Tíminn Sunnudagsblað - 02.06.1968, Blaðsíða 10

lýsingu, en þess væri engin von,
aS eínisatriði hennar yrðu að veru-
leika næstu fimmtiu árin. Upp frá
þessari stundu gat Emmelína
aldrei litið Haidane réttu auga.
VI
Þó að Emmelína Pankhurst
væri í kvennafélagi frjálsiynda
flokksins, hafði hún iengst af tal-
ið sig sósíalista. Þau hjónin voru
bæði í samtökum fabíana og þau
hefðu gengið i stjórnmálasamtök
þau, er margir vinir þeirra stofn-
uðu árið 1883; ef þau hefðu ekki
verið andvíg helzta forystumann
inum, marxistanum Henrv Hynd-
man, sökum einkennilegrar andúð
ar hans á málefnum hinnar víg-
reifu kvenréttindakonu.
En á alþjóðaþingi sósíalista árið
1888 kynntist Emmelína þeim
manni, sem siðan varð eitt
helzta haldreipi hennar meðal
stjórnmálamanna. þótt honum væri
það kuldalega þakkað, er á ævina
leið. Það var Keir Hardie. skozkur
námaverkamaður, mikill friðar-
sinni og fórnfús og einlægur bar-
áttumaður, sem aldrei hvikaði frá
því, sem hann taldi rétt.
Um þessar mundir lét hann
mjög til sín taka kjör atvúam-
lausra ve'kamanna, náði kosningu
í einu úthverfa Lundúna árið 1892
og stofnaði óháðan verkamanna-
flokk ári síðar. Árið 1894 tók þessi
nýi flokkur fyrst þátt í lrosning-
unum, og þá snerust Pankhurst-
hjónin, sem orðin voru vonlaus
um það, að neins væri að vænta
af frjálslynda flokknum, til algers
fylgis við hann.
Við þetta magnaðist mjög and-
úð á þeim, og voru þau urn hríð
sniðgengin í stóru og smáu. Samt
sem áður náði Emmelína kosn-
ingu í skólanefnd í Manchester,
þar sem þau höfðu nú tekið séi
bólfestu. Þá var þar gífurlegt at-.
vinnuleysi, en ekki lýðhjálp af
neinu ta|i, og þeir, sem örbjarga
voru, áttu ekki annað athvarf en
þurfamannahúsin, sem ekki voru
neinar sæmdarstofnanir. Pank-
hursthjónin beittu sér fyrir hjálpar
starfsemi, létu safna gjöfum á
markaðstorgum og meðal matvöru
kaupmanna og útbýttu þeim síð-
an meðal þeirra, sem bjuggu við
sult og seyru. Margan dag stóð
Emmelína sjálf í kolavagni úti á
torgi og jós súpu á skálar og
hlutaði sundur brauðhleifa. í litla
flokksblaðinu var þess svo krafizt,
að þingið skærist í leikinn og veitti
bæjarstjórnum vald til þess
að leggja hald á land, vélar og
hráefni. svo að nægði til þess, að
allir fengju vinnu. Upp úr þessu
var hún kosin i fátækrastjórn borg
arhverfis, þar sem neyðin var hvað
mest. Þar urðu nú stormasamir
fundir. er maður hennar stjórnaði
göngum atvinnuleysingja um borg-
ina og öskrandi mannfjöldi settist
um fundarhúsið. En orðstír Emme-
l'ínu jókst, og hún lét fleira og
fleira til sín taka: Hörmulega að-
búðina í þurfamannahúsunum
rekstur sjúkrahúss og geðveikra-
spitala hverfisins, fjármálaspilling-
una, hún taldi sig hafa komizt á
snoðir um. Hún var meðal ræðu-
manna á fjöldafundum, og hún
kom því í kring, að maður hean-
ar var boðinn fram í þingkosn-
ingum í kjördæmi, þar sem einna
líklegast þótti, að jafnaðarmaður
■gæti sigrað. Hann féll samt, þó að
atkvæðamunur yrði lítill. Jafn-
skjótt og talningu var lokið, steig
Emmelína upp í vagn og ók til
næsta kjördæmis, þar sem kosn-
ing hafði ekki farið fram, til þess
að tala máli frambjóðandans þar.
Næstu misseri liðu við enda-
lausar 'stjórnmálaskærur, en kven-
réttindamálin sátu á hakanum um
sinn. Vorið 1898 hugðist hún hvíla
sig nokkuð. Elzta dóttirin, Krista-
bel, var orðin seytján ára, og hin
gamla skólasystir Emmelínu,
Naomí, var gift kona ; Genf og
átti dóttur á svipuðu reki Þær
höfðu komið sér saman um að
hafa dætraskipti eitt ár, og Emme-
lína ætlaði að fylgja dóttur sirmi
til Sviss.
Þegar hún kvaddi mann sinn
burtfararmorguninn, greip hana
snöggur óiti. Hún vafði hann að
sér hágrátandi og gat enga stjórn
á sér haft. Samt lét hún ferðina
ekki undir höfuð leggjast. En þeg-
ar hún hafði skamma hríð verið
á heimili vinkonu sinnar i Genf,
barst henni símskeyti. Maður iienn
ar var sjúkur og bað hana að koma
heim. - Hún hraðaði sér sem hún
mátti til Englands. í lestinni milli
Lundúna og Manchester bar dag-
blað fyrir augu hennar, og hún
sá breiðan. svartan sorgarramma á
forsíðu. Sá. sem látinn var, var
maður hennar.
Henni féll svo ketill í eld, að
hún sagði af sér öllum trúnaðar-
störfum. Hún ætlaði að snúa sér
að verzlun, en þá gerðist bað ó-
vænt, að borgaryfirvöldin, sem
hún hafði barizt harðast við, buðu
henni að veita forstöðu manntals-
skrifstofu eins hverfisins.
í þessu sta-nfi kynntist hún enn
einni hlið mannlifsins. Hún kynnt-
ist örvæntingarfullum mæðrum,
sem eiginmennirnir höfðu hlaupið
frá, og umkomulausum stúlkum,
sem eignazt höfðu börn, hinar
yngstu ekká nema þrettán ára
gamlar. Af drykkjumannaheimil-
um í öreigahverfunum komu
meira að segja til hennar stúikur,
T I M I N N — SUNNUDAGSBLAÐ