Tíminn Sunnudagsblað - 26.03.1967, Blaðsíða 8

Leðurvörur á boðstólum á Indíánamarkaði.
Á SLÓDUMINDÍÁNA
í MCXÍKÓFJÖLLUM
Þegar flogið er yfir skógivaxið
fjalllendi í Suður-Mexíkó, má oft
sjá reyk lyppast upp í loftið hér
og þar. Þar eru að störfum Indíán-
ar þeir, sem í fjöllunum búa. Þeir
eru að undirbúa sáningu og hafa
þsnn hátt á að svíða landið. Það
hefur lengi og víða verið háttur
frumstæðra þjóða. Með vissu var
þessari aðferð beitt um Norður-
lönd aftan úr grárri forneskju og
sums staðar allt fram á nítjándu
eða tuttugustu öld, einkum þó í
Finnlandi. Það er meira að segja
mjög líklegt, að hér á landi hafi
skógarteigar verið sviðnir í forn-
öld og séu tilvitnin um það bæjar
nöfn eins og Brenna og Brennistað
ir, Sviðholt og Sviðugarðar, Voli
og Vælugerði, auk fjölmargra ör-
nefna. Bendir og viðarkolalag, sem
fundizt hefur í jörðu í kringum
forn eyðibýli, er rannsökuð hafa
verið, til hins sama.
En hverfum frá fornum og frum
stæðum búskaparháttum á Norður-
löndum og gefum gætur Indíánun-
um í Mexíkó. Mexíkóbúar eru um
fjörutíu milljónir, og yfirgnæfandi
meiri hluti þeirra er af blónduðu
kyni Indíána og Spánverja. Spán-
verjar brutu landið undir sig með
hroðalegum aðförum á sextándu
öld, svo sem kinnugt er. Land-
ræningjar þessir höfðu yfirieitt
ekki með sér konur yfir hafið. Þeir
tóku sér því konur af Indíánakyni,
og varð sú kynblöndun svo mikil,
að nú er ekki nema tíundi hver
maður í landinu af óblönduðum
uppruna. Talið er, að ein milljón
manna muni algerlega af spænsku
kyni, en orpið er á, að þrjár millj-
ónir muni hreinir Indíánar, þó af
ólíkum þjóðflokkum og með ólík
tungumál. Og þetta eru Indíánar,
sem ekki hafa verið lokaðir inni
í girðingum eins og búfénaður í
kvíum, líkt og tíðkazt hefur í Banda
ríkjunum og Kanada, heldur fólk,
sem lifað hefur lífi sínu með þeim
hætti, er það hefur tamið sér um
margar aldir — ræktar lítinn skika
lands, býr til leirker, vefur dúka
og fer fótgangandi úr heimkynnum
sínum með varning sinn á markaðs
staði. Það er þetta fólk, sem er að
starfi, þegar farþegar í flugvélum
sjá reykjarstróka stíga upp úr
fjallaskógunum.
Áður en Indíánarnir svíða iand
sitt, höggva þeir öll stór tré, sem
þar vaxa, jafnvel hinar verðmæt-
ustu viðartegundir. Síðan kveikja
þeir í stubbum og föllnum trjábol-
um, og þegar allt er brunnið til
ösku, sá þeir maís í blettinn, er
þeir hafa sviðið. Maís vex með ágæt
um í öskunni næstu þrjú ár. En
þá svíða þeir nýjan blett, en gamli
akurinn verður uppblæstrinum að
bráð. Þannig hafa gífurleg land-
svæði orðið örfoka og gróðurvana,
og enn bætast í stórar spildur við
auðnina hvert einasta ár.
Stjórnarvöldum í Mexíkó er sá
vandi á höndum, hversu gera megi
þessa frumstæðu Indíánaþjóð-
flokka að nútímafólki, án þess að
þróttur þeirra, líkamlegur og and-
legur, skerðist. Þorri ríkja í Mið-
Ameríku og Suður-Ameríku hafa
orðið bandarísku auðvaldi að bráð,
og áratugur líður eftir áratug, án
þess að þar þokist nokkuð í á
átt, að lífskjör batni og menning
aukist, þar eð auðjöfrar keppa að
því að halda öllu í sömu úlfakrepp-
unni og nota til þess einræðisherra,
sem þeir styðja í sessi. Þar er
kannski bylting á borð við þá, er
gerð var á Kúbu, eina vonin, þótt
blóðug sé. Mexíkó hefur aftur á
móti oftast verið miklu sjálfstæð-
ara gagnvart Bandaríkjunum en
þessi lönd. Þar er ekki heldur við
neitt kynþáttavandamál að etja, þar
eð nálega allir Mexíkómenn eiga
rætur sínar til Indíána að rekja
tJr flokki Indíána voru meira að
segja tápmestu forsetarnir upp úr
1860. Júaréz og Porfíríó Ðíaz voru
báðir hreinir Indíánar.
Við allar þær stjórnarbyltingar,
sem yfir Mexíkó hafa gengið, liefur
jarðeignaaðallinn spænski, sem
þar var rótgróinn, orðið fyrir
skakkaföllum, og við endanlegan ó
sigur hans 1910 losnuðu Índíánarn
ir úr þeirri ánauð, er áður hafði oft
ast verið hlutskipti þeirra. Jörðum
var skipt á milli þeirra, þótt stund
um og sumstaðar væri misskipt.
Aftur á móti stendur margt í vegi
fyrir því, að þeir geti rekið búskap
að nútíðarhætti, þótt þeir vildu
það sjálfir, og mikill fjöld þeirra
hefur því leitað í borgirnar, eink-
um Mexíkóborg, þar sem nú búa
margar milljónir manna — sumir
[ hryllilegum fátækrahverfum, þar
248
T f M » N N — SUNNUDAGSBLAÐ