Tíminn Sunnudagsblað - 30.09.1972, Blaðsíða 4

hann i vatni i tiu minútur, bað siðan
um hreint vaskafat undir það, sem
soðið var, og siðan var haldið út að
fjárrétt. Stefán lét fatið á grasið
gróinn réttarvegginn, tók leirskálina,
eða mortélið og hellti úr 50 kinda bólu-
efnisglasi i það, steytti það dró vatn úr
soðna glasinu i sprautu og lét i mor-
télið og fór að hræra. Blönduna þynnti
hann þannig með 5 sprautum og
hrærði hana i hálftima. Var lögurinn
siðan dreginn upp i sprautu, sem tók
tiu skammta.
Stefán lét siðan taka kind eftir kind
og bregða henni á malir, tók skæri úr
vindlakassanum og klippti ull af bletti
inan lærs. Þar stakk hann hoinálinni
og dældi skammti af bóluefninu undir
skinnið. Blettinn sótthreinsaði hann
áður með baðmullarhnoðra vættum i
lýsóli.
Eftir bólusetninguna lét Stefán hafa
féð inni eina nótt. Nokkrar kindur voru
stirðar i fæti daginn eftir, en náðu sér
fljótt. Heita mátti, að bráðafárinu væri
útrýmt með bólusetningunni á næstu
missirum.
Nokkuð bar á öörum kvilla í sauðfé
eystra um siðustu aldamót. Það var
..höfuðmein" eða sullur i heila. Þetta
dró kindur stundum til bana á nokk-
rum vikum. Sá kvilli lagðist af, er
farið var að hreinsa hunda. Einnig bar
nokkuð á ormaveiki. sem þá var illt að
fást við, en siðar fundust góð lyf við
þeirri plágu. Enn má nefna fjár-
kláðann og færilúsina, sem nú er að
mestu búið að útrýma hvoru tveggja
með baðlyfum.
Lengi fram eftir árum voru ekki til
lyf við lungnabólgu i sauðfé eða blóð-
sótt i unglömbum. og ofan á bættist svo
mæðiveikin. sem kom með karakúl-
fénu.
En vikjum enn að Stefáni i Brúna-
vik. Hann tölti um sveitina næstu árin
með einu bólusetningarsprautuna,
sem til var i hreppnum og bólusetti
sauðfé fyrir bændur. Hann var ætið
jafnhress og glaður og kærkominn
gestur hvarvetna með frásagnir sinar
og frjálsmannlegt viðmót.
Stefán Filippusson seldi bú sitt og
fluttist frá Brúnavik ásamt Mariu
konu sinni 1919 til Reykjavikur til
fósturdóttur sinnar. sem þar var gift
og búsett. Hann fékkst nokkuð við
grasalækningar á siðustu árum i
Reykjavik og lézt þar i hárri elli.
Sigurður bróðir Stefáns, þá bóndi i
Búnavik, fékk bólusetningaráhöldin og
hélt áfram að bólusetja fé á næstu bæj-
um, en hann hafði ekki ástæður til að
fara jafnviða.
Þegar ég frétti, að Stefán ætlaði
brott flaug mér i hug að verða mér úti
um sams konar áhöld og Stefán hafði
Dvrnar i Dyrfjöll, séöar norðan frá Ósfjöllum. (Ljósm. Þorst. Jós.)
og bólusetja sjálfur mitt fé. Reynslan
varð sú. að ég bólusetti ekki aöeins
það. heldur viða um sveitina i mörg ár
og fór meira að segja þrjú haust upp i
Hjaltastaðaþinghá til þess að bólu-
setja. Upphaf þess var, að maöur kom
i Snotrunes að finna mig siðla hausts
1921 . Það var Sigurður Gislason á
Heyskálum. bróðir Þorkels. en þeir
bræður bjuggu þar saman lengi með
systur sinni. Halldóru. og voru öll syst-
kinin ógift. Sigurður sagði mér. að ær
þeirra bræðra hryndu niður úr bráða-
fári. átta væru farnar á fjórum dögum.
allar flekkóttar. ungar og fallegar.
Karlinn var hálfklökkur og sagði. að
þeir bræður ættu ekki nema 30 ær og
fáein lömb. Sigurður sagði. að enginn
bóndi i Hjaltastaðaþinghá bólusetji ,
gegn bráðafári. þvi að það hafi veriö
nær óþekkt i hreppnum fram að þessu.
Kvaðst hann kominn til þess að biðja
mig að bólusetja kindur þeirra
bræðra.
Ég hét liðveizlu minni. og eftir
skamma töf lögðum við af stað
gangandi i góðu veðri og færi. enda var
jörð að mestu auð.
Sigurður hafði verið röskur göngu-
maður á yngri árum. þótt litill væri
vexti. klofstuttur og framsettur. Hann
var hnakkakertur mjög og hafði rauö-
leitt alskegg, og stóra vörtu á andliti.
Hann þótti heldur smár verkmaður en
drjúgur i orð og góðmenni. Þeir
bræður voru annálaðir neftóbaks-
menn. gestrisnir og greiðviknir.
Þorkell á Heyskálum var ferju-
maður við Selfljót mörg ár áður en
brúað var árið 1936. Hann var ólikur
Sigurði að þvi leyti. að hann var stór
maður og stórskorinn i andliti. rauður
mjög á hár og skegg. stillt prúðmenni
og annálað góðmenni. Systkinin dóu öll
á Heyskálum háöldruð.
Við Sigurður héldum sem leið lá
norður skriður og yfir Njarðvik eftir
þjóðveginum. sem þá var um Göngu-
skarð til Héraðs. Sigurður var heldur
smástigur og mæðinn i brattanum upp
Göngudalinn. Hann hafði langa brodd-
stöng og rak hana fast niður við hvert
fótmál. púaði i skeggið og hnykkti á
upp skarðskinnina. Þegar á skarðið
kom. blasti við allt Út-Héraðið. Hliðar-
fjöllin. Kollumúli, Gunnólfsvikurfjall
724
Sunnudagsblað Tímans