Tíminn Sunnudagsblað - 13.09.1964, Síða 10

„Jón í Brekkubæ mundi ég verða
nefna."
Ingibjörg hafði raunar áður heyrt
hana segja, að Ólafur ætti þungann.
En hún vissi, hvar fiskur lá undir
steini og hreyfði ekki mótbárum,
enda kannski ýmsu vön í þessum
sökum. Var barnið síðan fært til
skírnar upp að Ingjaldshóli og séra
Jóni Ásgeirssyni' tjáð, að Jón í
Brekkubæ ætti það.
XX.
Það hefur áður komið fram, að
fólk það, sem hér kom við sögu, var
ekki sérlega þagmælskt. Ingunn hélt
áfram að gefa sitthvað í skyn um
faðerni barnsins, og þeir Jóhann
Markússon og Jón í Brekkubæ gátu
ekki á sér setið að grobba af göng-
um Ólafs á Munaðarhóli til þeirra.
Þó hafði ef til vill allt verið látið
kyrrt liggja, ef um heilt hefði vérið
gróið með mönnum eftir þann ófrið,
er upp hafði vakizt í byggðarlaginu.
En Jón í Eiði þóttist eiga Munaðar-
hólsbónda grátt að gjalda, þótt að
þeir væru sáttir að kalla, og ef til
vill hefur séra Jón í Stapatúni mun-
að það, sem að honum hafði verið
bugað á Munaðarhóli, þegar kerling-
armálið var á döfinni tveimur árum
áður. Þar að auki var það embættis-
skylda hans að hlutast til um, að
börn væru rétt feðruð, þótt atvikum
gæti verið háð, hve ríkt var eftir
því gengið.
Ekki var langt um liðið, er Jón
i Eiði heimti Brekkubæjar-Jón á
tal við sig. Var hann þungur á svip
og heldur ómjúkur í máli, og glúpn-
aði Jón í Brekkubæ fljótt við orða-
leppa hans. Er skemmst af því að
segja, að hann gekkst með sneypu
við öllu því, sem hann hafði áður
gortað af í sinn hóp. Nú var sýni-
lega að því komið, er hann hafði
óttazt í öndverðu — að málið yrði
rifið upp. Og hann kenndi sig ekki
mann til þess að standa af sér mikla
sviptibylji. En hafi hann ætlað að
kaupa sér frið með játningu sinni,
þá brást honum sú von. Litlu síðar
kallaði séra Jón hann fyrir sig í
Ingjaldshólskirkju og þröngvaði hon-
um til þess að endurtaka sögu sína.
Nú var eftir að ganga í skrokk
á Ingunni. Á þriðja sunnudag eftir
páska fékk Jón Guðmundsson stillt
svo til, að Ingunn kom til hans að
Eiðí. Leiddi hann hana í skemmu,
og var séra Jón þar fyrir. Reyndist
auðgert að fá hana til þess að segja
sem var um faðerni barnsins, og
■ sendi prestur þá eftir tveimur hrepp-
'stjóranna, Marteini Einarssyni í
Salabúð og Þorleiki Þorleikssyni í
Brennu, svo að saga hennar yrði
tryggilega vottfest. Voru þeir báðir
í hópi hinna fremri manna á Sandi,
svo sem gefur að skilja, og Þorl«ik*r
kunnur Dritvíkurformaður, er ffnn-
ið hafði sér það til frægðar eftir
mannskaðaveðrið mikla árið 1800,
er þrjátíu og sjö menn drukknuðu
og margir lentu í miklum hrakning-
um, að bjarga sexæringi úr Staðar-
sveit, er hann fann á reki með áhöfn
svo þfekaða, að hún gat litla eða
enga liðsmuni sýnt. Skílaði Þorleikur
skipi og mönnum upp í Einarslón
og þótti giftusamlega hafa farnazt.
Sjálfur mun Þorleikur hafa fundið
nokkuð til sín, og var það siður hans
að skrifa sig í viðhafnarskyni Thor-
leík Thorleiksson, er hann ritaði nafn
sitt á embættisskjöl. Máttu menn
skilja, að sá, sem svo stafaði nafn
sitt, myndi ekki venjulegur slógkarl.
Og enn var fleiri mönnum stefnt
í skemmuna. Það var líka sent eftir
Brekkubæjar-Jóni, og fylgdi með sú
skipun, að hann skyldi hafa meðferð-
is penínga þá, er hann hafði þegið
af Ólafi á Munaðarhóli, og yfirlýs-
inguna um uppfóstur barnsins. Þorði
hann ekki annað en hlýða, er svo
hart var gengið að honum.
Það var mannmargt orðið í Eiðis-
skemmu, er þetta fólk var þar allt
saman komið, og nálega sem á dóm-
þingi væri. Ingunn sagði nú afdrátt-
arlaust í áheyrn vitnanna, að Ólafur
á Munaðarhóli væri faðir barns henn-
ar, enda hefði hún aldrei kennt það
öðrum manni berum orðum, þótt
henni væri þröngvað til þess að
nefna annað nafn. Þessu næst var
Brekkubæjar-Jóni skipað að láta
af hendi peningana og skjalið frá
Ólafi. Taldi séra Jón peningana og
fékk þá síðan Jóni Guðmundssyni til
varðveizlu, en tók sjálfur yfirlýsing-
una í sína vörzlu.
XXI.
Það gerðist þessu næst, að séra
Jón sneri sér til Ólafs á Munaðarhóli
og tjáði honum, hvar komið var. Hafa
þeir félagar sennilega búizt við, að
hann myndi sjá sitt óvænna. En hér
fór á aðra leið. Ólafur brást hinn
versti við, þverneitaði að gangast við
barninu og kvaðst ásetja sér að stað-
festa þá neitun með eiði. Það var
fjarri skapferli hans að slá undan,
þó að syrti í álinn, og auðsjáanlega
hefur hann litið svo til, að það væri
hið mesta mannorðstjón og stórfelld-
ur álitshnekkir að hvarfla frá því,
er hann hafði einu sinni sagt, hvað
sem málstaðnum leið. Og um það
munu býsna margir samtíðarmenn
hans hafa verið honum samdóma.
Það má nærri geta, að Ólafi hefur
sollið móður, er hann sá að sveit-
ungar hans hugðust knésetja hann.
Enn. á ný gerðist svarri mikill á
Sandi, og eins ráðlegt fyrir óþurftar-
menn Munaðarhólsbóndans gæta var-
ygðar. Aumingja Ingunn átti að
minnsta kosti ekki sjö dagana sæla.
Jón í Eiði sagði, að henni hefði jafn-
vel verið „þrúgað upp á æru og vel-
ferð.“
Séra Jón 1 Stapatúni leitaði nú
til Sigurðar sýslumailns Guðlaugsson-
ar. En jafnskjótt og Ólafur hafði
spurnir af því, afréð hann að snúa
vörn í sókn. Það leið að manntals-
þingi í Neshreppi utan Ennis, og
greip Ólafur til þess ráðs að stefna
Ingunni fyrir rétt þann dag til þess
að verja barnsfaðernislýsingu sína og
þola dóm fyrir rangar sakargiftir.
Jón í Eiði brá við hart og stefndi
hinn næsta dag fjórum vitnum, er
sanna skyldu á Ólaf atferli hans —■
Brekkubæjar-Jóni, Jóhanni Markús-
syni, Jóni Gottskálkssyni og Ingi-
björgu ljósmóður. Þetta hefur hann
ætlað nægja, því að þeír Þorleikur
og Marteinn hefðu eflaust verið
kvaddir til vitnisburðar að öðrum
kosti.
XXII.
Nú leið að stefnudagi. Sigurður
sýslumaður kom á manntalsþingið á
Ingjaldshóli, en með því að honum
þóttu annir miklar á sér hvíla, frest-
aði hann barnsfaðernismálinu til
næsta dags. Er líklegt, að hann hafi
gist um nóttina á Munaðarhóli, og
varla er fjarri lagi að geta sér þess
til, að þeir Ólafur hafi nokkuð rætt
málið sín á milli.
Þegar þíng hófst næsta dag, reis
Ólafur upp og bar fram þá spum-
ingu, hvort Jóhann Markússon hefði
meðferðis vegabréf frá sýslumannin-
um í Dalasýslu. Jóhann kvað nei við
því. Mótmælti þá Ólafur, að Jóhann
fengi að vitna í málinu, þar eð hann
væri skilríkjalaus flækingur. Jón í
Eiði skírskotaði tii þess, að Jóhann
væri öllum mönnum kunnur á Sandi
og nyti fyllsta trúnaðar vestur þar,
því, að helztu menn byggðarlagsins
hefðu jafnvel kosið hann til þess
að fara með bréf og peninga til
Reykjavíkur. En þessar röksemdir
stoðuðu ekki. Sýslumaður úrskurðaði
hann óhæfan tíl vitnisburðar, „kynn-
ingarlausan“ mann. Þá krafðist Ólaf-
ur þess, að vitnisburði Brekkubæjar-
Jóns yrði frestað, þar eð hann kynni
að reynast svo við málið riðinn, að
hann væri ekki vitnisbær. Sýslumað-
ur féllst einnig á þetta. Síðan var
Jón Gottskálksson kallaður fram og
Ingibjörg ljósmóðir á eftir honum.
Sá háttur var hafður á, að Jón í
Eiði spurði vitnin fyrst, en síðan
bar Ólafur fram nokkrar spurningar.
Jón Gottskálksson sagði frá komu
Ólafs að Blómsturvöllum nóttina áð-
ur en Ingunn ól barnið og orðaskipt-
um þeirra um Brekkubæjar-Jón,
sendiför sinni á fund hans að beiðni
Ingunnar og eftirgrennslunum henn-
ar við Jóhann Markússon, en leyndi
því aftur á móti, að Ólafur hafði
sent hann til þess að sækja Jón.
Ingibjörg greindi frá því, með hvaða
850
T í M I N N — SUNNUDAGSBLAÐ