Tíminn Sunnudagsblað - 31.10.1971, Blaðsíða 15

húsið var fest niður með vírstöng-
um. Þegar svo hryðjan skall á,
fylgdu henni dunur og dynkir, og
eldingum laust niður í stöngina.
Bláir logarnir léku um vírana og
lýstu upp snjóinn í kring. Við
höfðum aldrei séð þetta fyrirbæri
fyrr, en höfðum heyrt þess getið,
svo og hvaða lögmálum það lyti.
Okkur varð því strax léttara um
andardráttinn og lögðumst örugg
til hvíldar um kvöldið.
— Rak þarna aldrei tundurdufl?
— Jú, eitt að minnsta kosti. Og
sjálfsagt hefur þau rekið fleiri,
þótt maður yrði þeirra ekki var,
því þarna koma mikil brim og
stórviðri og alls konar hljóð
fylgja slíkum hamförum, eins og
þú veizt. Ég var einhverju sinni
að koma vestan úr Súgandafirði
í góðu veðri. Heyrði ég þá allt í
einu þungan dynk, eins og af
dýnamítsprengingu. Þegar ég kom
heim, sagði konan mín mér, að
annaðhvort hefði fallið stór skriða
ur Öskubaknum — það er fjall
austan við vitann — eða eitthvað
hefði sprungið undir fjallinu.
Sagði hún, að útihurðin á vitahús-
inu hefði hrokkið upp á gátt og
rúðurnar nötrað í gluggafölsun-
um. Ennfremur hefðu kindurnar
komið í loftköstum framan af dal
og niður á tún. Okkur kom strax
í hug, að þarna hefði tundurdufl
verið á ferðinni, og litlu síðar fór
ég inn undir Öskubak að svipast
um. En ég varð einskis var.
Seinna þetta sama vor var ég
svo einu sinni inni í svokölluðum
Þræðingum, sem eru þarna í fjall-
inu um það bil tvö hundruð metra
yfir sjó. Fann ég þar þá alls kon-
ar járnadrasl, bæði smábrot og
stór, og leyndi sér ekki, að þetta
voru leifar af tundurdufli.
— Þú nefndir þarna áðan kú og
kindur. Varstu með búskap í vit-
anum?
— Já, lítils háttar. Það var ein
kýr og þetta tíu til tuttugu kind-
ur — svona rétt til matar. Ég var
frumbýlingur og efnin vægast sagt
af skornum skammti. Það var álit-
ið, að jörðin bæri eina til tvæ'r kýr
og fimmtíu til sextíu kindur, en
ég var þar ekki svo lengi, að ég
næði að koma upp slíkum þú-
stofni.
— Hvað tók svo við, þegar vita-
varðarstarfinu lauk?
— Vorið 1943 sagði ég lausu
starfi mínu við vitann og fluttist
til Suðureyrar við Súgandafjörð.
Þar dvaldist ég svo til ársins 1945
og stundaði þá vinnu, sem til féll.
Ég var landmaður við bátana á
vetrarvertíð, en reri á færabátum
á sumrin.
í Súgandafirði var gott fólk,
greint og hispurslaust. Þar var
mikið félagslíf og sjaldan efnt til
samkomu án þess að upplestur,
gamanvísur eða leikrit væru með
í spilinu. Var þá ekki alltaf skor-
inn við neglur sér tíminn, sem í
þann undirbúning fór, þótt í lang-
flestum tilfellum væri aðeins um
eina sýningu að ræða.
Ég held, að í þessum efnum hafi
Súgfirðingar verið samstilltari en
flestir hinna þorpsbúanna á Vest-
fjörðum, enda áttu þeir á að skipa
mörgum góðum starfskröftum á
þessu sviði. Minnist ég margra
ánægjustunda, sem ég átti með
þessu fólki, og vona, að það haldi
uppteknum hætti, þótt tímarnir
hafi breytzt og fjölmiðlar fylli nú
sum þau rúm, sem fólkið sjálft
skipaði áður fyrr.
— Tókst þú ekki sjálfur þátt í
þessu menningarlífi?
— Víst komst ég ekki hjá því.
— Manstu eftir einhverju sér-
staklega umtalsverðu í sambandi
við þessa starfsemi?
— Ekki er það nú margt, enda
varla við að búast. Þó minnist ég
þess, að eitt árið var Ævintýri á
gönguför sett á svið. Það var sýnt
fjórum sinnum fyrir fullu húsi.
Hugsaðu þér bara! Og þetta var í
þorpi, sem taldi innan við fjögur
hundruð íbúa. Það má vissulega
segja, að þar skærist ekki nokkur
maður úr leik, hvorki flytjendur
né áhorfendur.
— Hvert lá leiðin, þegar þú
fórst frá Súgandafirði?
— Haustið 1945 fluttist ég með
fjölskyldu mína til ísafjarðar. Þar
byggði ég okkur lítið hús rétt við
urðarfótinn, og þar áttum við
heima í tólf ár. Þegar þeim var lok-
ið, fluttumst við til Réykjavíkur,
og hér hef ég átt heima síðan.
Fyrstu árin á ísafirði vann ég á
vegum Ragnars Bárðarsonar við að
steypa bryggjuker til hafnargerðar
í Bolungarvík og víðar. En þetta
var mestan part sumarvinna.
Á vetrum stundaði ég hverja þá
vinnu, sem til féll. Árið 1950 fór
ég aftur að kenna og stundaði það
starf næstu fjóra vetur.
— Hvar var það?
— Ég kenndi einn vetur norður
í Steingrímsfirði og þrjá í Arnar-
firði. Á báðum stöðunum var þetta
farskóli. Annars var það nú ein-
göngu fyrir beiðni vinar míns, Þór-
leifs Bjarnasonar námsstjóra, að ég
tókst þetta á hendur. Mér fann- t
ég ekki vera nógu lærður til þers
og ætlaði aldrei að fást til að tak i
þetta að mér. Þó held ég nú, að
allt hafi gengið stórslysalaust.
En þegar þessi fjögur ár voru
liðin, var atvinnuástandið á ísa-
firði mjög tekið að batna. Settist
ég þá aftur um kyrrt og fór að
vinna við skipaviðgerðir hjá Mar-
selíusi Bernharðssyni. Við þær
vann ég, þangað til ég fluttist
hingað suður.
— Tókst þú ekki neinn þátt í
félagsmálum á meðan þú bjóst á
ísafirði?
— Ég hef alltaf verið hlédræg-
ur og ógjarn að ganga í félög. Þó
komst ég ekki hjá að leggja ýms-
um félagsskap lið. Var það eink-
um í sambandi við samkomur. En
eins og menn vita, hafa flest ís-
lenzk góðgerða- og menningarfé-
lög orðið að grípa til þess ráðs að
halda ball eða tombólu, þegar
þurft hefur að skrapa saman aura.
Mín liðveizla var einkum í því
fólgin að „troða upp“ á samkom-
unum og dvelja fyrir fólki stund-
arkorn.
— Var það ekki gaman?
— Jú — ojú, jú. Víst var það
ekki svo leiðinlegt. Ég fékk alltaf
gott hljóð — og það er fyrir miklu.
— Hvað hefur þér annars þótt
skemmtilegast um dagana?
— Þessu er nú vandsvarað. Þó
held ég, að það hafi verið þetta,
sem við vorum að tala um: Að
flytja eitthvert það efni, sem mér
er sjálfum hugleikið. Það er, satt
að segja, ákaflega heillandi, eftir
að maður er einu sinni kominn á
bragðið.
— En segðu mér nú eitt, Harald-
ur: Var ekki nein draugatrú eða
önnur forneskja á Ströndum í upp-
véxti þínum?
— Ekki þar, sem ég þekkti til.
Ef til vill hefur þó sumt gamalt
fólk trúað á tilvist yfirnáttúrlegra
afla, en unga fólkið lagði sig ekki
eftir slíku — gerði jafnvel held-
ur gys að því. Þó losnaði ég aldrei
alveg við myrkfælnina. En ef mað-
ur þóttist verða einhvers var, sem
ekki varð skilið, vaknaði strax sú
hugsun að kanna, hvað um væri
T í M I N N
SUNNUDAGSBLAÐ
807