Tíminn Sunnudagsblað - 02.06.1968, Blaðsíða 9

V
V.
í*ei:r, sem lengsfc og fastasí
spyrntu gegn því, að konur fengju
kosningarétt, voru stjórnmála-
mennirnir,- sem fæsfcir máfcíu til
þess hugsa, að konur hösluðu sér
vöti á leikvangi þeirra, eigendur
áfengisverksmiðja, ölgerðartiúsa
og veitingastaða, iðjulítil auð-
mannastétt borganna og liðsfor-
ingjar í landiher og sjóliði. Þetta
var el^ki r.ein tilviljun. Snorri seg-
ir svo frá í Eddu, að vgröld spiLlt-
ist við tilkvámu kvennanna, og
eins grunaði þessa aðila, að kon-
urnar myndu hafa endaskipti á
mörgu, er þær færu að hlutast
til um landstjórn, þótt því mið-
ur kæmi það á daginn síðar. iS sá
uggur var hugarburður. Þeir
héldu, að konurnar myndu um-
turna þjóðfélagslháttutn og Kolt-
varpa atvinnuvegum, leiða sjúka,
fátæka og aldraða að fjárhirzlun-
um og ala upp heimtufrekju í verk-
smiðjustelpum og spunakerlingum,
væna karlmennína yndi lífsins með
bindindislöggjöf og afnámt alís
vændis, og setja friðinn ofar gróða
vonum fésj'slumannanna og orðs-
iif ríkisins. Þeir trúðu sem sé sjálf
ir þeim fullyrðingum sínuni, að
konan væri á annan veg úr garði
■göfð en karlmaðurinn og sást yf-
if það, að hún var líka eigingjörn
og ófyrirleitin og ranglát, þegar
því var að skipta, rétt eins og
fcarlmaðurinn.
Fram að aldarlokum reyndist
Annar Httur
enslcum stjómmólamönnum auð-
velt að verjast kröfum kvenna um
atkivæðisrétt, enda kom brátt upp
óeining innan kvemréttindasamtak-
anna. Orsökm var hin sama og olli
flokkaskiptingu í sjálfstæðis-
baráttu íslendinga og margra ann-
arra þjóða: Sumar konurnar vildu
láta sér lynda litinn ávinning, en
aðrar óttnðust, að það tefði einung
is fyrir fullum sigri og vildu ekki
lúta að neinuin smánarboðum.
Emmeliína Pankhurst fyllti þann
flokkinn, sem kröfuharðari var,
en Lydía Becker, sem var miklu
eldri í hettunni en hún, vildi láta
sér nægja þá rýmkun, að konur,
sem sjálfar stýrðu fjártiag sínum,
hefðu atkvæðisrétt til jafns við
karla við þingkosningar.
Lydía Becker hrósaði sigri inn-
an kvemréttindasamtakanna, en
Emmel'ína Pankihurst, sem taldi af-
stöðu hennar svik við málstaðinn,
gerði sér hægt um hönd og stofn-
aði eftir nokkurra ára deilur «ýtt
kvennasamband árið 1889 Meðai
margra sfcuðnimgsmanna hennar
við stofnun þessara nýju samtaka
voru skozka skáldið Cunniogliame
Graham og Jósefína Butler, sem
víðkunn var af starfi sínu meðal
stúlkna á villigötum og baráttu
sinni gegn rekstri vændishúsa og
bvítri þrælasölu.
Um þessar mundir hafði rétt-
indamáium nokkuð þokað áieiðis.
Konur voru, þótfc með hðmlum
væri, orðnar kjörgengar I sveitar-
stjórnir, sóknarnefndir og fátækra
nefndir. En einkum lcvað orðið
mikið að því, að stjórnmálaflokk-
arnlr beittu þeim fyrir sig í kosn-
ingaáróðri. Svo var móJt með vexti, I
ijið samjþyklct höfðu verlð lög, sem
bönnuðu fLokkum og frambjóðend-1
uim að hafa fcosvjngasmala á laun-
um. Áróður af því tagi, er 'þeir
ihöfðu rekið, var þó efcki látinn
niður falla, heldur stofnuðu flokk-
arnir flokksfélög kvenna, sem jtð-
an miðluðu þeim sjálfboða-
liðum, er sinntu kosningaáróðri
kauplaust. Þetta var þó úrræði,
sem þeim hefði átt að hrjósa hug-
úr við, er bægja vildu konum frá
.stjórnmálaafskiptum. Við þelta
lærðu þær margt, sem þær höfðu
ekki áður kunnað. En það varð
efcki í allt horft. Seinna kom á
daginn, að þetta dró dilk á 'frir
sér. Þetta var eins og að hleypa
blökkumönnum of nærri dyrurn
s t j ó rnarskrif stof anna.
Emmelína Pankhurst gelck í
fcvennaféiag frjálslynda flokksins,
og hugðist uppskera að launum
liðsinni þingmanna hans, þegar
réttindamál kvenna kæmu á ný
fyrir þingið. En hún komst fljótt
að raun um, að hún var litlu nær.
Samtökum sínum stjórnaði hún af
miklum dugnaði og rniklu ráðríki,
og það kom fyrir, að óbilgirni
hennar hrakti frá henni atkvæða-
miklar konur, sem eftirsjá var að.,
Hún efndi tíðum til teboða, funda
og samkvæma, og fékk fræga lista
rnenn til þess að leika þar og
syngja og ræðuskörunga til þess
að tala. Samtökin gerðust smám
saman herskárri og herskárri. og
oft lauk fundum með því, að'
sjálfskipaðar nefndir þrönunuðu
til þinghúsins til þess að ná bar
tali af þingmönnum, sem veiður
var í og ekki vonlaúsj um, að
veitti þeim áheyrn. Á þessum
þinggöngutn stóum töldu konurn-
ar sig hafavfengið fyrirheit tveggja
ungra og efnilegra þingmanna,
Ríkarðs Haldanes óg Eðvarðs
Greys, er báðúr urðú sífjar tái-
varðar og miklir atkvæðamen,
um stuðning við mikilvægar rétt-
arbætur Iconum til handa Þar var
ekki aðeins um það að ræða, að
þær fengu kosningarétt. og kjör-
gengi til jafns við karla, heldur
sama rétt og þeir til allra sfcárfa
í þjóðfélaginu, sama rétt i skíhi-
aðarmálutn og erfðamálum og full
umráð barna sinna. En þegar þing-
nefndir Emmeltóu fóru að krefj-
ast þess af Haldane, að hann bæri
þetta fram í þinginu, brást harm
ófcunnuglega við. Hann kvað því-
Mkt aðetós geta verið stefnuyfir-
T í M I N N — SUNNUDAGSSÍLAÐ
417