Tíminn Sunnudagsblað - 30.09.1972, Page 11

Sæból á Ingjaldssandi, þar sem Kitta gamla undi langri ævi.
„Ég get ekki lokið þessum linum, án
þess að minnast og þakka það dálæti,
er hún hafði á mér alla tið, til hinztu
stundar. Aldrei lét hún upp i sig sykur-
nurtu, sem hún fékk með kaffi sinu, en
ge.vmdi molann og gaf mér hann,
þegar henni þótti við eiga. Kom hún
jafnan að rúmstokknum á kvöldin,
þegar ég var háttaður, og var þá oftast
meðsykurmola i lúkunni og stakk upp i
mig. Þannig var með allt, er hún hugði
mér til góðs. Ég var á vertið fyrir
sunnan veturinn áður en hún dó. Ég
var nýbúinn að senda henni rjólbita og
bað hún mömmu að skera nú ögn af
tóbakinu, „sem hann Jón minn sendi
mér, svo ég fái að lykta af þvi, áður en
ég fer”. Svona var tryggðin til hinztu
stundar. Þessi tilfærðu orð innan
greinarmerkja, eru tekin úr bréfi til
min frá Jóni Sv. Jónssyni, en honum,
sendi ég uppkast af handritinu til um-
sagnar.
Það sagði Sveinfriður, móðir Jóns
mér, aö Kristjana hefði sifellt spurt
þennan vetur: „Hefur nokkuð frétzt að
sunnan”? og að þessi spurning hafi
verið það siðasta, sem hún mælti hér i
heimi.
Kristjana Jónsdóttir var fædd 17.
júni 1845 á Villingadal á Ingjaldssandi.
Foreldrar hennar munu hafa haft horn
af jörðinni til ábúðar. Jón faðir hennar
var Jónsson og móðir hennar hét
Guðrún Jónsdóttir. Þau áttu lika son,
er Pétur hét er dó 7 ára úr barnaveiki
efnisbarn. Fermd var Kristjana 1860,
fær einkunnina dável fyrir kunnáttu.
Hún var vinnukona á Hálsi, hjá Sigurði
Bjarnasyni og konu hans Ingibjörgu
Jónsdóttur. Voru þau foreldrar Jóns
Júliusar, skósmiðs og fiskimatsmanns
á Þingeyri, en siðast bóndi á Gili i
Neðri-Hjarðardal, frá 1925-1949, er
hann dó. Kristjana mun hafa fóstrað
Jón ungan, árin sem hún var á Hálsi,
og tekið tryggð við hann, enda var
hann sjálfur trölltryggur og vék jafnan
góðu að Kristjönu og sendi henni
Hoffmannsdropa, er hún taldi sér
nauðsynlega. Lét hún Jón Svein eitt
sinn skrifa fyrir sig ljóðabréf, þar sem
hún þakkar Hoffmannsdropa og er
fyrsta visan svona:
Herra Jóni Sigurðssyni
þetta ljóðabiað,
kærum frænda og kunnugum vini.
Kitta gamla sendir það.
Eftir veruna á Hálsi 1877-’78 er hún
hjá foreldrum sinum á Brekku i 5 ár,
en þar höfðu þau jarðarkorn, og eru
þrjú i heimili. Siðar er hún vinnukona
á Skaga hjá Búa Jónssyni og Þorlaugu
Guðbrandsdóttur, og i Vatnsdal i
Súgandafirði, er hún einnig vinnu-
kona. Siðan á Villingadal og á Alfadal
hjá Jóhannesi Jónssyni og Rikeyju
Eiriksdóttur og þaðan fer hún alda-
mótaárið að Sæbóli og er þar þar til
hún andast 15. mai 1923, 78 ára gömul.
Foreldrar Kristjönu ætla ég að verið
hafi fátæk og ekki miklir fyrir sér. Jón
faðir hennar var kaliaður Jón Trutt, en
ekki veit ég tilefni til þeirrar nafngift-
ar, enda þurfti ekki mikið tilefni til að
menn væru uppnefndir hér vestra, á
þeim tima. Jón þótti hjátrúarfullur og
örugglega viss um tilveru drauga og
annarra dularvera, enda var það ekki
fátitt þá. Var hann af ýmsum talinn
sérkennilegur og ekki laust við, að
glaðsinna menn hefðu gaman af að
herma eftir honum og henda á lofti
sögur hans um samskipti hans við
dularverur.
Sögu eina um samskipti Guðmundar
Hagalin, þáverandi bónda á Sæbóli og
Jóns Trutts, sagði mér Rósamunda
Jónsdóttir frá Sæbóli, nú ekkja i
Reykjavik, og læt ég hana fljóta hér
með. Guðmundur Hagalin kom úr
kaupstaðarferð frá Flateyri og var Jón
Trutt ásamt fleira fólki þar innan-
borðs. Jóni mun hafa þótt nóg siglt, og
gerði sig Iiklegan til að lækka seglið en
þá kom nú hljóð úr skut frá bátseig-
anda, er stýrði og hótaði hörðu fyrir
tiltækið. Þegar báturinn kenndi
grunns, rauk formaðurinn fram I
barka og hugðist ná til Jóns, en þá
skeði það óvenjulega, að Jón varð
fljótari til, rauk út úr bátnum og stökk
upp i fjöruna, en Hagalin á eftir með
reiddan hnefa til höggs, en Jón sá brátt
að sér yrði ekki undankomu auðið, en
settist á stein i fjörunni, tók ofan húf-
una og mælti að bragði: „Sit ég og sit
og signi mig, dreptu mig þá, dreptu
Guðrúnu mina lika og dreptu okkur
öll”. Varð Hagalin svo forviða á
dirfsku karls og hinu óvenjulega
snögga viðbragði, að honum féllust
hendur.
Kristjana var kattþrifin og sá aldrei
fauk á fötum hennar. Hún skipti um
um sokka tvisvar á ári, fyrir jólin og á
vorin, þegar börnin voru fremd. Hún
var handsmá og fótnett, þrátt fyrir
kröm sina. Glaðsinna var hún og
þægileg i viðmóti og hafði gamanyrði á
reiðum höndum. Mér er hlýtt til
hennar og leið ævinlega vel i návist
hennar.
29/41972
Jóhannes Daviðsson.
Sunnudagsblaö Timans
731