Tíminn Sunnudagsblað - 26.03.1967, Blaðsíða 14

i búi sínu smáu að vísu, en þó svo
ríflegu, að þeim tókst að fram
fleyta sér og börnum, er þau eign
uðust. Áttu þau löngum eina kú
og nokkrar kindur, og er svo tal
ið, að innangengt hafi verið úr
bænum i gripahúsin. Má iafnvel
vera, að skepnurnar hafi verið hýst
ar í rangölum eða skotum við
bæjargöng.
Ekki varð hjá því komizt, að
hann væri oft brottu um nætursak
ir. Var það og almannarómur, að
Jón Brandsson væri seinn í ferð
um, og voru þess dæmi, að hann
væri hálfan mánuð í Akranesferð.
Siálfum mun honum hafa þótt við
urhlutamikið að skilja konu sína
með kornung börn eina eftir svo
fjarri byggðum manna, til dæmis
á vetrum, þegar allra veðra var
von, og leítaðist hann oftast við
að hafa á heimilinu einhvern vika
dreng stálpaðan, og fyrir kom, að
vistráðin vinnukona var i Helga
vatnsseli. En þegar ekki var fleira
fólk í heimili en þau hjónin og
börn þeirra, leitaði hann á náðir
byggðarmanna um mannhjálp.
Varð Hermundarstaðafólk þá ofta-
ast til þess að hlaupa undir bagga
og senda einhvern ungling fram
í selið, þegar bóndi fór sjálfur
að heiman.
Um þessar mundir bjuggu á
Hermundarstöðum Guðlaugur
Guðmundsson, bróðursonur Dani
els á Fróðastöðum, og Hallfríður
Bjarnadóttir frá Kolslæk. Áttu þau
börn, sem voru að komast á Iegg,
meðal þeirra Ingibjörgu, móður
Guðjóns Jónssonar, sem lengi bjó
á Hermundarstöðum, og pilt, er
Gnðmundur hét. Hefur Ingibjörg
svo frá sagt, að eitt sinn var hún
frammi í selinu að vorlagi, er Jón
var í aðdráttarferð á Skipaskaga.
Fór þá Kristín húsfreyja að hyggja
að nýbornum ám frammi í brún
um og hélt á fötu í hendinni.
Mjólkaði hún i fötuna þær ær,
er hún náði og eitthvað var i. en
í svuntu sína safnaði hún f.ialla
grösum. Með þessum og þvílíkum
hætti tókst hjónunum í sejinu að
sjá sér og skylduliði sínu farborða.
Öllu reiddi skaplega af, þótt
vafalaust hafi oft verið telft á tví
sýnu. Einu sinni lá þó við borð, að
Kristínu yrði dvölin í heiðarbæn-
um ofraun. Svo var við vaxið, að
Jón átti erindi niður í sveitir að
vetrarlagi og bjóst við að vera að
heiman um nætur sakir. Var þá
ekki fleira fólk í selinu en þau
hjónin og börnin, og leitaði Jóa á
náðir Hermundarstaðafó'ks uro lið
veizlu eins og oft áður. Ilafði .svo
talazt til. að Guðmundur Guðlaugs
son, að menn ætla, skryppi fram
eftir til Kristínar og yrði hjá henni
unz Jón kæmi heim. Benda iíkur
til þess, að þetta hafi verið vetur
inn 1876-1877, en þá var Guðmund
ur seytján ára gamall.
Jón hóf ferð sina eins og nann
hafði ráð fyrir gert, trúlega árla
dags, og átti Guðmundur að Lma
upp að Helgavatnsseli, þegar á
daginn liði. Kristín varð eftir með
sonu sína þrjá, og mun hinn elzti,
Brandur, þá hafa verið tiu ára, en
Pétur, sem yngstur var, þnggja
ára, ef rétt er til getið um ánð.
Sinnti hún verkum að venju, og
leið svo fram dagurinn allt til
rökkurs, að ekki bólaði á Guð-
mundi á Hermundarstöðum. Brátt
færðist náttmyrkrið yfir heiðina.
Skaut þá húsfreyja loku fyrir
bæjardyrahurð, því að hún mun
illa hafa kunnað einverunni eftir.
að kvöldsett var orðið.
Þegar fram á vöku leið, án þess
að Guðmundar yrði vart, þótti
henni ekki lengur frestandi að
fara í fjósið til þess að gefa kúnni
og mjalta hana. En sem hún var
að tygjast í fjósið, heyrðist henni
bæjardyrahurðinni hrundið upp.
Hvarflaði henni þá fyrst að henni,
að lokunni hefði verið illa rennt
í kenginn, er Guðmundur gekk
viðstöðulaust inn og varð henni i
bili ekki til þess hugsað, hve
öndvert það var góðum siðum, að
hann kæmi þannig í bæinn eftir
sólsetur, án þess að guða á glugga.
Þessu næst heyrðist henni geng
ið inn göngin nokkuð hvatskeyt-
lega, og í næstu andrá, er borð
stofuhurð hrundið upp. Birtast í
gættinni tveir menn, sem hún
þykist þegar kenna, og eigi góðir
gestir í híbýlum heiðarbúanna.
Voru þetta engir aðrir en hinir
látnu Neðra-Nes-feðgar, Helgi og
Ásmundur sonur hans. Varð henni
ærið hverft við þessa sýn, og litla
stund mátti hún sig hvergi hiæra.
Var skelfing hennar slík, að henni
lá við öngviti andspænis þessum
óboðnu gestum. En brátt sigraði
þó viljastyrkurinn. Hún reis upp
með yngsta barn sitt á handleggn
um, gekk á móti komumönnum og
kastaði á þá orðum. Ekki er í
minnum, hvað henni varð á munni,
enda hefur hún kannski ekki mun
að það glöggt eftir á. En brottu
vísaði hún þeim heldur omjúklega
og skar ekki utan af. Við þetta
hörfuðu gestirnir undan, en Krist
ín fylgdi þeim eftir fram göngin
og allt að bæjardyrahurðinni, sem
raunar var lokuð eins og hún
vænti. Hurfu komumenn þar, en
konan stóð ein eftir í myrkum
göngunum. Setti þá að henni
hræðslu svo megna, að hún varð
að beita öllu, sem hún átti til, er
hún sneri aftur til baðstofunnar,
svo ofboð næði ekki tökum á
henni.
Nú leið enn nokkur stund, og
varð ekki af því, að konan færi í
fjósið eftir þvílíka heimsókn. Loks
var þó guðað á glugga. Var þar
Guðmundur á Hermundarstöðum
og má nærri geta, að konan varð
komu hans fegin.
Ókunnugt er nú, hvern trúnað,
sveitungar Kristínar lögðu á þessa
sögu hennar. Ekki virðist henni
þó hafa verið um það brugðið, að
hún spyhni söguna upp, en sumir
haft í getgátum, að gestkoman væri
draumur hennar, og hefði hún
rokið upp með andfælum, er feðg-
arnir birtust henni. Þótti það til
marks um seiglu Kristínar, þegar
í harðbakkann sló, að hún sk.vldi
ekki ærast við atburð þennan.
Ekki varð þetta atvik til þess, að
þau hjón leituðu niður í byggð-
ina. Þau þraukuðu enn í heiðinni í
mörg ár. Jafnvel hin miklu harð
indi, sem yfir landið gengu upp úr
1880, gátu ekki flæmt þau úr sel
inu fyrr en vorið 1886. Þá voru
börn þeirra á legg komin og hin
eldri milli tektar og tvítugs.
IV
Þau Jón og Kristín settust ekki
að í nágrenninu, er bau lélu loks
lokið heiðarbúskap, heidur fluttust
alla leið suður að Hávarsstöðum í
Leirársveit, þar sem þau bjuggu
næstu ár. Fylgdu þeim tjögur
börn þeirra — þrír synir, Rrandur,
Þorbjörn og Pétur, og ein dóttir,
Sigríður. Brandur Jónsson bagaðist
nokkuð, því að hann féll eitt
sinn niður af heyi, er hann var
að gera upp, og fótbrotnaði. Mun
fóturinn hafa verið illa skeyttur
saman og gróið með nokkuð óeðli
legum hætti, en þó ekki verr en
svo, að maðurinn var vinnufær.
Þetta fólk átti flest undarlega
stutta sögu í Leirársveitinni. í
heiðinni hafði það staðið af sér
allar hryðjur, en þegar það var
Framhald á bls. 262.
254 (
T í M I N N — SUNNUDAGSBLAÐ