Lesbók Morgunblaðsins - 15.02.2003, Síða 15

LESBÓK MORGUNBLAÐSINS ˜ MENNING/LISTIR 15. FEBRÚAR 2003 15
MYNDLIST
Galleri@hlemmur.is: Ósk Vilhjálms-
dóttir. Til 2.3.
Gallerí Skuggi: Ingimar Waage. Til
16.2.
Gerðarsafn: Franskar og belgískar
teiknimyndir. Til 23.2.
Gerðuberg: Ljósmyndasýning frá Bau-
haus. Til 23.2.
Hafnarborg: Akvarell Ísland 2003. Til
17.2.
Hallgrímskirkja: Aðalheiður Valgeirs-
dóttir. Til 1.3.
Hús málaranna, Eiðistorgi: Samsýning
sjö málara. Til 2.3.
i8, Klapparstíg 33: Haraldur Jónsson.
Undir stiganum: Jón Sæmundur. Til 8.3.
Íslensk grafík, Hafnarhúsinu: Anna G.
Torfadóttir. Til 2.3.
Listasafn Akureyrar: Aftökur og út-
rýmingar. Til 9.3.
Listasafn ASÍ: Alþjóðleg samsýning sex
listamanna. Til 16.2.
Listasafn Einars Jónssonar: Opið laug-
ardaga og sunnudaga kl. 14–17.
Listasafn Íslands: Ragna Róbertsdóttir,
Mike Bidlo og Claude Rutault. Anna
Líndal. Til 16.3.
Listasafn Reykjavíkur – Ásmund-
arsafn: Sýningaröðin Kúlan – Tumi
Magnússon. Til 16.2.
Listasafn Reykjavíkur – Hafnarhús:
Diane Neumaier og Christos Chrisso-
poulos. Til 16.3. Lýsir – Jón bóndi
Bjarnason. Til 9.3. Myndbönd og gjörn-
ingar, 1. hluti. Til 24.2.
Listasafn Rvíkur – Kjarvalsstaðir:
then.hluti 4 – minni form. Til 2.3.
Listas. Sigurjóns Ólafssonar: Andlitsm.
og afstraksjónir. Til 30.3.
Mokkakaffi: Friðrik Tryggvason. Til
15.2.
Norræna húsið: Norrænir hönnuðir. Til
2.3. Thue Christiansen – Grænlensk list.
Til 16.3.
Nýlistasafnið: Hlynur Hallsson, Finnur
Arnar Arnarson og Jessica Jackson
Hutchins. Til 23.2.
Þjóðmenningarhúsið: Íslandsmynd í
mótun. Til 8.8. Handritin. Landafundir.
Skáld mánaðarins: Þórarinn Eldjárn.
Upplýsingamiðstöð myndlistar:
www.umm.is undir Fréttir.
TÓNLIST
Laugardagur
Borgarleikhúsið: Myrkir músíkdagar:
Kammertónleikar – Sjálfsmynd með
Stelkur. Kl. 15.
Salurinn Tíbrá: Fágæti. Kl. 16.
Sunnudagur
Borgarleikhúsið: Myrkir músíkdagar.
Íslenski flautukórinn. Kl. 15.
Langholtskirkja: Fóstbræður og Sin-
fóníuhljómsveit áhugamanna ásamt ein-
söngvurum. Kl. 17.
Kjarvalsstaðir: Sigurður Bragason og
Ólafur Elíasson. Kl. 20.
Mánudagur
Listasafn Sigurjóns Ólafssonar: Myrkir
músíkdagar. Nemendur Listaháskóla
Íslands. Kl. 20.
Þriðjudagur
Listasafn Ísl.: Myrkir músíkdagar.
Eþos-strengjakvartettinn. Kl. 20.
Salurinn: Ármann Helgason og Miklós
Dalmay. Kl. 20.
Miðvikudagur
Borgarleikh.: Myrkir músíkdagar.
Lúðrasveit Reykjavíkur. Kl. 20.
Norræna húsið: Rúnar Óskarsson,
bassaklarínetta. Kl. 12:30.
Salurinn: Píanótónleikar Ingunnar
Hildar Hauksdóttur. Kl. 20.
Fimmtudagur
Háskólabíó: SÍ. Einl.: Sigrún Eðvalds-
dóttir. Stj.: Gilbert Varga. Kl. 19.30.
LEIKLIST
Þjóðleikhúsið: Allir á svið, mið., fim.
Með fullri reisn, lau. Halti Billi, sun.
Rakstur, lau., fim., fös. Karíus og Bakt-
us, sun. Veislan, sun., fös.
Borgarleikhúsið: Sól og Máni, lau. Sölu-
maður deyr, sun., fim. Honk!, sun.
Kvetch, sun., fös. Maðurinn sem hélt að
konan hans væri hattur, lau., fim., fös.
Píkusögur, sun., fös. Stígvélaði kött-
urinn, lau. Rómeó og Júlía, lau., mið.
Íslenski dansflokkurinn: Lát hjarta
ráða för, fös. frums.
Íslenska óperan: Macbeth, lau.
Iðnó: Hin smyrjandi jómfrú, sun., fös.
Loftkastalinn: Benedikt búálfur, sun.
Hafnarhús: Dýrlingagengið, sun., mán.
Nasa: Sellófon, lau., fim., fös.
Nemendaleikh.: Tattú, lau., sun.
LA: Leyndarmál rósanna, lau. Uppi-
stand um jafnréttismál, lau.
MENNING
LISTIR
N Æ S T U V I K U
ÍSLENDINGAR stæra sig gjarnan af því að
gera eitthvað oftast miðað við höfðatölu eða
eiga fleira af einhverju en aðrar þjóðir. Eitt af
því er að Íslendingar eru sagðir eiga hvað mest
af frumgerð myndlistar í heimahúsum. Fáir
gera sér þó grein fyrir því að flest sú „mynd-
list“ sem finna má á íslenskum heimilum er
ýmist frístundalist eða handgerðir listmunir.
Samtímalist er sjaldséð í íbúðum. Þess í stað
hanga sjávar-, landslags- eða blómamyndir á
veggjum landsmanna sem málaðar eru með
„wet-on-wet“-tækni líkt og götulistamenn nota
og er jafnframt kennd á nokkrum klukku-
stundum í Galleríi Veru á Laugaveginum. Það
eina sem þarf eru réttu penslarnir og „Bob
Ross’s guide to painting“ og „listaverk“ verður
til á hálfri kvöldstund.
Myndlist og munir
Áslaug Thorlacius myndlistarkona sýnir um
þessar mundir titillaust verk í Galleríi Gangi
við Rekagranda þar sem hún spilar saman
þrettán leirskálum, sem hún formaði nýlega á
kvöldnámskeiði í leirrennsli í Myndlistarskóla
Reykjavíkur, við eitt lítið málverk sem hún
málaði af fjölskyldu sinni á íkonamálunarnám-
skeiði. Áslaug er þarna að dansa á mörkum
myndlistar, frístundalistar og listmunagerðar,
sem er að mörgu leyti kómískt í ljósi þess að
hún tóknýlega við formennsku í SÍM (Sam-
band íslenskra myndlistarmanna), þar sem eitt
af hitamálum kosningarbaráttunnar var hvort
SÍM gætti hagsmuna framsækinna listamanna
eða ekki. Verk Áslaugar er því nokkuð hittið á
það vandamál sem Kristinn E. Hrafnsson
myndlistarmaður benti á í blaðaviðtali í upp-
hafi ársins, að gjafa- og listmunamarkaður sé
undir sama hatti og myndlistarmarkaðurinn.
Það að leirskálarnar og málverkið eru unnin
á kvöldnámskeiðum túlka ég sem svo að lista-
konan sé að benda á þá ömurlegu staðreynd að
vegna samfélagslegra aðstæðna skapar stór
hluti „framsækinna“ íslenskra myndlistar-
manna listaverk sín í hjáverkum, þ.e. þegar
þeir hafa tíma frá heimilishaldi og launuðu
starfi líkt og frístundalistamenn. Það er því
óhætt að segja að þetta litla listaverk eða inn-
setning Áslaugar veki margar spurningar og
má vel nálgast það frá fleiri hliðum en ég hef
nefnt. Að sýningu lokinni kunna leirskálarnar
að dreifast um og verða venjulegir munir á
stofuborði eða í gluggakistu og notaðar undir
ýmiskonar smádót og málverkið fær eflaust
sinn stað hjá fjölskyldumyndunum. En á með-
an þau eru í því samhengi sem sjá má í Galleríi
Gangi ögrar það bæði mörkum myndlistar og
listmunagerðar og myndlistar og frístundalist-
ar.
Tinni og félagar
Myndlist er form sem við höfum tileinkað
okkur til að skapa í og takmarkast ekki við
neitt annað en okkar eigin hugmyndir í tíma.
Að vissu leyti er myndlistin ekkert annað en
aðhald fyrir mannshuga sem vill skapa og
rannsaka, því að mannshugurinn höndlar ekki
ótakmörkun. Hin óljósu mörk myndlistar gefa
listamanninum þó alltaf þann möguleika að
víkka sig út fyrir ímyndaðan ramma og sækja
efni og form hvert sem er. Myndlist er ekki
einskorðuð við sérstök tjáningarform og teygir
anga sína inn á önnur svið lista svo sem rit-
listar, tónlistar og kvikmyndagerðar, með
textaverkum, hljóðverkum og stuttmyndum.
Vegna þessara óskýru marka eiga forstöðu-
menn listasafna það til að bjóða upp á sýningar
sem ekki heyra beint undir myndlist en tengj-
ast henni á einn eða annan hátt. Má þar nefna
vel heppnaða sýningu um sögu dægurlaga-
myndbanda sem flakkaði á milli nokkurra
listasafna á Vesturlöndum fyrir nokkrum ár-
um. Kann það að hafa haft þau áhrif að tónlist-
armyndbönd hafa sést á myndlistarsýningum
síðastliðin ár, þ.á m. var myndbandið við lag
Bjarkar Guðmundsdóttur All is full of love
framlag vídeólistamannsins Chris Cunning-
hams á Feneyjatvíæringnum síðasta.
Teiknimyndir hafa lengi verið myndlistar-
mönnum aðgengilegt frásagnarform, enda
sameina þær teikningu (illustration) og bók-
menntir. Jafnvel abstraktmálarinn Ad Rein-
hardt teiknaði skopmyndir til að fá útrás fyrir
þröngsýni listheimsins á milli þess sem hann
málaði hreina myndfleti og mótaði hugmynda-
fræði sína um list-sem-list-sem-list. Hámarkið
næst þó á sjötta áratugnum þegar popplista-
menn á borð við Andy Warhol, Roy Lichten-
stein og John Wesley gengu óspart í teikni-
myndaheiminn í listsköpun sinni. Af íslenskum
myndlistarmönnum er Erró vafalaust þekkt-
astur þeirra sem nota teiknimyndasögur. Aðr-
ir eru t.d. „Gisp“-félagarnir Jóhann L. Torfa-
son og Þorri Hringsson, Hallgrímur Helgason
hefur nær alfarið snúið sér að alter-egói sínu,
teiknimyndapersónunni Grim, og Gunnar
Karlsson listmálari sló nýlega í gegn með
fyrstu íslensku tölvuteiknimyndinni, Litlu lirf-
unni ljótu.
Í Gerðarsafni stendur nú yfir sýningin „Að
teikna hugarheima“, og spannar hún sögu
belgísku og frönsku teiknimyndasagnanna,
allt aftur til ársins 1833 þegar fyrsta teikni-
myndasagan var gefin út. Þessar tvær þjóðir
báru lengi vel af í teiknimyndagerð, eða þar til
um og eftir síðari heimsstyrjöldina, þegar
Bandaríkin tóku yfir í greininni, sem gekk því
sem næst af henni dauðri í Evrópu. Einungis
belgíski teiknarinn Hergé hélt þá uppi heiðri
evrópskra teiknara með sögum sínum um
Tinna og félaga hans. Á sjötta áratugnum
gerðu Goscinny og Uderzo bækurnar um Ást-
rík og Steinrík, sem nutu mikilla vinsælda.
Upp frá því kom hvert meistaraverkið á fætur
öðru, eins og Lukku-Láki, Svalur og Valur og
Viggó viðutan, svo eitthvað sé nefnt.
Sýningin í austursal safnsins
og hluta af neðri hæðinni er
sett upp sem heimildarsýning,
þar sem sýningargestir geta
fylgt þróun teiknimyndabók-
anna með því að skoða plaköt
sem hanga nokkuð þétt á
veggjunum með teikningum og
upplýsingum um höfundi, inn-
tak þeirra, tímabil, samfélags-
aðstæður o.fl. Þessi framsetn-
ing gerir það að verkum að
sýningin nær aldrei að komast
út úr sjálfu bókaforminu og inn
í sýningarrýmið, þótt heiðarleg
tilraun sé gerð með því að búa
til kassa úr teiknimyndum og
hengja í loftið. Heildarmyndin
er því frekar einhæf, en heim-
ildirnar eru vel unnar og fróð-
leg lesning.
Í vestursalnum er sýning á
frumgerðum teikningum tíu
fulltrúa svokallaðrar „frjálsrar
kynslóðar“ í teiknimyndageir-
anum. Eru það teiknarar sem
koma upp á tíunda áratugnum,
hafa frjálslegan stíl og afar ólík
efnistök. Allt frá lauslegu kroti
Benoit Jacques til tómlegra
mynda Marc-Antoine Mathieu.
Þessi hluti sýningarinnar þyk-
ir mér talsvert athyglisverðari
en sjálf heimildarsýningin
enda kemst maður í meiri nánd
við sjálfa listamennina þegar
maður skoðar frummyndir
þeirra.
Einn af tíu fulltrúum frjálsu
kynslóðarinnar er Nicolas de Crécy, en á neðri
hæðinni er ítarlegri kynning á verkum hans og
frumgerðum teikningum.
De Crécy er fæddur í Lyon árið 1966. Hann
gaf út sína fyrstu teiknimyndasögu árið 1990,
Foligatto að nafni, og hlaut hún Prix du Lion-
verðlaunin í Frakklandi. Á sýningunni má m.a.
sjá teikningar eða réttara sagt málverk hans
fyrir þá bók. Teiknistíll Nicolas de Crécy telst
til barokkstíls, myndirnar hafa yfir sér æv-
intýralegan drunga og hefur hann getið sér
nafn sem einn af athyglisverðari skopteiknur-
um Frakka í dag.
Ástin og hatrið
Á Mokkakaffi er sýningu á ljósmyndum
Friðriks Tryggvasonar að ljúka. Samkvæmt
texta sem fylgir sýningunni er listamaðurinn
að velta fyrir sér andstæðum og samstæðum
tilfinningum. Hann tekur fyrir ást og hatur í
myndunum, en ekki sem andstæður heldur
sem samstæður. Sýninguna nefnir Friðrik
„Blátt og rautt“ og inniheldur hún sex ljós-
myndir. Um er að ræða sviðsettar myndir með
einlitum bakgrunni, ýmist bláum eða rauðum.
Bláa serían virðist falla undir hatrið og sú
rauða undir ástina. „Elskendurnir“, „Kokkur-
inn“ og „Tollarinn“ þykir mér sterkustu mynd-
irnar á sýningunni. Þær búa yfir meira áreiti
en aðrar og eru lausar við alla tilgerð sem
stundum fylgir sviðsettum ljósmyndum.
Að verkunum ólöstuðum hefðu mátt vera ít-
arlegri upplýsingar um listamanninn unga,
annað en nafn, aldur og að hann hafi sýnt hér-
lendis og erlendis. Sjálf sýningin er hin prýði-
legasta og myndirnar beinskeyttar.
Hin óskýru mörk
Frummynd unnin með gvasslitum fyrir bls. 56 í
teiknimyndasögunni Fogatta eftir de Crécy.
„Tollarinn“, ein af ljósmyndum Friðriks
Tryggvasonar í Mokka-kaffi.
Verk Áslaugar Thorlacius í Galleríi Gangi.
MYNDLIST
Gallerí Gangur
Galleríið er opið eftir samkomulagi. Sýningu lýkur
um mánaðamótin næstu.
BLÖNDUÐ TÆKNI
ÁSLAUG THORLACIUS
Gerðarsafn
Opið alla daga nema mánudaga frá 11–17. Sýning-
arnar standa til 23. febrúar.
TEIKNIMYNDASÖGUR
FRANSKIR OG BELGÍSKIR TEIKNARAR
Mokka
Sýningu lýkur 15. febrúar.
LJÓSMYNDIR
FRIÐRIK TRYGGVASON
Jón B.K. Ransu