Tíminn Sunnudagsblað - 31.03.1968, Page 4

V.
Jóhann á Vigdlsanstöðúm var á
tuttugasta ög áttunda aldursári,
þegar fólkið frá Stóru-Borg fór
ihjá garði hans með bús.mala sinn
og búslóð á leið út að Syðri-Völl-
um. Hafði þá sambúð þeirra Guð-
finnu, konu hans, staðið í sex ár,
snurðulaust að séð verður. Eftir
stutt nábýli við nýju grannana
varð þar á snögg breyting. Soffía
fangaði huga Jóhanns, og áður en
varði tókust með þeim ákafar ást-
ir.
Torvelt §r að segja, svo að engu
skeiki, hvenær þau fóru að draga
sig saman. En sennilega hefur það
gerzt fljótlega eftir komu Soffíu
að Syðri-Völlum. Fyrst í stað munu
þau hafa dregið launung á, hvað
í efni var. Það varð samt það hljóð
bært innan tíðar, en þó meira haft
í flimtingum en hámælum.
Kerlingar stungu saman nefjum
um nýju drósina þar á'Völium, og
galgopar köstuðu því á milii sín,
að svo ötull búmaður gerðist nú
Jóhann á Vigdísarstöðum, að hann
væri á fótum flestar nætur að
reka frá túni og gæta að heyjum.
Fljótlega tók konu Jóhanns og
fólki hennar að gerast óvært, og
spratt af þessu þykkja og fálæti á
iheimilinu. Jóhann þumbaðist við
og fór undan í flæmingi á meðan
ekki skarst mjög í odda, en þegar
hann fann straumkastið bella á sér
af vaxandi þunga, snerist hann
öndverður við. Varð honum stúlk-
an þeim mun hugleiknari sem á-
rekstrar urðu harðari heima fyrir,
og að loikum snerist ást hans á
Ihenni í áráttu, sem engu taum-
Ihaldi laut. Til stórtíðinda dró þó
ekki fyrr en veturinn eða vorið
1859, en þá dylst ekki, að um þver-
8>ak hefur keyrt á Vigdísarstöðum.
Þesisi misseri var tíðarfar rojög
örðugt. Veturinn 1859 var talinn
hinn strangasti, sem komið hafði
síðan 1802, er Langijökull svo-
nefndur þjarmaði að landsmönn-
um. Hafís lá við land, jarðbönn
langtímum saman víða um sveitir
og frosthörkur gífurlegar. Var vet-
ur þessi kallaður Álftabani og
hlaut nafn af því, hve margt fórst
álfta, sem fraus við sjávarísa vest-
an lands. Slíkur vetur hafði auð-
vitað í för með sér mikinn felli
fénaðar, þar eð landssiður var, að
menn settu að meira á guð og
gaddinn en heyjaföng sín. A þessu
fengu Húnvetningar að kenna eins
og fleiri, og er trúlegt, að margir
bændur í Húnaþingi hafi verið
orðnir uggandi um hag sinn, er
fannir og frerar þánuðu loks í
sveitum. Á Vigdisarstöðum hefur
blandazt saman kvíðinn, sem tíðar-
farið oMi, og erjur þær, sem risu
af ástamálum unga bóndans, en
húsfreyjan ef til vill vanstilltari
en ella sökum þess, að hún var
vanfær að fimmta barni sínu þenn-
an stríða vetur. Þegar barnið fædd
ist, var það lasburða og andaðist
eftir skamma hríð.
Á vordögum þetta ár lét séra
Böðvar Þorvaldsson af prestskap á
Melstað og settist að búi á kirkju-
jörðinni Svarðbæli í Miðfirði. Með
því að hann hefur viljað skiljast
vel við embætti sitt, samdi hann
sóknarmanntal og færði til bókar,
áður en hann hvarf brott af prest-
setrinu, enda sú venja hans að gera
það á útmánuðum. Þá var alit í
orði kveðnu við sama lag og verið
hafði á Vigdísarstöðum — Jóhann
í húsbóndasessi og Guðfinna við
stjórn innan stokks. Sá, sem
hreppti brauðið, séra Guðmundur
Vigfússon á Borg á Mýrum, kom
norður um fardaga og fólk hans
með búpeninginn um svipað leyti
eða litlu síðar. Hann húsvitjaði og
skráði nýtt manntal um haustið.
Þá voru þau umskipti orðin á Vig-
dísarstöðum, að gömlu hjónin,
Bjarni og Helga Gísladóttir, voru
tekin við búsforráðum á ný, en
sonur þeirra og tengdadóttir kom-
in í húsmennsku eða orðin hjú
þeirra.
Af þessu er ljóst, að eitthvað
meira en lítið hefur bjátað á, er
Bjarni, hálf-sjötugur maður, tók
jörðina úr höndum sonar síns. Því
hlýtur að hafa valdið knýjandi
nauðsyn. Nú hafði veturinn verið
grimmur eins og áður var sagt og
ef til vi'll hefur afkoman verið
fremur bág. Samt eru litlar líkur
til þess, að búmannsraunir hafi
gengið svo nærri andlegu þreki
Jóhanns, að hann hafi verið ófær
til búskapar af þeim sökum. Þeg-
ar að er gætt, virðist Vigdísarstaða-
heimilið ekki hafa goldið slíkt af-
hroð af völdum veðurlagsins, að
sennilegt sé, að Jóhanni hafi förl-
azt svo þrek og þor, að hann hafi
ekki rétt við, þegar brugðið var til
hins betra. Til hins bendir allt, að
meyjarmál hans hafi verið komin
á það fJugstig, að heimilinu hafi
iegið við upplausn og Bjarni tek-
ið undir sig búið, svo að efnum
öllum yrði ekki feykt út í veður og
vind, er hvern dag gat að því rek-
ið, að þau Guðfinna og Jóhann
gengju brott, annaðhvort eða bæði.
Til þess gat hann notið atfylgis
sveitarstjórnarmanna, sem ekki
var að því neinn fögnuður, að
bjargálna heimili lenti á flæði-
skeri.
Þetta er þeim mun líklegri skýr-
ing, að næsta ár stóð sjálf koll-
hríðin. Guðfinna sat sem fastast á
J.H.jrekur ptslarsögu bera mannsinsll
220
T í M 1 N N — SUNNUDAGSBLAÐ