Tíminn Sunnudagsblað - 07.12.1969, Blaðsíða 10

úr sveitinni, þó að bagalegast væri
að missa hann vegna lækning-
anna. . . Lárus var að mörgu leyti
yfirburðarmaður“.
Ég kynntist litillega frú Mar-
gréti Lárusdúttur, konu Guðmund-
ar læknis á Stórólfshvoli, sómu-
leiðis lítiisháttar Ólafi lækni, bróð-
ur hennar, eftir að hann fluttist
til Vestmannaeyja. En séra Jakobi
mest eftir heimkomuna frá Vestur-
heimi og þegar hann .gerðist bóndi
í Holti, ásamt Guðbrandi Magnús-
syni, kollega mínum, enda gegndi
ég eins konar konsúlsstörfum fyr-
ir þá meðan þeir bjuggu í Holti.
Árið 1916 bauð séra Jakob mér til
viku dvalar austur að Holti. Alla
þá viku, meðan ég dvaldist þar,
rigndi svo óskaplega, að Holtsá
braut varnargarðinn fyrir ofan
túnið og flutti aur og leðju yfir
stóra spildu af túninu.
Nokkru eftir að Lárus kom til
Reykjavíkur ætlaði þáverandi land
læknir, sem þá var Guðmundur
heitinn Björnson, að ta-ka lækn-
ingaieyfið af Lárusi. Þá skarst
kvenskörungurinn Þorbjörg Sveins-
dóttir í málið og krafðist þess af
bróðursyni sínum, Einari Bene-
diktssyni, að hann verði Lárus
frænda sinn. Honum tókst það
svo vel, að Lárus fékk að halda
lækningium áfram.
Lárus var sæmdur dannebrogs-
orðu skömmu eftir aldamót, i heið-
ursskyni fyrir friábærlega vel
heppnuð lækningastörf.
Af samhýlismönnum mínum þau
átta ár, sem ég bjó á Spítalastig
6, í útbyggingunni, eru mér enn
minnisstæðir prentararnir Guð-
brandiur Magnússon og Jón Sigur-
jónsson á neðri hæðinni, og síðar
Helgi Ingvarsson læknir. En á
efri hæðinni bjuggu með mér Ei-
ríkur Sigurðsson frá Hjartarstöð-
um, Jón Sigmundsson bílstjóri og
EgilþJónsson læknir frá Egilsstöð-
um. í heimsófcnir til okkar komu
iðulega Vilmundur Jónsson, síðar
landlæknir, Helgi Jónasson lækn-
ir, frændi Helga Ingvarssonar,
Jafcob „skalli“, Halldór Stefansson
. rithöfundur, Hans Eide heildsali,
Jón Þorvarðarson í Verðandi, Þor-
valdur Guðjónsson úr Vestmanna-
eyjum, A'lbert Eymundsson, tafl-
fcóngur Gríimseyinga. Ennfrem'ur
allmargir Borgfirðingar (úr Borg-
arfirði eystra), sem einkom fcomu
til mín, í fylgd með Sigurgeiri
heitnum bróður minum, auk
feeimafólfcs úr aðal'húsinu.
Að lokum tek ég hér orðrétt úr
Dulrúnum Hermanns Jónassonar
frá Þingeyrum kaflann um „Með-
ulin hennar Katrínar“, þar sem
Lárus Pálsson segir sjálfur frá ár-
ið 1914:
„Árið 1870 var ég um tima aust-
ur á KálíafeLLsstað hjá séra Þor-
steini Einarssyni frænda mínum
og vini. í þá daga hafði ég rnikið
að starfa um Skaftafells- og Múla-
sýslur, sökum þess hve fátt var
um lækna. Ég pantaði meðul mín
með verzlunarskipi til Papóss.
Meðal annars fébk ég læstan kassa
með sykurkornum. Eru það litlar
hvCtasykurskúlur, sem meðulin
eru þynnt í.
Þann 9. ágúst var ég heima á
staðnum. Ónot og leiðindi voru í
mér. Var það þó eigi venjulegt,
því að þarna leið mér mjög vel.
Mér virtist ég mætti til með að
leggja mig fyrir. Enda gerði ég
það og sofnaði þegar. Fólkið var
við heyskap á teig út frá bænum.
Þegar ég vaknaði, gekk ég til þess
og fór að slá. Nokfcru siðar fór ég
heim og ætlaði eitthvað að starfa
við lyfjafcassa minn. Stóð hann á
stofuborðinu, en lykilinn hafði ég
bundinn við mig. í kassanum voru
65 tegundir af meðulum. Þegar ég
lauk kassanum upp, sá ég að búið
var að taka til 7 bréf með meðul-
um. Litu þau svipað út og hita-
skammtabréf í lyfjabúðum. Á öll-
um bréfunum stóð: Katrín, og aufc
þess til skiptis eftirfylgjandi staf-
ir: a. b. c. d. e. f. g. Ég varð áfcaf-
lega undrandi yfir þessu, og sýndi
því presti. Enga Katrínu þekkti
hann í allri sýslunni nema alls eina
konu, sem var vel braust.
Ég fór svo aftur út á teiginn til
að slá. Um kl. 3 e.h. kom prestur
til mín og sagði, að kominn væri
maður langt að austan og með
honum vanheil stúlka, sem óskaði
eftir mér heim. Ég gekfc þá heim
og inn í stofu, því að þar voru þau
fyrir. Spurði ég-þá gestinn að heiti.
Sagði hann til sín. „En hvað heit-
ir stúlfcan?“ spurði ég. ',',Katrín,“
svaraði hann. „Nú, jæja! Heitir
hún Katrín“, sagði ég eins og við
sjálfan mig.
Ég sikoðaði þá stúlkuna og sá,
að það var vatnsýki, sem að henni
gefck. í holinu neðan við þindina
var mifcið af vatni. Ég varð forviða
á þessum fcymja atburði, að ég
skyldi vera einis og seiddur í svefn.
Tafca svo til meðulin í svefninum,
og skrifa Katrín á skammtana. Og
nú var einhver Katrín komin veik
til mín. Ég gat því eigi annað en
lagt trúnað á þetta, og eigi sízt
■sökum þess, að dularfull fyrir-
brigði höfðu stundum áður orðið
mér að liði. Réð ég því af að láta
stúlkuna hafa tilteknu meðulin.
Áleit að þau myndu ekki geta skað
að hana. Skrifaöi ég því á skammt-
ana, að hún sky-ldi tafca 7 sykur-
korn 7 sinnum á dag, sinn daginn
úr hverju bréfi, í 7 daga, eftir stafa
röðinni a—g, unz meðulin væru
búin. Þegar Katrín hafði lokið með-
ulunum, var hún albata, og hefir
verið hin hraustasta síðan. En
aldrei hefi ég getað rennt neinum
grun að því, hvaða meðul þetta
voru, því að sykurkornin voru ó-
þekkjanleg í sundur. Bæði á nafn-
inu og stöfunum þekkti ég hönd
mína. En þetta hafði ég skrifað,
eða verið látinn skrifa, með öllu
óafvitandi.
Engir vissu um þenna atburð
nema við séra Þorsteinn, og bað
ég hann að halda honum leyndum.
Svo liðu um 35 ár. Þá var ég
þrisvar sinnum boðinn á fund Til-
raunafélagsins í Reykjavík. Voru
þar staddir margir merkismenn.
Var það sannfæring mín og þeirra,
að engar blekkingar gætu farið
þar fram. Á einum af þessum fund
um heyrðist rödd, er sagði: „Við
erum hér þrír, sem viljum finna
lækninn“. „Hvorn“, spyr Björn
fyrrv. ráðherra Jónsson: því að
Þorsteinn læknir Jónsson frá Vest-
mannaeyjum var þar einnig stadd-
ur. Þá svarar röddin: „Hann Lár-
us“. „Já! Ég er hér“, varð mér að
orði. Þá segir röddin: „Við erum
þrír, sem oft erum með þér. Oftast
er það þó ég, og ég var með þér,
þegar þú tófcst til meðulin handa
henni Katrínu forðum“.
Ofanritaða sögu hef ég borið
undir menn, sem voru staddir á
nefndum fundi, og kannast þeir
við hana.“
Nú eru aðeins á lífi af börnum
Lárusar og Guðrúnar: Sr. Sigurð-
ur, fv. prestur og prófastur, og
Guðrún, kona Helga Ingvarssonar
læknis. Þeirn þakka ég sérsta'klega
góð kynni fyrr og síðar, nú um
skeið.
Heimildir: Úr æviágripi Lárus-
ar Pálssonar, í handriti, Sunn-
anfari, Dulrúnir Hermanns Jón-
assonar frá Þingeyrum, og Þætt-
ir af Suðurnesjum.
994
TlMlNN — SUNNUDAGSBLAB