Tíminn Sunnudagsblað - 13.09.1964, Side 7

dóttur, sat á Laugarbrekku sá klerk-
ur, er varð nafntogaðastur prestur
þessara sókna og þó ekki ætíð að
góðu getið — Ásgrímur Hellnaprest-
ur. Hann var fróðleiksmaður og
skrifaði fagra rithönd og hinn atorku
mesti búsýslumaður: Smíðaði hús og
báta og gróf brunna og var svo mik-’
ill jarðabótamaður, að hann hlaut
fimm sinnum verðlaun fyrir framtak
sitt í þeim efnum. Á hinn bóginn
lá hann í stöðugum ófriði við sókn-
arbörn og var tvisvar dæmdur frá
kjóli og kalli, en náði bæði skiptin
embætti á nýjan leik. Síðari orra-
hríðin var háð upp úr 1820, og voru
þær sakir,,sem prestur var þá bor-
inn, nokkuð kraumfengnar.
Breiðvíkingar sögðu, að menn,
sem dóu í ósátt við prest, hefðu orð-
ið að bíða greftrunar í margar vikur,
og börn, sem dóu, áður en þau voru
færð presti til skírnar, fengu torveld-
lega kirkjuleg. Einu sinni voru þrjú
barnslík látin liggja sex vikur í
Knarrarkirkju af þessum sökum.
Magnús deli hírðist aftur á móti
fjórar vikur í skafli áður en hann
fékk moldarleg og yfirsöng. Iðulega
sögðust Breiðvíkingar verða að grafa
sjálfir lík við Knarrarkirkju að skip-
un prests, sem lét sér nægja að
kasta seinna snjókögglum á leiðin.
Á annan í páskum var eitt sinn graf-
ið á Knerri lík manns, sem dó fyrir
jól, og þrjú eða fjögur önnur voru
látin bíða frá páskum til hvítasunnu.
Þeir, sem ekki greiddu prestí toll-
ana skilvíslega, fengu aftur á móti
ekki sakramenti, og þóttust menn
vita þess dæmi, að einn skuldaþrjót-
urinn hefði orðið að hlaupa eftir lýs-
Isbelg, svo að hann yrði ekki gerður
afturreka við útdeilingu við borð
drottins.
En þeir hafa kannski ekki allir ver-
ið sérleg guðslömb, er áttu í höggi
við Ásgrím Hellnaprest. Og sjálfum
hefði honum ekki átt að koma
á óvart, þó að mannskepnan væri
hálfmisheppnuð, því að eitt sinn lýsti
hann sköpunarverkinu með þessum
orðum í stólræðu:
„Guð skapaði manninn, en and-
skotinn komst í smiðjuna og for-
djarfaði öll verkfærin.“
Hann var slíkur smiður, að hann
hlaut að vita, hvað það gilti, ef
verkfærín voru úr lagi gengin.
Það, sem hér hefur verið sagt um
ákærur þær, er Ásgrímur Hellna-
prestur sætti í þetta skipti, er ein-
ungis lauslegt ágrip. En þó að hann
væri sakfelldur af prófastsrétti og
sýnódalsréttí, tókst honum að fá
sýknu í Kaupmannahöfn, og enn var
hann nokkur ár prestur í Breiðuvík-
urþingum.
En það gerðust svo sem víðar tíð-
indi með hinni sérkennilegu embætt-
ismannastétt á Snæfellsnesi um þetta
leyti. Um það bil, er síðari orrahríð-
in út af embættisfærslu séra Ásgríms
var að hefjast, köstuðust þeir á
tíkum, Helgafellsprestar — séra Sæ-
mundur Hólm og kapelán hans, séra
Gísli Ólafsson. En verzlegt vald þar
vestra var á þeim árum í höndum
Bonnesens og Sigurðar Guðlaugsson-
ar, sem voru þar í sýslumanns-
embætti arftakar manna á borð við
Finn Jónsson og Ebenezer Þorsteins-
son. Meðan kennivaldið var í óða-
önn að rannsaka ákærurnar á hend-
ur Ásgrími Hellnapresti, stóð Bonne-
sen samtímis í því að elta uppi og
dæma prangara-, er farið höfðu með
ýmis konar verzlun á Hellissandi og
í Rifi, og hygla brennivínssala, sem
hann sjálfur gerði út í veiðistöðum
sunnan Jökuls. Hann hefur líklega
ætlað sér að koma keppinautunum í
nyrðri veiðistöðvunum á kné, svo að
hann gæti sjálfur lagt undir sig
markaðinn.
XII.
Við kveðjum Hellna. Og áfram ber
okkur út nesíð. Á hægri hönd eru
hraunhlíðar Snæfellsjökuls, þaktar
silfurgráum mosaþembum. Hann 'er
eljusamastur við að þekja úfnar
hraunkvislarnar, og einhvern tíma
kemur sú öld, að annar gróður setzt
í bú hans, þar sem svalvindar út-
skagans leyfa.
Hið neðra er tiltölulega flatlent.
Við rennum augum heim að Dag-
verðará, og það er ekki um að vill-
ast: þessi bær, þar sem Helga Hall-
dórsdóttir kvað og Þórður málaði og
lagði að vellí tófur, er kominn í
eyði. En starsýnast hlýtur mönn-
um að verða beint fram, því að þar
blasír við stórfengleg sýn:
Upp af auðninni rís firna-
mikið hamravirki, eins konar trölla-
kirkja með stöpla og turna. Þetta eru
Lóndrangar.
Lóndrangar eru tveir og standa
'við sjó á bjargbrún rétt innan við
Malarrif. Hinn eystri er allur meíri
um sig, sem næst sjötíu og fimm
metrar á hæð, býsna fagur álitum
og að mestu leyti úr móbergi. Ve-^ri
drangurinn er lægri og miklu mjó
slegnari, en • af hörðu bergi ger.
Drangar þéssír hafa ekki þótt fýsi-
legir uppgöngu, en þó er hinn minni
miklu örðugri viðfangs. Eigi að síð-
ur er það þjóðsaga, að sakamaður
nokkur hafi endur fyrir löngu klif-
ið þennan drang og hlaðið vörðu uppi
á honum, þó að raunar megi ætla,
að þar sé ekki mikið um lausagrjót,
og átti þessi vísa síðar að hafa verið
kveðin í ögrunarskyni:
Enginn þorir upp á drang
að yngja upp hruninn vörðubíng,
gengið er þeim fjall í fang,
er fingra við þá bergklifring.
En vera má samt, að fótur sé fyrir
þessari sögu, þó að brengluð kunni
að vera. Árið 1735 kleif sem sé út-
lægur þjófur úr Vestmannaeyjum,
Ásgrímur Böðvarsson að nafni, eystri
dranginn, og þótti það hið mesta þrek
virki. Hafði hann með sér fertugt
færi, er hann fór þessa för, og er
Flögubergsskál í kletti ofan viS mölina í Hellnavör. Hellurnar sitja láréttar í
bergstálinu og standa misjafnlega langt út, svo að þarna er sem að ganga upp
þrep. — Ljósmynd: J. H.
T í M I N N — SUNNUDAGSBLAÐ
847