Lesbók Morgunblaðsins - 24.05.2003, Blaðsíða 13

LESBÓK MORGUNBLAÐSINS ˜ MENNING/LISTIR 24. MAÍ 2003 13
Ó, BORG, mín borg og önnur Reykjavíkurlög
hljóma á tónleikum Stórsveitar Reykjavíkur
í Ráðhúsinu í dag kl. 15. Þetta eru útgáfutón-
leikar, haldnir í tilefni þess að hljómsveitin
hefur nú nýverið sent frá sér geislaplötu þar
sem eingöngu eru flutt lög sem tengjast
Reykjavíkurborg. Með Stórsveitinni syngur
einvalalið söngvara: Andrea Gylfadóttir,
Björgvin Halldórsson, Egill Ólafsson, Krist-
jana Stefánsdóttir, Páll Óskar Hjálmtýsson,
Páll Rósinkranz og Ragnar Bjarnason. Veig-
ar Margeirsson hefur útsett öll lögin, en
hann er búsettur í Los Angeles og starfar
þar sem kvikmyndatónskáld og útsetjari.
Stjórnandi á tónleikunum verður Sæbjörn
Jónsson, stofnandi og fyrrum aðalstjórnandi
hljómsveitarinnar.
Sigurður Flosason saxófónleikari leikur
með Stórsveitinni: „Það er komið á fjórða ár
síðan við fórum að vinna að þessu stóra og
metnaðarfulla verkefni. Stórsveitin leggur
sig eftir víðu sviði tónlistar og við lítum á það
sem skyldu okkar og gleði að fást bæði við
nýja og framsækna tónlist en einnig alþýð-
legri tónlist eins og þessa. Við viljum reyna
að spanna allt það svið sem stórsveitir geta
spannað. Það er til góð tónlist alls staðar, og
við viljum reyna að ná til nýrra áheyrenda.“
Sigurður segir að tónleikarnir marki líka
kveðjustund Stórsveitarinnar og Sæbjörns
Jónssonar sem stofnaði hana og var aðal-
stjórnandi um árabil. „Það eru um tvö ár síð-
an Sæbjörn hætti, en þetta verkefni er hans
hugarfóstur frá upphafi, og því mun hann
stjórna þessum tónleikum.“
Meðal laganna eru Fyrir sunnan Fríkirkj-
una, Austurstræti, Hagavagninn, Gaggó
vest, Herra Reykjavík og fleiri, sum allt frá
sjötta áratugnum, en líka yngri lög. Tón-
skáldum og textahöfundum allra laganna
hefur verið boðið á tónleikana. „Þetta er enn
eitt skrefið til að færa Stórsveitina betur inn
á kortið. Við lítum á þetta form sem sinfón-
íuhljómsveit hryngeirans, og fyrir svona hóp
er til tónlist frá ýmsum tímabilum og af ýms-
um gerðum. Við viljum draga þá staðreynd
fram og ætlum okkur sess í menningarlífinu
við hliðina á sveitum af svipaðri stærð-
argráðu, eins og Kammersveit Reykjavíkur
og Caput.“
Sigurður segir að útsetningar Veigars
Margeirssonar séu sérstaklega glæsilegar,
og að hann sé mjög hæfileikaríkur ein-
staklingur. Veigar starfar sem fyrr segir í
Los Angeles og semur meðal annars tónlist
fyrir stórar bíómyndir í Hollywood. „Útsetn-
ingarnar eru í aðgengilegum stíl, enda popp-
lög, en hann setur þó sitt mark á þær, er vel
að sér í big-band stíl frá ýmsum tímabilum
og fer í ýmsar skemmtilegar og óvæntar átt-
ir. Þetta eru útsetningar í háum gæðaflokki
og honum til mikils sóma. Við vildum hafa
plötuna stílhreina og hafa einn útsetjara
frekar en marga og það hefur tekist með af-
brigðum vel. Við vildum vera trúir stíl tón-
listarinnar en samt hafa góðan heildarsvip
og erum giska ánægðir með hvernig þetta
hefur komið út.“
Skífan er útgefandi geisladisksins. Að-
gangur að tónleikunum er ókeypis.
Stórsveit Reykjavíkur og söngvarar flytja borgarlög á útgáfutónleikum í Ráðhúsinu
„Erum sin-
fóníu-
hljómsveit
hryn-
geirans“
Stórsveit Reykjavíkur, með stofnanda sinn og stjórnanda, Sæbjörn Jónsson fremst.
MENDELSSOHN byrjaði snemmaað skrifa tónverk sem voru trúar-legs eðlis. Sem kórdrengur hjáFriedrich Zelter, stjórnanda
Söngakademíunnar í Berlín, hafði hann
kynnst verkum þýsku og ítölsku meistaranna
og síðar varð hann frumkvöðull að endur-
vakningu stórverka Bachs, svo sem kunnugt
er.
Fyrsta óratoría Mendelssohns var Paulus,
og var hún frumflutt á tónlistarhátíð í Düssel-
dorf árið 1836. Þetta var fyrsta óratorían sem
kom fram á sjónarsviðið eftir Sköpunina og
Árstíðir Haydns. Þessu 27 ára gamla tón-
skáldi tókst að sameina trúarlega sannfær-
ingu og nýja strauma í tónlistarsköpun síns
tíma. Velgengni Paulusar gerði það að verk-
um að Mendelssohn fór að huga að annarri
óratoríu. Að þessu sinni skyldi það verða Pét-
ur postuli eða Elía. Hann leitaði til nokkurra
manna um handritsgerð án árangurs og not-
aði því sjálfan texta ritningarinnar, en breytir
að vísu oft óbeinni ræðu frásagnar Biblíunnar
í beina ræðu sögupersónanna.
Mendelssohn kaus sér Elía spámann að
viðfangsefni vegna spennandi frásagna um
kraftaverkin og skarpra átaka andstæðra
afla. Ef til vill heillaði hann líka sú hliðstæða
sem saga þessa spámanns er við sögu Krists.
Þó að ekki sé bent áframhald í frásögninni
um Elía tókst Mendelssohn að skapa há-
dramatíska framvindu með tónlist sinni. Sem
dæmi má nefna ákall prestanna til falsguðsins
Baals, „Baal gib uns Antwort“, og andstæðu
þess, látlausa bæn Elía „Herr Gott Abra-
hams“. Tónlistarumgjörð kraftaverksins um
rigninguna er eitt stórkostlegasta atriði órat-
oríunnar. Það byrjar sem samtal Elía og
drengs sem er sendur til að athuga hvort ekki
séu komin ský á himininn. Biðin er þrungin
spennu. Drengurinn tjáir þrisvar að ekki sé
ský á himni, áður en lítið ský sést úti við sjón-
deildarhring og tónlistin snýst í fögnuð lýðs-
ins og rigningin steypist yfir landið.
Síðari hluti óratoríunnar er mun ljóðrænni
en hin fyrri og má þar nefna sópranaríuna
„Höre Israel“. Kraftur spámannsins birtist í
aríu Elía „Es ist genug. Í síðari hlutanum er
líka að finna hið þekkta tríó englanna „Hebe
deine Augen auf“ sem kórinn svarar með ein-
um fegursta kórkafla verksins, „Siehe, der
Hüter Israels“. Kórinn hefur mjög mikilvægt
hlutverk í Elía, annaðhvort sem lýðurinn í
frásögninni eins og í ákallinu til Baals eða
sem hinn trúaði söfnuður í söngvum eins og
„Wer bis an das Ende beharrt“.
Þó að Mendelssohn hafi upphaflega skrifað
Elía við þýskan texta var óratorían frumflutt
á tónlistarhátíð í Birmingham árið 1846 og
var þá sungin á ensku. Í Bretlandi var órator-
íuhefðin mjög sterk og Mendelssohn vissi að
hann myndi fá góða áheyrendur. Hann var
sjálfur búinn að stjórna öllum helstu verkum
gömlu meistaranna og með Elía í farteskinu
sló hann enn á ný í gegn. Í bréfi til vinar eftir
þennan flutning sagði Mendelssohn sjálfur að
þetta hefði verið hans stærsti tónlistarsigur.
Eftir þessar góðu móttökur Elía hóf Mend-
elssohn að skrifa óratoríuna Kristur, en því
verki lauk hann ekki, því hann féll frá langt
um aldur fram árið 1847, aðeins rúmu ári eftir
frumflutning Elía.
Hádramatísk
framvinda
Einn af hápunktum Kirkjulistahátíðar, sem hefst í
næstu viku, verður flutningur Mótettukórs Hallgríms-
kirkju á Elía eftir Mendelssohn. HÖRÐUR ÁSKELS-
SON, sem stjórnar flutningi, fjallar hér um tónlistina.
Málverk eftir Rubens af Elía þar sem hann tekur við brauði og vatni úr hendi engils.