Lesbók Morgunblaðsins - 15.02.2003, Síða 6

6 LESBÓK MORGUNBLAÐSINS ˜ MENNING/LISTIR 15. FEBRÚAR 2003
Á
FUNDI í heimspekideild
Háskóla Íslands hinn 26.
apríl 2001 var samþykkt til-
laga um nafnbreytingu á
Stofnun í erlendum tungu-
málum í
Stofnun Vig-
dísar Finn-
bogadóttur í erlendum tungumál-
um. Nafnbreytingin tengdist
annars vegar 90 ára afmæli Há-
skóla Íslands og hins vegar Evr-
ópska tungumálaárinu og var til-
gangur nafnbreytingarinnar að
heiðra Vigdísi Finnbogadóttur
fyrir mikilvægt framlag hennar í
þágu tungumála og styrkja rann-
sóknir og þróunarstarf í erlendum
tungumálum. Í greinargerð með
tillögunni stendur m.a. „Frú Vig-
dís Finnbogadóttir hefur sem
kunnugt er verið öflugur talsmað-
ur mikilvægis tungumálakunn-
áttu, jafnt erlendra mála sem móð-
urmálsins og hefur lagt drjúgan
skerf til þessa málaflokks í störfum sínum sem
kennari, forseti Íslands og nú síðast á vettvangi
Sameinuðu þjóðanna … Með því að kenna
stofnunina við frú Vigdísi Finnbogadóttur sýnir
heimspekideild hug sinn í verki til merkilegs
framlags hennar á þessu sviði. Jafnframt mun
það verða Stofnun í erlendum tungumálum
mikil lyftistöng að tengjast nafni og störfum frú
Vigdísar“. Nafnbreytingin átti sér formlega
stað í afmælisviku Háskólans í hátíðardagskrá
sem fram fór í Hátíðarsalnum hinn 1. október
2001 að viðstöddu fjölmenni.
Hlutverk Stofnunar
Vigdísar Finnbogadóttur
Stofnun Vigdísar Finnboga-
dóttur í erlendum tungumálum er
rannsóknastofnun og starfar inn-
an Hugvísindastofnunar. Hún er
rannsóknavettvangur þeirra
kennara heimspekideildar sem
fást við erlend tungumál, en við
deildina er sem stendur boðið upp
á nám í dönsku, ensku, finnsku,
frönsku, grísku, ítölsku, latínu,
norsku, rússnesku, spænsku,
sænsku og þýsku, en japönsku-
kennsla hefst við Háskóla Íslands
í haust. Fastir fræðimenn stofn-
unarinnar eru 28 talsins. Stofnun-
in leggur ríka áherslu á að efla
tungumálakennslu jafnt innan háskólans sem
utan. Auk náms á BA-stigi og náms í Tungu-
málamiðstöð HÍ er sérstök áhersla lögð á að
efla framhaldsnám í tungumálum við heim-
spekideild í samstarfi við erlenda háskóla.
Helstu rannsóknasvið í erlendum tungumál-
um, sem til stofnunarinnar heyra, eru: bók-
menntir, kennslufræði erlendra mála og mál-
taka, málfræði, málvísindi, menningarfræði,
táknfræði, þýðingafræði og notagildi tungu-
mála í atvinnulífinu. Stofnunin er vettvangur
fræðilegrar umræðu um erlend tungumál og
hún er til ráðuneytis um þróunarstarf og rann-
sóknir sem snerta tungumálakennslu. Hlutverk
sitt rækir stofnunin með því að stuðla að öfl-
ugum rannsóknum í tungumálum og með því að
gangast fyrir ráðstefnum, námskeiðum og mál-
stofum og standa að útgáfu fræðirita. Áhersla
er lögð á samvinnu við aðrar háskólastofnanir
jafnt innan lands sem utan. Stjórn stofnunar-
innar skipa Auður Hauksdóttir, forstöðumaður
og dósent í dönsku, og Oddný G. Sverrisdóttir,
varaforstöðumaður og dósent í þýsku. Auk
þeirra sitja í fagráði Gauti Kristmannsson, að-
junkt í þýðingafræðum, Matthew Whelpton,
lektor í ensku, og Margrét Jónsdóttir, lektor í
spænsku.
Gróskumikil starfsemi
Stofnun Vigdísar Finnbogadóttur vill auka
upplýsta umræðu um tungumál og gildi tungu-
málakunnáttu og menningarlæsis á öllum svið-
um þjóðlífsins. Fastur liður í starfseminni er að
skipuleggja röð fyrirlestra, þar sem innlendir
og erlendir fræðimenn fjalla um tungumála-
rannsóknir eða varpa með öðrum hætti ljósi á
fræðasviðið. Á síðasta ári voru haldnir 13 fyr-
irlestrar á vegum stofnunarinnar um bók-
menntir, menningarfræði, þýðingar, málvísindi
og tungumálakennslu. Þess má geta að nú í vik-
unni var dagskrá vormisseris kynnt, sjá nánar
heimasíðu stofnunarinnar: http://www.vigd-
is.hi.is.
Með styrk frá Norrænu ráðherranefndinni
var sl. vetur haldin ráðstefna um mál og menn-
ingu Færeyinga í samvinnu við Íslenska mál-
fræðifélagið, Nafnfræðifélagið, Félag móður-
málskennara og Rannsóknarstofnun KHÍ og í
september sl. gekkst stofnunin fyrir alþjóðlegri
ráðstefnu um notkun tungutækni og tölva í
málakennslu, málarannsóknum og þýðingum.
Ráðstefnan var styrkt af NorFA. Reglulega eru
haldnar ráðstefnur um tungumál og atvinnulíf.
Nefna má ráðstefnu um hugbúnaðarþýðingar á
íslensku og ráðstefnu um þýðingar, sem dr.
Gauti Kristmannsson aðjunkt hafði umsjón
með. Á kennslutíma Háskólans gengst stofn-
TUNGUMÁL LYKILL AÐ MENN-
INGU, AUÐI OG VÖLDUM
Morgunblaðið/Sverrir
Frá fagráðsfundi Stofnunar Vigdísar Finnbogadóttur í erlendum tungumálum, Matt-
hew Whelpton, Auður Hauksdóttir, Gauti Kristmannsson og Oddný G. Sverrisdóttir.
22. janúar var settur á stofn Styrktarsjóður Stofnunar
Vigdísar Finnbogadóttur í erlendum tungumálum.
AUÐUR HAUKSDÓTTIR fjallar af því tilefni um hlutverk
stofnunarinnar og kynningarferð til Japans. Einnig er
sagt frá störfum þriggja fræðimanna við stofnunina.
E F T I R A U Ð I H A U K S D Ó T T U R
Vigdís
Finnbogadóttir
D
AGANA 9.–17. nóvember sl.
fór fram viðamikil kynning í
Japan á Stofnun Vigdísar
Finnbogadóttur. Í tengslum
við kynninguna styrktu ís-
lensk stjórnvöld stofnunina
með einnar milljónar króna
framlagi. Þátttakendur í Jap-
ansförinni voru Vigdís Finnbogadóttir, fyrr-
verandi forseti Íslands, og Auður Hauks-
dóttir, forstöðumaður stofnunarinnar. Við
skipulagningu og framkvæmd kynning-
arinnar naut stofnunin ómetanlegrar að-
stoðar Ingimundar Sigfússonar, sendiherra
Íslands, sem var í fylgd Vigdísar við nær alla
dagskrárliði heimsóknarinnar. Sendiherra og
kona hans, frú Valgerður Valsdóttir, efndu til
glæsilegrar móttöku í sendiráðinu til heiðurs
Vigdísi. Einnig naut stofnunin aðstoðar Mi-
noru Okazaki, chargé d́affaires við sendiráð
Japana á Íslandi og dr. Eyþórs Eyjólfssonar
kjörræðismanns Íslands í Japan. Í tilefni af
Japansferðinni var gefið út kynningarefni á
japönsku um hlutverk og starfsemi stofnunar-
innar og var því dreift til a.m.k. 250 aðila,
m.a. háskólastofnana, ráðamanna, menning-
arstofnana og forsvarsmanna fyrirtækja.
Kynningin í Japan tókst í alla staði frábær-
lega vel, enda nýtur Vigdís fádæma virðingar
og vinsælda þar í landi.
Heimsóknir í japanska háskóla
Í Japanskynningunni voru heimsóttir þrír
háskólar auk Háskóla Sameinuðu þjóðanna,
en þeir eru Wasedaháskóli, Tokaiháskóli og
Gakushuinháskóli. Gakushuinháskóli er rík-
isháskóli og mjög þekktur í Japan, ekki síst
vegna tengsla við keisarafjölskylduna. Árið
1991 var Vigdís Finnbogadóttir sæmd heið-
ursdoktorsnafnbót við skólann. Íslensku gest-
irnir áttu fundi með stjórnendum háskólanna,
þar sem m.a. voru rædd nemenda- og kenn-
araskipti og hugsanlegt rannsóknasamstarf.
Alls staðar kom fram mikill áhugi á að efla
samstarf við Háskóla Íslands.
Heimsókn í Wasedaháskóla
Árið 2000 gerðu Háskóli Íslands og Wase-
daháskóli með sér samstarfssamning um
nemenda- og kennaraskipti. Wasedaháskóli
er einkaháskóli og einn virtasti háskólinn í
Japan. Hann hefur sýnt mikinn áhuga á ís-
lenskum málefnum og þar var kennd íslenska
um árabil. Í október sl. heimsótti Páll Skúla-
son rektor Wasedaháskóla og þess má geta,
að einn af fyrrverandi vararektorum Waseda,
prófessor Norio Okazawa, hefur tvívegis
heimsótt Háskóla Íslands. Mikill áhugi er á
því að hefja íslenskukennslu á ný við skólann.
Nýverið kom út hjá Waseda University Press
japönsk þýðing á bókinni „A brief history of
Iceland“ eftir Gunnar Karlsson prófessor.
Í boði Wasedaháskóla héldu Vigdís Finn-
bogadóttir og Auður Hauksdóttir opinbera
fyrirlestra við skólann. Fyrirlestur Vigdísar,
„A Message from Iceland in 1980“, fjallaði um
aðdraganda forsetakosninganna árið 1980,
þátttöku kvenna í stjórnmálum og viðbrögð
umheimsins við því er hún var kjörin forseti,
fyrst kvenna í heiminum. Fyrirlestur Auðar
bar heitið „Language Education in Iceland“
og fjallaði um viðhorf Íslendinga til tungu-
mála og inntak og skipulagningu tungumála-
kennslu í íslenskum skólum. Fyrirlestrarnir
voru fjölsóttir.
Heimsókn í Tokaiháskóla
Í Tokaiháskóla, sem einnig er einkaskóli, er
lögð mikil áhersla á kennslu og rannsóknir
norrænna mála, þ.m.t. íslensku. Skólinn hefur
staðið fyrir útgáfu rita um íslenskar bók-
menntir á japönsku og út hefur komið lítil
japönsk-íslensk orðabók eftir Nobuyoshi
Mori, dósent við Tokaiháskóla.
Heimsóknin í Tokaiháskóla tengdist upp-
hafi norrænnar viku. Vigdís Finnbogadóttir
flutti setningarávarp og auk þess fluttu Vig-
dís og Ingimundur Sigfússon sendiherra fyr-
irlestra um íslensk málefni. Fyrirlestur Ingi-
mundar fjallaði um vetni og orkumál
Íslendinga og bar yfirskriftina „Ísland, orkan
og samfélagið“, en erindi Vigdísar, sem bar
yfirskriftina „Íslensk þjóð og menning“,
fjallaði um tengsl Íslands og Japans, jafnrétt-
ismál og gildi tungumálakunnáttu. Óskað
hafði verið eftir því að fyrirlestrarnir yrðu
fluttir á íslensku, en túlkaðir jafnharðan á
japönsku.
Heimsókn í Háskóla
Sameinuðu þjóðanna
Hjá Háskóla Sameinuðu þjóðanna áttu
fulltrúar Stofnunar Vigdísar Finnbogadóttur
fund með Max Bond, aðstoðarmanni rektors,
og dr. Birgit Poniatowski. Á fundinum var
m.a. rætt um sívaxandi áhrif ensku á al-
þjóðavettvangi og þá menningarlegu eins-
leitni sem þeim er samfara. Í máli Max Bond
kom fram, að margir telja að þjóðtungum
stafi ógn af yfirburðastöðu enskunnar. Sú
stefna sem lengi hefur tíðkast á Íslandi, að
leggja hvort tveggja í senn áherslu á að varð-
HALDIÐ Í
AUSTURVEG
Shinako Tsuchiya formaður utanríkismálanefndar japanska þingsins, Ingimundur Sigfússon
sendiherra, Vigdís Finnbogadóttir og Yuko Obuchi þingkona, en hún er dóttir Obuchi
fyrrverandi forsætisráðherra Japans.