum sín-
um, sem eru allt frá marglyttum til
hvala og risakolkrabba, sem lifa á
hinum smærri. — Þegar brezki dýra-
fræðingurÍTin, D.N.F. Hall, reryndi að
handsama litinn kolkrabba, tók hann
eftir því, hve liturinn á kolkrabban-
um breyttist eftir hraða hans og því
blekmagni, sem krabbinn gaf frá sér.
Hall setti þriggja þumlunga kol-
krabba í ljósleitt ker og reyndi síð-
an kvöld eitt að klófesta hann með
hendinni. Þegar fingur hans voru í
um það bil níu þumlunga fjarlægð
frá krabbanum, varð hann svartur og
virtist vera hreyfingarlaus í vatninu.
Hall ætlaði að gripa hann, en greip
í tómt, aðeins svart blekið. Krabb-
inn var í hinum enda kersins. Hall
reyndi aftur og fylgdist nú vandlega
meg krabbanum. Þegar hann var orð-
inn svartur, bjó hann til blekhjúp,
sem svipaði til líkama hans að lögun
og s'tærð, gerði sig skyndilega lit-
lausan og skauzt út úr blekmekkin-
um.
Kolkrabbarnir hafa meiri lita-
skiptahæfileika en sjálft kamelljón-
ið, og sumar tegundir þeirra eru með
Ijósaútbúnaði, sem lýsir meira en
sjálf eldflugan. Ljósið verður til í
eins konar „ljósaugum" við kemiskar
efnabreytingar. Þessi „ljósaugu“ eru
mjög mismunandi að stærð, og lögun
og staðsetning þeirra er sömuleiðis
breytileg eftir tegundum. Þau
minnstu geta verið minna en 1/30
úr þumlungi í þvermál, en þau
stærstu hálfur þumlungur. Á sumum
tegundum eru þeir aðeins á sjálfum
augunum og á nöbbum armanna. En
á öðrum eru þau dreifð um allan
líkamanum, auk þess að vera á augum
og örmum. -
Einhver þekktasti kolkrabbi, sem
varpar frá sér birtu í sjónum, er
japanski eldflugu-kolkrabbinn, en
hann er um fjögurra þumlunga lang-
ur og alsettur „ljósaugurn" sem lýsa
með vissu millibili, líkt og ljós eld-
flugunnar gera. Enskur sérfræðingur
í rannsóknum, sem lúta að dýrum,
sem lýsa frá sér, segir, að hann hafi
eitt sinn séð net fullt af eldflugu-kol-
kröbbum, sem gáfu frá sér skært,
blátt Ijós, sem minnti á flugeldasýn-
ingu. Japanskur sérfræðingur, sem
fengizt hefur meðal annars við að
rannsaka efdflugu-kolkrabbann, seg-
ir, að kápa hans lýsi „eins og stjörn-
urnar í himnaríki". Hann segir og
að skoði maður „ljósaugu“ í smásjá,
minni það á sólargeisla, sem brýst
inn um lítið gat á gluggatjöldum.
Án vafa eru tíörmungarnir snar-
astir í snúningum af öllum kolkröbb-
um. Tundurskeytalagaður líkami
þeirra gerir þá hraðskreiðari. Sumir
fullyrða, að hraði lítils tíarma kol-
krabba, þegar hann skýzt aftur, sé
meiri en nokkurt annað sjávardýr
nær. Eg tel þó, að enginn kolkrabbi
geti farið jafn hratt og fljótustu fisk
ar, sem geta í stuttum sprettum náð
hraða, sem svarar 40 mílum á klukku
stund. Eftir því, sem ég hef komizt
næst, er hámarkshraði lítils tíarma
kolkrabba sem svarar 20 mílum á
klukkustund.
Tíarma kolkrabbar eru verðmætari
en nokkrir aðrir kolkratobar, og sum-
ar þjóðir stunda mikið kolkrabbaveið
ar. Kolkrabbarnir eru veiddir á færi,
og er agnið skekið upp og niður í
sjónum (sbr. „að fara á skak“ hér
á landi) til þess að vekja athygli
þeirra á „bráðinni“. Þeir renna á öng-
ulinn, og áður en þeir geta losað sig,
eru þeir dregnir um borð. Þar sem
góð fiskimið eru, kemur oft fyrir að
Framhald á 525. síSu.

Fálmari með beittum og oddhvössum klóm, sem læsast í bráSina.
T I M 1 N N
SUNNUDAGSBLAÐ
515