Tíminn Sunnudagsblað - 15.09.1968, Blaðsíða 18

drægni og ósvífni hins danska
valds, þá voru st'undum í þjónustu
þess íslenzkir dánumenn, sem
bættu gráu ofan á svart.
Sveinn vill ráða til sín ráðskonu.
Sveinn Sveinsson uppihélt sér í
Suðursveit frá 1801, „og bar það
-fyrir, að stiftamtmaður Ólafur Step-
hanson hefði leyft sér að vera í
sýslunni, þar hann vildi.“
Hann setti bú að Breiðabólstað
og fiutti þangað konu sína og reit-
ur. Ekki hefur það verið umsvifa-
mikill búskapur, en þó fleytings
hokur.
Við vetrarbyrjun 1805 sneri
Sveinn sér bréflega til biskups,
hvar í hann rakti fyrst sakaferil
sinn.
„-----Síðan hefi ég borið mig
að hafa fyrir þessum 2 börnum svo
ei á sveit færu. En er nú orðinn
mjög vanfær þar til, bæði vegna
ellivanburða sem og báginda með
bústýru, þar ég missti í sumar
konu mína, hver þó að háöldruð
væri orðin, var þó dálítið allt til
næstliðið ár, mér til styrkingar
uppá umsjón. En nú síðan hennar
missti við, hefi ég ei utan eina
kerling uppgefna, en fæ hér ekki
vinnukonu, allra sízt þá, er ég
kunni að taka fyrir bústýru.
Því innflý' ég nú til yðar há-
æruverðugheita hvort ei viljið vera
mér svo náðugir og leyfa, að ég
nú taki þá umgetnu barnsmóður
mína til að hafa fyrir börnum sín-
um ásamt mér, hjá mér, þar slíkt
vildi verða mér til stórrar hægðar
og styrktar að framfæra böm okk-
ar.
Ég bið auðmjúklega að fyrirgef-
ið mér þessa mína dirfsku, sem og
að við fyrstu hentugleika vilduð
gefa mér náðugt svar uppá þessa
mína fyrirspurn.-----“
Geir biskup góða leizt ekki á
blikuna, þegar hann leit bréf skaft-
fellska bóndans, — og svar hans
var ekki neitt sérstaklega náðugt:
„Til svars uppá bréf yðar til min
af 7da nóvember f.á. þénar: að
það alls ekki stendur í mínu valdi
að gefa leyfi til að þér framvegis
megið búa við þá kvenpersónu —
með hvörri þér áður hafið tvö (1!)
börn alið í iiórdóini. —
Einnig er ég viss um, að það
verðslega yfirvald muni, eður alla-
reiðu gjört hafi þá ráðstöfun, að
þér og áminnst kvenjersóna verði
aðskilin á þann hátt, sem lögin
fyrirsegja.
Lambastöðúm,"
þann 26ta jan. 1806.
Geir Vídalín.“
Ekki sat þó þar við.
Biskup sendi afrit, bæði af um-
sókn Sveins og svarbréfi sínu, til
setts sýslumanns Bergs Benedikts-
sonar í Árnanesi. Fylgdi .þessum
plöggúm hógvær viðvörun:
„------Þetta hvörutveggja álít
ég skyldu mína að meðdeila yður
að svo miklu leyti, sem sökin
kann að vera yðar embætti viðkom
andi.“ —
GEIR VÍDALÍN
— biskupinn góði og hoidugi.
Bergi lögsagnara brá ónotalega,
þegar hann las bréfið frá herra
Geir Vídalín. — Þarna var mál, er
hann sem settur sýslumaður, lét
sig litlu skipia í tvö ár. Þar sem
málið hafði tekið nýja stefnu, þótt
honum nú tryggara að hefjast í
sessi.
Um viðbrögð sín sagði hann síð-
ar á þessa leið:
„------Strax sem ég meðtekið
hafði biskupsbréfið, heimti ég af
Sveini passa hans frá tukthúsinu og
undireins fyrirbauð honum sókn-
arsamveru með Rannveigu. Veik
hann þá í þriðju sókn, eður Hof-
fellskirkjusókn, með barni sínu
öðru, sem svo var komið að aldri
og atgörvi að framar var til léttis
en þyngsla. — En yngra barnið var
hjá móðurinni, væntanlega með
framfærslustyrk frá föðurnum,
sem hönum var ekki um megn að
tilleggja, þar bæði átti hann jarðar-
part góðan og aðra fémuni: og
sveitarstyrk vissi ég ei til það
þæði.------“
Það var vorið 1806, sem Sveinn
Sveinson sló sér niður í Krossbæ
í Nesjum.
Rannve'ig fer til Sveins.
Vorið 1808 tók Sveinn sig upp
frá Krossbæ og settist aftur að
á Breiðabólstað. Hann var ekki að
fara í neina einsetu, en hafði tek-
ið til sinna ráða, skeytti engu um
bönn geistlegra eða veraldlegra
valdamanna. — Rannveig Jóns-
dóttir fluttist til hans, og báðir syn-
ir þeirra fylgdu þeim.
Bergur lögsagnari átti í ströngu
stríði. Þegar hann frétti af tiltæki
Sveins, þeysti hann suður í Suður-
sveit og hafði tal af hjúunum.
Bað og hótaði. Fyrirbauð Sveini
sýsluvist.
Stiftamtmaður hefði á sínum
tíma veitt honum sýsluvistina með
því móti, „að hann ærlega og uppá
anstandugan máta sér í sýslunni
uppihéldi.“ Nú væri það ekki leng-
ur, þar sem hann hefði endumýj-
að samveru með Rannveigu, hverri
með hann hefði áður forbrotið sitt
líf.
Sveinn þráaðist við og vildi ekki
játa það, að hann væri að brjóta
af sér í neinu.
Stóð lengi í þrefi.
Þetta bréf sendi Sveinn til stift-
amtmanns:
,Pro memoria!
Hér með vildi ég allra undir-
dánugast hafa fyrirstillt hans há-
velborinhedtum, hvörsu ég þykist
stórkostlega aflagaborinn, þar sem
mér hefur verið so nýlega bæði
skriflega og munnlega fyrirboðin
sveitar- og sýsluvera hér af sama
stáðar lögsagnara hr. Bergi Bene-
diktssyni, og fundið sér til orðsaka
mín undanfarin barnsbrot, sem þó
eru annars eftir guðs ok yfirvald-
anna vitund bætt og afplánuð fyr-
ir kónglega náð, — að tillægju því
ég hefi tvívegis að undanförnu hlot
ið að betala sýsluvist mína með
2 ríkisdölum í hvort sinn eftir
mína yfirskoðáða formegan.
Hvað af ráða má, að ég er með
þessa harðýðgi, heilsuslæmur á sex
tugsaldri, gjörður ómaklegur gerða
og laga, hvers vegna ég hefi einsk-
is hælis að leita nema hjá guði
alleina. Þess vegna innfellur mín
auðmjúk og undirdánugust bæn
og fyrirspurn, hvört ég megi ekki
eður eigi hér eftir sem fyrr be-
714
T í M 1 N N — SUNNUDAGSBLAÐ