Tíminn Sunnudagsblað - 17.07.1966, Blaðsíða 14

Jón Björnsson rifhöfundur. Ljósm. Tíminn Bj. Bj.
•— 'Hvenær kviknaði svo áhugi þinn
á ritstörfum?
— Það hefur víst verið snemma.
Á æskuheimili mínu var mikið les|g
og keypt af bókum og tímarituim,
Faðir minn var í Bókmenntafélagin'U,
Þjóðvinafélaginu og Sögufélaginii,
Lestrarfélag var einnig í sveitinnt,
en við gátum lítið notað það, vegpá
þess hve við vorum afskekkt þá, áðUT
en vegir og brýr komu til sögunna|
og geubreyttu öllu frá því, seni
menn höfðu áður búið við. Ég laj
allt, sem ég komst yfir, og tók ungu?
að setja saman sögur. Það fyrstá,
sem birtist eftir mig á prenti váí
smásaga í Lesbók Morgunblaðsins áf-
ið 1927.
—• Hvenær fórstu fyrst utan?
— Ég settist í lýðháskólann í Vosa
í Noregi haustið 1929 og var þar einti
vetur. Ég skrifaði alltaf eitthvað, tí®
að mynda í blað skólans. Af kenn-ur-
um í Voss er mér minnisstæðastur
Lars Eskeland, sem var þekktur æsku-
lýðsleiðtogi, sögumaður og ljóðskálcl,
Þarna reyndi ég eftir megni að kynna
mér bókmenntir. Þegar skólinn var
úti, ferðaðist ég nokkuð um Noreg
og fór svo heim og var þar um tíma,
—• Það hefur ekki árað vel fyrir
rithöfundum á íslandi um þær mund-
ir?
— Nei, heimskreppan var þá í al-
gleymingi og hart í búi hjá mörgum.
Það var vonlaust að ætla sér að vera
rithöfundur nema með því að safna
áskrifenduini og gefa út á eigin kostn-
að. Annars var lítið gefið út í Reykja-
vík á þessum árum. Helzti útgefandi
hérlendis var þá Þorsteinn M. Jóns-
son á Akureyri.
— Svo að þú hleypur heimdragan-
um öðru sinni.
— Já, nú lá leiðin til Danmerkur,
og ég settist í lýðháskólann í Askov,
SKALDSAGAN L YTUR ENGUM
LANDFRÆÐILEGUM LÖGMÁLUM
Jón Björnsson er í tölu vinsælustu
og mikilvirkustu rithöfunda okkar.
Rithöfundaferill hans er um margt
sérstæður, því að hann skrifaði á
danska tungu í hálfan annan áratug
og hefur mjög sótt viðfangsefni sitt
til sögu íslands. Okkur þótti líklegt,
að Jón hefði frá ýmsu að segja, og
varð það úr, að við sóttum hann heim
að Bergstaðastræti 34.
Jón býr í gulu timburhúsi, og er
garður umhverfis. Þar vex kerðill og
trjágróður ýmiss könar. Við suður-
gafl hússins rís gráösp mikil. Öspina
gróðursetti Hákon Bjarnason árið
1932, og er hún nú fullir ellefu metr-
ar á hæð og mun hæst espitrjáa í
Reykjavik. Þegar inn kemur, göngum
við til stofu, sem er einkar hlýlegt
herbergi: bækur í hillum, myndir á
veggjum, ritvél á öldnu viðarborði,
skrautlegt fiskabúr stendur á
kommóðu. Og við hefjum samtalið.
— Þú ert Skaftfellingur að ætt og
uppruna, Jón? spyrjum við í fyrstu.
— Já, ég er fæddur í Holti á Síðu
hinn 12. marz árið 1907 og ólst þar
upp með foreldrum mínum, Birni
Runólfssyni hreppstjóra og Marínu
Þórarinsdóttur, og stundaði almenna
sveitavinnu fram undir tvítugt.
þar sem margir íslendingar hafa ver-
ið við nám bæði fyrr og síðar. Þarna
var ég veturinn 1930—31 og 1931—
32. í skólanum voru allra þjóða kvik-
indi, og þarna kynntist maður ýmsu
nýju. Kennaralið var ágætt. Má þar
nefna Jakob Appel, sem tvívegis hafði
verið kennslumálaráðhem Dana og
var skilningsríkur gagnvart íslending-
um, Christiansen sögukennara og síð-
ast en ekki sízt Jörgen Bukdahl. Buk-
dahl var raunar ekki fastráðin kenn-
ari, en hann hélt stórfróðlega fyrir-
lestra um bókmenntir, og hika ég
ekki við það að telja hann í hópi
mestu bókmenntamanna á Norður-
590
T í M I N N — SUNNUDAGSBLAÐ