Tíminn Sunnudagsblað - 03.11.1973, Blaðsíða 7

Þessar götur liggja um hraun skammt frá Grindavik. Þar
hafa margir hestshófar og mannsfætur stigiö til jaröar meö
þunga aldanna, svo aö markaöi vel fyrir i steininum. Þessar
götur hafa þeir vafalaust gengiö margir, sem uröu aö sækja
björgina i búðir þýzkra eða danskra kaupmanna i Keflavik og
Grindavik, og gatan viröist sýna, aö þau spor hafi ekki ætiö
verið létt.
þetta þorðu kaupmenn aldrei aö beita
slikum refsingum við landsmenn.
Versti timi einokunarinnar var um
garð genginn.
Hólmfastur fluttist til Njarðvikur
skömmu eftir hýðinguna 1703, býr
hann þar i hjáleigukoti, en virðist vera
dáinn 1720”.
Og þar sem grein Magnúsar hefur
meiri fróðleik að geyma um Keflavik,
er ekki úr vegi að láta hann halda á-
fram að segja frá : „Keflavik var jafn-
an ein af þeim höfnum, sem einokun-
arkaupmenn græddu mest á. Þannig
er talið, að árið 1636 hafi hreinn ágóði
af verzluninni þar verið 1678 rikisdalir,
er það nu næst bezta höfn landsins, séð
frá sjónarhóli kaupmanna. Aðeins Rif
er hærra með 1700 rd. gróöa. A mörg-
um höfnum var þó tap, einkum slátur-
höfnunum.
Arið 1655 er eftir skýrslu Skúla
fógeta Magnússonar hagurinn ekki
nærri eins góður. Þá er arðurinn 735
rd., Debet 9198 en Credit 9933 rd., en
þetta sýnir hve umsetningin hefur
verið mikil.
Um vörurnar mætti skrifa langt
mál. Harðfiskurinn var aðalvaran, þó
má sjá, að menn voru byrjaðir að salta
fisk. Ennfremur er merkilegt að flutt
var út smjör og nautakjöt úr héraði,
sem svo illa er fallið til landbúnaðar.
Otflutningur á prjónlesi og vaðmáli
synir hér eins og oftar hversu
heimilisiðnaðurinn hefur verið rótgró-
inn á Islandi. Það munu fáir athuga,
að áður en véliðnaðurinn hófst i Eng-
landi, þá áttu Islendingar sæti meðal
iðnþjóða heimsins.
Um 1300 er fyrst talað um skreið
sem útflutningsvöru.
Fiskurinn var þó aðalvara Keflavik-
ur.
Til að sýna vörumagn Keflavik-
ur læt ég fylgja skýrslu um útflutning-
inn 1691:
Vörutegundir. Magn. Verð i rd.
Harðfiskur lestir 116 5800
Hert ýsa lestir 5 180
Hertur riklingur lestir 1 1/2 36
Saltfiskur þurr lestir 4 240
Söltuðýsa lestir 2 75
Söltuðskata tals. 120 10
Þorskur sait.bl. tunnur 10 50
Ýsa, tunnur 12 48
Lýsi, tunnur 22 264
N'autakjöt, tunnur 4 24
Smjör, tunnur 1 1/2 24
Sokkar(pör) 3000 250
Vaðmál I álnum 900 112
Lax, tunnur 3 24
Samtals 7137 rikisdalir.
Við þetta er að athuga, að hér er átt
við stórlestir.
Sunnudagsblað Timans
t samanburði við aðrar hafnir er
Keflavik ihárri leigu, enda voru þaðan
fiskafurðir i meira lagi.
Nú mun sumum þykja undarlegt, að
svona fámennt kaupsvið (liklega um
400 manns. Innskot S.M.) skuli hafa
flutt út svo mikið af vörum, en þess ber
aö gæta, að um vertlðina var fjöldi að-
komumanna þar viö sjóróðra, en þeir
urðu að flytja fiskinn til Keflavikur og
selja hann þar”.
Lýkur hér svo þessum svo mjög
fróðlegum kafla i samantekt Magnús-
ar I Höskuldarkoti um Keflavik.
I Jarðabók Arna Magnússonar og
Páls Vidalins frá 1703 eru fyrst til
heimildir um búskapinn i Keflavik.
Mun ég siðar i sérstakri grein gera
þeim þætti skil, þvi hér mun eingöngu
rætt um verzlunina, og það mest fram
að 1700. Ég vil þó geta um eina kvöð er
á Keflavikurbóndanum hvildi, en þaö
var að vakta hús kaupmanns, er hann
var burt sigldur að hausti. Segir svo:
„Kvaöir eru mannslán, en fellur niöur
fyrir bón kaupmannsins i Keflavlk
fyrir vöktun búöanna”.
Þannig var öldum saman aö kaup-
menn sátu ekki I landinu að vetrinum
til, en læstu búöum sinum, sem eigi
urðu opnaðar þó að lif lægi við og
hungurvofan væri við hvers manns dyr
i miklum hallærum. Þannig segir i
Hvammsannál (eftir séra Þórð Bööv-
arsson prófast i Hvammi i Hvamms-
sveit): „1737. 1 Gullbringusýslu var
merkilegt fiskileysi, og fógetinn Lux-
Flutt á bls. 670
663