Tíminn Sunnudagsblað - 31.12.1971, Page 18

asar Jochumssonar, en hjá honum
var ung frænka hans, Ástríður
Eggertsdóttir, hún var einnig bróð-
urbarn síra Matthíasar. Þessi
stiilka varð eiáínkona Þórarins frá
Garði, en áður en sá ráðahagur
tækist, höfðu þau Tóni og Adda
verið um langa hríð sitt hvorum
megin Atlantsála.
Þeirri ákvörðun að losa sig við
búskaparáhyggjurnar hefur ef-
laust fylgt hugarléttir, að minnsta
kosti var það svo, að Maren átti
margar ánægjulegar minningar frá
Garði, þrátt fyrir þá sáru sorg, er
þar hafði að höndum borið. Hún
batzt systkinunum þar traustum
vináttuböndum. Til minja um dvöl-
ina í Garði gáfu þau henni silfur-
búna svipu úr svartviði, sem á var
grafið: Maren 1912.
Skemmtilegt gáfnaíar þessara
systkina, glatt og þýðlegt skapferli
og rík þörf þeirra fyrir að miðla
öðrum og njóta sjálf ánægju-
stunda, mun hafa verið samt við
sig, þó að djúpur tregi byggi und-
ir.
Björg vakti mikla aðdáun Mar-
enar fyrir það, ásamt fleira, hve
málhög hún var. Hún las sögur á
Norðurlandamálunum sem fram-
haldssögur fyrir heimilisfólkið,
snaraði hún þeim á ísienzku jafn-
óðum og hún las þær, og bar ekki
á því, að þýðingin vefðist fyrir
henni. Fólk var sólgið í að lesa og
heyra sögur erlendra stórskálda,
sem margar hverjar voru óvenju-
legar að efni og boðuðu breytta
tíma og ný og djörf lífsviðhorf.
Undir öllum venjulegum kring-
umstæðum hefur verið auðvelt að
fá gnótt bóka frá Húsavík, bæði
hefur Benedikt frá Auðnum bóka-
vörður byrgt Garðsheimilið upp
með þeim bókum, er hann hefur
talið, að bar mundu þykja eftir-
sóknarve ' -tar til lestrar, og svo
hefur of: erið ferð vestur yfir
Reykjaheiði eða með vélbát frá
Fjallahöfn til Húsavíkur, og þá hef-
ur verið ’komið við á bókasafninu
á Húsavík. Auk þess, sem ætla má,
að Garðsfólk hafi árlega gert ein-
hver bókakaup.
Tóni í Garði mun hafa gert meira
að því að segja sögur en lesa upp-
hátt. Hann var mjög hláturmildur
maður, heyrt hef ég um hann sagt,
að hann hafi alla ævina hristst af
kátínuskríkjum. Mér er minnis-
stætt, hveraig herðar hans kippt-
ust til af hálfbyrgðum, lágum
hlátri, er hann sagði frá. Hann
hafði ekki aðeins gamanyrði sífellt
á vörum sakir góðlyndis síns og
væmleika fyrir því, sem spaugilegt
var, heldur kunni hann mergð af
skrítlum og skemmtisögum. Það
var mikið um það í Kelduhverfi
að segja sögur af náunganum og
skemmta sér og öðrum á hans
kostnað, en hafi illkvittni gætt í
sögum Tóna, þá hefur það meira
verið fyrir anda byggðarlagsins en
innræti hans sjálfs, því að hann
var drengur góður, Maren átti eft-
ir að njóta samúðar hans á sorgar-
stundum.
Sigrún í Garði var kölluð gælu-
nafninu Dúfa, hún var falleg og
indæl stúlka, að heita mátti jafn-
aldra Marenar. og áttu þær sem
ungar stúlkur margt sameiginlegt.
Báðar höfðu orðið fyrir mikilli
reynslu. Maren hafði séð margvís-
lega erfiðleika hrannast upp og
dökka bliku draga fyrir sól æsku-
stöðva sinna. Allt frá því að hún
var kornung hafði hún orðið að
standa á eigin fótum og vinna
hörðum höndum fyrir menntun
sinni. Sigrún hafði hlotið mikil sár
af völdum hins „slynga sláttu-
manns“, hún hafði misst báða for-
eldra sína með nofckurra ára milli-
bili og bróður, sem svo mikils var
af vænzt, að bemskuheimili henn-
ar brast með honum. En um þess-
ar sorgir áttu við orðin: „Ekki dug-
ar að deiia við dómarann". Lífið
hafði veitt henni mikið, hún hafði
notið þess lengi að vera eftirlætis-
stúlka ástríkrar fjölskyldu, sem
var svo samstillt, að þegar búi var
brugðið fylgdust öll systkinin að
til næsta áfangastaðar — og aftur
heim. Sakir skólamenntunar slnn-
ar var Sveinn Víkingur langdvðl-
um fjarri systkinum sínum, en
sneri aftur heim 1 Garð að loknu
embættisprófi og prestsvígslu.
Sveinn Vikingur, dvaldi á Vík-
lngavatni meðan Maren var í Garði,
svo hann kom lltt við sögu, er hún
rakti mlnningar slnar frá Garði.
Aftur á móti minntist hún oft á
Veigu litiu, dóttur Bjargar.
Veiga fæddist í Garði. Móðir
hennar var þá alkomin heim frá
manni sínum, Einari Péturssyni.
Veiga var alin upp við mikinn sögu
iestur, en það eitt hefur þó varla
nægt til þess, að hún væri sí og
æ að setja saman sögur, hún þuldi
sögur sínar yfir Marenu, sem hafði
gaman af. Efni sagnanna var há-
dramatískt, tilfinningalíf uppá-
haldspersónanna var svo sterkt, að
nærri lá, að geðshræringarnar
drægju þær til dauða. Kvenhetj-
urnar voru að sjálfsögðu fíngerð-
ar og bleikar sem liljur og féllu
oft I öngvit, hjörtu þeirra skulfu
af ástarharmi og voru oft að því
komin að bresta, en því afstýrði
rómanahöfundurinn litli. Ef til vill
hefur Veiga þyrmt lífi söguhetja
sinna vegna þess, að hún hefur
ætlað að vinna bug á sorg þeirra
í sögulok, eða hún hefur verið bú-
in að fá sig fullsadda á dauðsföll-
um í veruleikanum, þegar hún
samdi sögurnar, er hún sagði Mar-
enu.
Þegar Maren sagði mér frá
Veigu, kvaðst hún hafa talið víst,
að hún væri efni í rithöfund. Ef
til vUl væri þarna á ferðinni ný
Torfhildur Hólm. Af yngri skáld-
konum mun athyglin þá helzt hafa
beinzt að Unni, dóttur Benedikts
frá Auðnum, en hún hafði kvatt
sér hljóðs sem ljóðskáld um það
bil tveimur árum áður, undir nafn-
inu Hulda, þótti snjöll, en hafði þá
ekki enn hlotnazt skáldasess á borð
við hina röggsamlegu og mikil-
virku Torfhildi Hólm. En lífstreg-
ann hafði litla stúlkan í Garði get-
að lært af Huldu, sem birti í fyrstu
ljóðabók sinni, Kvæði, er kom út
1909, svo mörg harmljóð:
„Hvl drjúpir iaufið á grænni
greín,
hví grætur lindin og stynur
hljótt?*'
„Manstu sorgina, systir...?“
„Ég er þreytt af þrautum
dagsins,
þróttur brotinn, máttlaust
hjarta.
Drauma þrái ég, þögla, bjarta,
þrái komu sólarlagsins,,.
Þótt tuttugasta öldin lifði sitt
bjarta vonavor, var oft sár streng-
ur sleginn I Hóðum ungskáldanna.
Það var sem þau tryðu því, að ein
gæfi sorgin til sigurs.
Hún Veiga litla hafði sígilda
harmsöguhefð við að styðjast, þó
að sorgarboðaföllin væru hrika-
legri í sögunum, sem hún mælti
fram, hvar sem var í Garðsbæn-
um, lieldur en hjá skáldum, sem
930
TlMINN — SUNNUDAGSBLAÐ