Tíminn Sunnudagsblað - 31.03.1968, Page 9

framt að me'ðalbú, er Jóhann hafði:
Þrjár kýr, þrjátíu og sjö ær með
lömhum og fjórtán geldar, tuttugu
og tveir gemiingar og fimm hross.
Sauðir voru engir, enda höfðu
bændur í þessum sveitum orðið að
farga geldfé sínu vegna fjárkláð-
ans, er var í algleymingi sunnan
lands, því að hætta þótti á, að það
kæmist í bland við fé sunnan-
manna, ef það færi suður á heið-
ar að sumrinu.
Ráðstafanir hafa sýnilega verið
gerðar til þess að tryggja stöðu'
húsfreyjunnar, þegar Jóhann tók
við búsforráðum á ný, ef sækja
kynni í svipað horf og áður. Fað-
ir liennar, Gísli Gíslason, sem nú
var ekkill orðinn, fluttist að ig-
dísarstöðum með sumt af fólki
sínu, dótturinni til halds og
trausts. En þetta var óþörf varúð.
Vigdísarstaðaheimilinu stafaði
ekki lengur háski af því, þótt Soff-
ía Jónatansdóttir væri á næstu
grösum. Jóhann var ekki framar
samur maður og hann hafði verið,
og þótí hann gengi að vinnu, varð
bið á því, að hann tæki gleði sína.
Sú styrjöld, sem hann hafði háð
árum saman, hafði tekið ískyggi-
lega á hann, og friðargerðin þó
gengið enn nær honum. Svo fór,
að hvorug þeirra kvenna, sem
bitizt höfðu um hann af heift og
harðneskju, vildu binda trúss við
rekaldið. Jafnvel litli sonurinn,
Bjarni, sem fæddist þetta sumar,
gat ekki afstýrt því, er verða vildi.
Ef til vill hefur það verið Litla-
Ósfólkið, sem olli því, að sárin
ýfðust, en greru ekki. Sjálfur
varpaði Jóhann sökinni á það ævi-
langt, og til eru vitnisburðir sam-
tíðarmanna, sem ýmist gefa í skyn
eða segja fullum fetum, að það
hafi hann ekki gert að raunalausu.
Kunnugt er, að milli Jóhanns og
mága hans, Andrésar og Teits
Gíslasona, var komið upp megnt
hatur, og vera kann, að systur
Guðfinnu hafi verið undir sömu
sök seldar, þótt þess sé hvergi get-
ið berum orðum. Þeim Litla-Ós-
bræðrum hefur þvi varla verið það
hugleikið, að sambúð Jóhanns og
Guðfinnu yrði endingargóð, og
með ólíkindum hefði mátt kalla,
ef þeir hefðu ávallt gætt þeirra
varúðar að blása ekki í gamlar
glæður, svo margt sem orðið hafði
til misklíðar. Þetta var þeim mun
varhugaverðara sem tæpara stóð
um hugarástand húsbóndans.
T í M I N N — SUNNUDAGSBLAB
Þegar Bjarni gamli var dáinn,
hillti líka undir það, að Guðfinna
gætí náð tangaihaldi á hluta af
jörð og búi, hversu sem færi um
sambúð þeirra Jóhanns, því að
eignin var til arfs fa'Ilin að nokkru
leyti. En hvort sem því hefur vald-
ið undirróður bræðranna, ósam-
lyndi, sem hlauzt af veru Litla-Ós-
fólks á Vigdísarstöðum, ellegar
vankantar og órar Jóhanns sjálfs,
snerist nú hugur Guðfinnu á þann
veg, aö henni .varð nálega jafn-
mikið kappsmál að skilja við hann
og henni hafði áður verið að
missa hans ekki. Er það raunar
gömul saga, og þó jafnan ný, að
sigurinn er sætastur, áður en hann
vinnst.
Hið næsta vor, 1862, fékk
Andrés Gíslason á ný ábúð á nokkr
um hluta jarðarinnar, án alls efa
í trássi við Jóhann. Blasir við, að
þá hafi harðnað til muna á stalli,
enda Jóhann lét þess kost, áður en
sumarið var úti, að þau Guðfinna
gerðu skilnað sinn, ef til vill í
þeirri von, að hann gæti aftur náð
ástum Soffíu. Þessa iðraðist hann
þó mjög siðar, er honum varð
ljóst, hvað á eftir fylgdi. Kom mál
þeirra hjóna fyrir sáttanefnd að
venju, og þegar þau höfðu bæði
borið fram, að samvera þeirra
„myndi leiða til enn meiri ó-
ánægju“, ef framhald yrði á henni
var sótt um skilnaðarleyfi þeim til
handa. Það veitti Pétur amtmaður
Havsteen þegar haustið 1862.
Þessu næst var skiptafundur
haldinn á Vigdísarstöðum. Fóru
fyrst fram skipti eftir Bjarna, og
virðist ekkjan, Helga Gísladóttir,
hafa hreppt sex hundruð úr jörð-
inni, sem talin var rúm tíu hundr-
uð að dýrleika, en Jóhann fjögur,
en lausafé þar á eftir verið skipt
svo, að hvort þeirra bæri réttan
erfðahlut úr býtum. Síðan var
eignum Jóhanns deilt að jöfnu
með honum og Guðfinnu, sem þá
fékk tvö jarðarhundruð. Loks var
um það samið, að hún fengi hálfa
jörðina til ábúðar og tæki að sér
uppeldi drengjanna tveggja, Gísla
og Bjarna, með þeim skilmála, að
Jóhann gyldi með yngra drengn-
um fullt meðlag, unz hinn eldri,
er þá var tíu ára, væri úr ómegð
kominn.
Það var ætlun Jóhanns að hafa
afnot af þetm jarðarhundruðum
bveim, er hann hélt eftir. Hrófl-
Þegar Jóhann byrjaði flakk sitt, lagði
hann leið sina í Dali og á Strandir,
Fyrst í stað fór hann riðandi, en seinna
seldi hann hesta sina, ef tii vill af
ótta við, að þeir yrðu teknir af hon-
um, er heim kæmi. — í næsta blaði
segir frá þvi, er Jóhann var orðinn
förumaður.
aði hann upp eða hressti við
skemmukofa á bæjarhlaði og þilj-
aði þar klefa til íveru handa sér.
Þar með var örlagadómurinn inn-
siglaður.
Menn hverfa af sjónar
sviðinu, — fróðleikur týo
ist. Það eina sem getut .
varðveitt hann, er hið rit
aða orð.
— Lesendur blaðsins
eru beðnir að hafa þetta i
huga, þegar þeir komast
/fir fróðleik eða þekkingu
»em ekki má glatast.
- ---------------
225