Tíminn Sunnudagsblað - 10.02.1963, Blaðsíða 18

Undt vpagnum
a cantar, bailax y beber — látum
okkur syngja, dansa og drekka“.
— Og hvag um Frankó? — „Tran-
quilidad -ro“ — greinilega betri en
borgarastyrjöld.
Ég hafði ekki lengi verið í Baska-
bænum San Sebastian, er ég lagði
spurningar um stjórnmál fyrir tví-
tugan mann. — Hvort hann hefði
áhuga á stjórnmálum? — Nei, sagði
hann og hló, um leið og hann gerði
nokkrar bjánalegar og ábyrgðarlaus-
ar athugasemdir.
Grimubúnar „systur" á föstu-
daginn langa.
Seinna gekk ég um göturnar kvöld
eftir kvöld með nokkrum kunningj-
um, sem ég hafði eignazt. Þeir voru
á þrítugsaldri og voru verkamenn.
Þeir höfðu alhliða áhuga á mannlegu
lífi og þekktu bæði Heyerdahl, Munch
og Hamsun. Það var ekki á þeim að
heyra, að þeim liði vel:
„Til fjandans með Frankó og
spönsku kirkjuna“, sögðu þeir, en
þeir gættu betur tungu sinnar, þeg-
ar fleiri voru til staðar. — „Vesalings
„el daudillo" — foringinn. Hann er
hérna við veiðar úti á víkinni, en
hann verður að láta lífvörð sinn
sveima yfir bátnum í flugvél. Hon-
um finnst hann ekki vera tryggur
hér, því að hér eru margir, sem
hafa ýmislegs að hefna. Hann sýndi
sjálfur ekki neina miskunn í sveit-
um Baskanna hér áður fyrr. Hérna
lét hann helsprengjur sínar falla á
óbreytta borgara úr ítölskum og
þýzkum flugvélum, og þeir eru ekki
svo fáir hér i bænum, sem sátu í
fangelsi j 5—8 ár eftir borgarastyrj-
öldina — eða hlutu enn verri útreið“
Þannig töluðu þessir ungu verka-
menn.
Ég leiddi talið að því, að lögregl-
an í bænum væri vel vopnuð. — Eru
þessi vopn notuð? spurði ég.
— Nei, það eru mörg ár síðan þau
hafa verið notuð. Við þorum ekki
að gera neitt. Hann er svo sterkur!
— Og kaþólska kirkjan, hvað um
hana?
— Sérðu þarna uppi? — Kunn-
ingjar mínir bentu á hvítar húsa-
raðir uppi á hæðardragi. — Þetta
er „la fabrica de curas“ — presta-
verksmiðjan. Þarna éta þeir sig feita
án þess að vinna neitt að gagni.
Frankó sýnir sig sjaldan í kvikmynd
eða sjónvarpi án þess að gæta þess
vel, að hafa prest við hlið sína. Fal-
angistarnir (flokkur Frankós) hafa
keypt prestastéttina og kirkjuna, og
án stuðnings kirkjunnar hefði Frankó
aldrei orðið jafnvaldamikill og raun
ber vitni um. Hér eru svo margir
prestar, að við verðum að þræla súr-
um, sveita til þess að halda f þeim
lífinu. Nú á síðustu tímum höfum
við fengið svo marga endursenda
frá Castró á Kúbu, að jafnvel stjórn-
arvöldin hljóta bráðum að hafa feng-
ið nóg af þeim. Sumir verða prestar
af því að þeir eru raunveralega
kristnir, en flestir velja þann starfa
af því, að þeir geta þá kýlt vömbina
án þess að leggja hart að sér. Það
er svipað með trúna og nautaatig —
hvort tveggja er sirkus handa fólk-
inu. — Við förum hvorki í kirkju
eð,a á nautaat.
Þegar við töluðum saman um þessi
mál, gátu kunningjar mínir hæg-
lega orðið æstir, en þeir voru ekki
kommúnistar. Það eina, sem þeir
óskuðu, var að fá tækifæri til þess
að nýta hæfileika sína, fá sæmileg
laun fyrir vinnu sína, málfrelsi og
geta lifað án hinnar þrúgandi and-
legu kúgunar kirkjunnar. —
— Leiðtogamir taka vel eftir því,
hverjir fara í kirkju og hverjir ekki.
Og sá, sem ekki speglar hinn góða
kaþólikka, kemst ekkert áfram í
þessu þjóðfélagi. Okkur er stjórnað
af klerkum og hershöfðingjum. Iðn-
aður okkar er lítill sem enginn, það
hefur varla verið gerður einn einasti
áveituskurður síðan borgarastyrjöld-
inni lauk, og við höfum engar vörur,
sem eru boðlegar útlöndum, — nema
ódýran vinnukraft. Spánn er andlega
og efnalega vanþróað land. Það vant-
ar ekki náttúraauðæfi, en þau eru
bara ekki nýtt.
Ég kom til lítils bæjar í hinni
indælu en sárfátæku og strang-
kaþólsku Andalúsíu. Talsverður hluti
bæjarbúa bjó í litlum kofum með
bárujárnsþaki, og umhverfis þá
héngu tötraleg bamaföt á snúrum
og flögruðu í heitri golunni. Fólk
vann, drakk vín sitt og dansaði
„Flamenco". — Spyrði maður um
stjórnmál, fékk maður ef til vill
þetta svar: — Hombre, hér eru allir
með Frankó! — eða kannske þetta:
— Við hugsum ekki um slíkt!
Andalúsíumenn virtust ekki hneigð
ir til þess að velta fyrir sér alvarleg-
um og flóknum vandamálum. Þær
þrjár vikur, sem ég dvaldist í þesS-
um bæ, sá ég ekki einn einasta mann
lesa dagblað. Og hvers vegna?
— Af því að þau Ijúga öll upp til
hópa, svarar sá, sem hafði lýst sig
100% fylgjandi Frankó daginn áður.
Hjá rakaranum í þorpinu hitti ég
opinberan skrifstofumann. Hann
hafði unnið sér inn 800 krónur síð-
ast liðinn mánug og vinnudagur hans
var ekki iengri en frá 9—4. — Það
133
T f M I N N — SUNNUDAGSBLAÐ