Tíminn Sunnudagsblað - 30.09.1972, Qupperneq 18

Stefán Ásbjarnarson:
Hafmeyjan
Hún stendur á malarborinni flötinni
kippkorn frá dyrum samkomuhússins,
höggmyndin sem þessi saga er um.
Veðruð af hriðum og hreggi, skinin og
fægð af frosti og sól, er hún enn litt
merkt þeim eyðandi öflum og hrum-
leik, sem fer i kjölfar iofts og lagar.
Saltdrifnar öldur sjávarins ýra hana
köldum úða, þegar stórviðrin fara
hamförum og sjórinn gengur á land og
þá sýnist hafmeyjan fella höfug tár,
likt og hún væri mennsk kona, er græt-
ur sitt eigið umkomuleysi og tárin
hniga i dropatali og staðnæmast á Iág-
myndinni, sem er af manni er krýpur
að fótum gyðjunnar á stallinum, þar
sem þeim tveim var valinn staður um
ár og aldir. Með með upplyftum hönd-
um horfir hann upp til hafkonunnar
með svip. er tjáir i senn lotningu. til-
beiðslu og innfjálga , þögla aðdáun.
Þvi hrifning verður aldrei mæld i orð-
um og sjaldan i atlotum, er hún stigur
hæst.
Vegfarendur staðnæmast hljóðir og
hugfangnir framan við myndina. Þeir
lesa hana likt og sögu, er liggur að
mestu á milli lina, þeir hugsa orðin.
sem aldrei voru töluð, en eru ósögð i
kaldri steinmyndinni. Sumir hlusta á
þögla tjáninguna sem i myndinni býr,
likt og hljómdrápa án sunginna orða.
Þarna munu þau tvö á stallinum
verða kyrr á sinum stað, ótrufluð af ys
og skarkala umhverfisins. Þvi fylgir
stundum kostur að vera steinrunninn.
En á sólheiðum dögum bregður gull-
skyggðri litbrá á gráhvitan steininn.
Þá er haddur hafkonunnar sólgullinn
og hrynur i lokkum ofan á herðar og
bak og hylur að mestu fagurskapaðan
hálsinn. Og sólargeislarnir milda
einnig þrábliðan svip fjötramannsins
og fara siðan dansandi um þau bæði.
Þá brosir hafmeyjan geislabrosi sinu-
brosi er byrjar i augunum, færist siðan
niður með nefinu, unz það nemur
staðar á köldum vörunum, sem nú eru
heitar af sólarkossinum . Þarna dvelst
brosið, unz dregur fyrir sól, og hún
verður köld sem áður og horfir áfram
fjarrænum augum á þann krjúpandi
Adam, sem er henni bundinn ár og sið.
Og þau horfast enn fastar i augu en
áður, eins og fyrstu elskendur
mannkynsins gerðu forðum i Paradis.
Sólarkossinn hefur sameinað þeirra
738
köldu likami enn meir en fyrr, og á
frostnóttum, er þau glitra af silfruðum
isnálum, varpar steinmyndin annar-
legri birtu á umhverfið likt og viti er
logar á eyðiskeri.
Éghafðidvalizt árum saman á strönd
einmanaleikans og horft þaðan út á
hafið. hættur að vænta nokkurs er bæri
að landi i fjörunni. þar sem ég sat á
steini i svörtum sandinum. En annað
slagið heyrði ég fjarlægan söng hafgú-
unnar. þótt ég eygði hana naumast.
Hún sat langt út á flúðunum og greiddi
lokka sina upp úr hvitu brimlöðrinu,
sem gjálfraði á skerjunum umhverfis.
Hafrænan bar á land. dillandi hlátur
hennar sem blandaðist kliðandi tónum
lognöldunnar, er steig dans við volgan
siþveginn fjörusandinn, og mér
hlýnaði i huga að heyra hláturinn utan
úr skerinu. þar sem hafmeyjan flat-
magaði. Hvitir fuglar svifu yfir. en
marbendlar og aðrir sjávarbúar syntu
umhverfis og biðu þess að leita ásta
hennar, ef tækifæri gæfist. En haf-
meyjan, sem var að hálfu mennsk og
hálfu úr sjó. reis til hálfs upp úr
löðrinu. Hlátur hennar þagnaði
skyndilega. þvi nú var hana farið að
dreyma sina heitustu ósk. sem var
borin og alin af þeirri jarðnesku og
frumstæðu þrá að mega kasta sporð-
inum. fara á land og njóta jarðnesks
manns. er hún sjálf væri klædd gervi
mennskrar konu—hún brann af þeirri
löngun. þarna sem hún lá og teygði sig
i allri sinni fegurð. hreysti og æsku ,
jarðnesk og ómennsk i senn. Og
sævarguðinn Orfeus hafði lesið ósk
hennar og skilið þrá hennar og þar
sem hún var enn svo ung. ákvað hann
að láta ósk hennar rætast.
Seinustu ómar dansgleðinnar dóu út
i lágnættið og kyrrðina. Ég gekk frá
samkomuhúsinu niður flötina. Tunglið
var fullt og sendi hvita birtu yfir vik-
ina og öldurnar sem léku tómlátlega
við flúðirnar. Svartrauður sandsteinn-
inn var sem ivaf i litrofi þvi sem
glampaði eins og silfur og gull yfir vik-
um og vogum. Það var þvilikt sem
sjávarbúarnir sætu að teningaspili i
flæðarmálinu. Þetta var nóttin
hennar.
Ég vissi ekki fyrr en hún hafði fleygt
sér i fang mér. án þess ég sæi hana
koma. Hún vafði mig hvitum. heitum
örmum nýkomin á land i rauðum
ermalausum kjól — mig undraði hve
armar hennar voru langir og sem
skapaðir til að faðma. úr gullnu hár
inu teygaði ég ferskan saltmengaðan
ilminn. Sá súrsæti ilmur vakti á ný
fornar kenndir, sem ég hafði fyrrum
notið i svo rikum mæli meðan ég var
yngri. Ungur þróttugur likami hennar
var hlaðinn þeirri orku, sem
frjósemisgyðjan ein, getur gefið sínum
útvöldu. — þá orku hafði hún fyrrum
gefið Vestumeyjum, er gættu eldanna i
heiðnum sið i hofum og musterum eld-
dýrkenda. Sá mikli frumkraftur ersvo
lengi hafði verið innibyrgður, var nú
að fá ofsalega útrás.
Ég fann, hvernig vöðvarnir i þessum
unga likama dönsuðu eftir hljóðfalli
taugaviðbragðanna. Hver fruma varð
sem eind, mögnuð sjálfstæðu lifi, og
þær hrópuðu allar i einum kór: ,,Vök -
um og gleðjumst i kvöld þvi á morgun
deyjum við".
Þögnin umhverfis var alger, engir
voru lengur til nema við tvö, Adam og
Eva i Paradis. Þetta var forleikur
sköpunarinnar sáttmáli tveggja sálna,
himins. hauðurs og hafs. Þetta var sið-
asta kvöld ársins.
Kossar hennar líktust eldregni frá
sjöunda himni. Hún fór hamförum i
ást sinni. Ég hreifst með atlotum
hennar. en skynjaði um leið, að þetta
var kapphlaup hennar við augnablik-
in. minúturnar. stundirnar, eilifðina
og dauðann. þvi að á gamlárskvöld
springa þess konar meyjar sem hún.
hafi þær ekki náð hafinu. heimkynni
sinu áður en klukkan slær tólf á mið-
nætti.
Svo datt allt i dúnalogn. fjötrarnir
röknuðu. Ofurhægt og bliðlega losaði
hún sig úr þeim viðjum. sem hún hafði
bundið. opnaði augun og horfði spyrj-
andi á mig. Augnatillit hennar varð
mér æ siðan sá sjóður. sem verður
varinn ryði og möl — sú eign . sem
margir leita að ævilangt. en fáir finna
og þá aðeins af tilviljun. en verður um
leið þeim útvöldu tákn eilifðarinnar.
Hún hafði komið úr fjarlægu héraði
og ilenzt hjá okkur, öllum óþekkt,
meyjan frá ókunna landinu. Það var á
heitu vori. að hún, æskubjört og von-
glöð. yfirgaf foreldra sina og systkini
og fór í leit að óskasteininum, sem er
Sunnudagsblað Tímans